Oldemeule

IN BEWERKING [?]

Object
Oldemeule

Locatie
Adres: Olde Meulenweg (ongenummerd)
Hengelo
Gemeente Hengelo
Provincie Overijssel

De havezate Oldemeule was gelegen aan de Oelerbeek in de buurschap Oele.

Typologie

Er zijn geen gegevens over het uiterlijk van Oldemeule, waaruit de typologie kan worden opgemaakt.

Etymologie
De naam Oldemeule slaat op de molen van Öle. In de zestiende eeuw is Öldemeule een verschrijving van de Molen van Öle.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 30-10-2000

Er rest nu slechts in de buurt van de oude huisplaats een onderslag-watermolen genaamd de 'Oldemeule' en het fundament in Bentheimer steen van de korenmolen uit 1690 die ernaast stond.

Oudste vermelding
Datum: 1334 25/05
Bron: Kuile, G.J. ter, 1963-1969, Oorkondenboek van Overijssel, regesten 797-1350, V, nr. 1051.

De oudste vermelding van Oldemeule dateert van 25-05-1334: Het is mogelijk dat er een ouder huis op de plaats van het erve stond. 'Symon, graaf van Benthem, verklaart dat hij Everhart de Bevervoirde, ridder, zijn zoon Rodolphus en zijn oudste dochter beleent met [...], alsmede het huis Olemole.' (Ter Kuile, Oorkondenboek, V, nr. 1051). Het is echter niet duidelijk of het huis hier een boerenerve of een steenhuis betreft; mogelijk is er sprake van een voorganger van de Oldemeule op basis van het jaartal 1334. De familie Van Bevervoorde had waarschijnlijk het goed Weemselo als huisplaats, terwijl Oldemeule in 1475 nog gewoon onder de andere erven werd genoemd waar schatting over moest worden betaald. In 1531 ontving Berend, zoon van Berend (II) van Bevervoorde 'ten ewigen dagen, dat hues, hoff ende guet, moellen, wartall unde anders myt allen vellen ter Oelden Moellen, so dat in sych iss unde gehoert' (Munster, Nordrhein-Westfälisches Staatsarchiv. Sammlung Kindlinger, hss. II, Bnd. 20, 84). Zijn vader is wellicht degene die de havezate heeft laten bouwen.

Bezitsgeschiedenis
In 1334 was er sprake van een huis 'Olemole', waarmee ridder Evert van Bevervoorde was beleend door Simon graaf van Bentheim. Het huis bleef eigendom van de familie Van Bevervoorde, maar lijkt slechts één van de vele bezittingen van dat geslacht te zijn geweest, die waarschijnlijk hun huisplaats op het goed Weemselo hadden. Oldemeule werd in 1475 nog gewoon genoemd onder de erven waarover schatting moet worden betaald. Berend, zoon van Berend (II) van Bevervoorde ontvangt in 1531 echter 'ten ewigen dagen, dat hues, hoff ende guet'. Wellicht had dus zijn vader Berend (II) die in 1529 gestorven was, hier een edelmanswoning laten bouwen. De Van Bevervoordes die Olemeule, dat inmiddels Oldemeule is gaan heten, bezaten verschenen als riddermatigen op de landdagen en in 1570 werd tenminste één van hen, Berend, vanwege de havezate Oldemeule verschreven als riddermatige. Na de dood van de laatste Van Bevervoorde, Joost Christoffer, in 1700, kwam het huis aan zijn zwager Otto Georg van Munchausen, die in 1705 wegens Oldemeule in de Overijsselse Ridderschap werd verschreven. Het huis bleef in deze familie, totdat wegens schulden in 1798 over werd gegaan tot de openbare verkoop van de inboedel. Het oude huis moet daarna zijn gesloopt, want in 1801 werden de plaats waar het huis en de bouwhuizen van Oldemeule stonden en de helft van het nieuwe huis dat er toen stond, als onderpand gebruikt door Adolfina Cornelia Juliana van Munchausen die weduwe van Ludwig von Pappenheim was. Mozes Salomonson had al de helft van het goed aangekocht in 1801 en kocht in 1811 tenslotte Oldemeule in zijn geheel. Hij verkocht het in 1827 weer door aan Henricus Johannes Engelbert van Bevervoorde en zijn vrouw Elisabeth van Westrenen tot Themaat. Hij behoorde niet tot de oorspronkelijke riddermatige familie Van Bevervoorde die was uitgestorven. In 1851 verkocht hij de voormalige huisplaats van het huis Oldemeule aan Albertus Bomhorst, die zich vestigde op het aldaar aanwezige boerderijtje, genaamd de Plas. In 1874 droeg Albertus het over op zijn toekomstige schoonzoon Jan Hazelaar. In 1881 kocht de heer van Twickel de boerderij de Plas aan. De boerderij de Plas (wat ook "de plaats" betekent) staat op de plaats van de voormalige voorburg. Sinds 1953 maakt het deel uit van het goederenbezit van de Stichting Twickel.

Historische betekenis
...

Bouwgeschiedenis
In 1334 stond er een huis Olemole, maar waarschijnlijk stond er pas aan het eind van de 15e of begin 16e eeuw een havezate Oldemeule. In 1531 was er sprake van een huys, hoff ende guet'. Verder stonden er nog twee molens die meerdere malen werden vernieuwd in de 16e en 17e eeuw. Eind 17e eeuw was Oldemeule één van de grotere huizen van Twente en telde het acht tot negen vuursteden. Tussen 1798 en 1801 is het huis gesloopt en was er sprake van een nieuw huis, op of in de buurt van de oude huisplaats. Indien dit huis niet het boerderijtje was waar Albertus Bomhorst zich in 1851 op vestigde, dan is ook dit huis weer gesloopt geweest. Op de voorburcht stond waarschijnlijk een zestiende-eeuws poortgebouw, dat ook in 1729 is afgebeeld door Schoemaker. Er zijn aanwijzingen dat er voor 1650 bouwactiviteiten waren, waaronder een groot bouwhuis. Dendrodatering is rond 1625/1626. De huidige boerderij De Plas is een voortzetting van het oudere boerenbedrijf op de voorburcht.