Object
Herinkhave

Locatie
Adres: Herinckhaveweg 4
Fleringen
Gemeente Tubbergen
Provincie Overijssel

Herinkhave ligt ten zuiden van Tubbergen. De hekpijlers van de toegangsweg liggen aan de Oldenzaalse Weg.

Typologie

De typologie van het middeleeuwse huis is onbekend wegens het ontbreken van afbeeldingen of beschrijvingen. Het is mogelijk dat men het huidige huis heeft gebouwd op de plaats van het middeleeuwse huis.

Etymologie
Het 'hof te Fleringen' werd in de Middeleeuwen ook 'Heringhof' genoemd, wat later Herinkhave werd. Het dorpje ten oosten van de Herinkhave heet Fleringen. Waarom de naam van de 'hof te Fleringen' veranderde in 'Herinkhave' is onbekend.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 11-10-2000

Het huis Herinkhave is een eenvoudig L-vormig bakstenen gebouw op het noorden, waarvan het oudste deel dateert uit de zeventiende eeuw. Er zijn nog verschillende fragmenten uit de bouwperiode bewaard gebleven en de kelders zijn mogelijk nog restanten van een middeleeuwse voorganger van het huis. Op het voorplein staan twee, van oorsprong, achttiende-eeuwse bouwhuizen en rondom het complex ligt een lanenstelsel uit de achttiende eeuw. Een watermolen uit de achttiende eeuw, maar versteend in 1860, zorgt voor een evenwichtige waterstand in de gracht rondom het huis.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Er zijn geen middeleeuwse resten in het huidige huis aanwezig. Er is een vermoeden dat de kelders van het huidige huis nog een onderdeel vormen van een middeleeuwse voorvanger.

Afmetingen
Wegens mogelijke overbouwing zijn de afmetingen van het middeleeuwse huis onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1406, 02/04
Bron: Doorninck, J. en J.I. van, 1857-1874, Tijdrekenkundig register op het oud-provinciaal archief van Overijssel, Zwolle, 135 (fol. 141).

"'den Heringhof te Fleringen'"

In 1337/1338 is al sprake van de 'curie te Vlederingen', maar pas uit een vermelding op 2 april 1406 is het zeker dat er een huis staat, wanneer bij een proces bewezen moet worden dat de dagvaardingen (wastekens) volgens riddermatig voorrecht op de woning van de bezitter zijn gebracht, in dit geval de 'Heringhof', zoals het hof te Fleringen ook wel werd genoemd (Doorninck, Tijdrek. register, 135, fol. 141).

Bezitsgeschiedenis
In 1337/1338 werd de hof voor het eerst vermeld, toen de bezitters van de goederen van de 'curie in Vlederingen', het hof te Fleringen, aangeklaagd werden. Het hof te Fleringen was een leengoed van de Utrechtse bisschop, die het waarschijnlijk met de graaf van Bentheim moest delen. De bezitters waren toen waarschijnlijk Jacob en Herman van Fleringen. Het Bentheimse deel was in het midden van de 14e eeuw aan Berend van Sebelingen beleend, die ontving 'in manstat den hof to Vlederingen in den kerspele to Oetmerscem', hetgeen betekent dat Berend van Sebelingen een leenman was van de graaf van Bentheim. Hoewel in de bronnen melding wordt gemaakt van een 'hof', genoten de bezitters van Herinckhave een riddermatige status en was Herinckhave dus wel degelijk een edelmanswoning. Door ruilingen tussen de bisschop en de graaf, zal de bisschop ook het Bentheimse gedeelte verkregen hebben, want omstreeks 1380 werd Hadewich van Fleringen beleend met 'de hof te Vlederinghe'. Haar man Arend Grubbe trad hierbij op als hulder. De erfgenamen van de Van Fleringens en de zoon van het inmiddels overleden echtpaar, Herman Grubbe, procedeerden tegen elkaar sinds 1401 over de rechten op de hof. In 1406 werden de aanklachten en dagvaardigingen ('wastekens') overeenkomstig het voorrecht van riddermatigen op het huis zelf bezorgd. In dit geval op de 'Heringhof', zoals het huis ook wel werd genoemd, waar toen Herman van Fleringen en zijn zoon Derk woonden. In 1428 kwam een einde aan de laatste rechten van de Van Fleringens op Herinkhave. Het huis bleef in de familie Grubbe. De Grubbes uit de 16e eeuw die eigenaar waren van de Herinkhave, verschenen als riddermatigen op de landdag. In 1601 was Herman (III) Grubbe niet in staat een achterstallige bruidschat van zijn zus Arendje uit te keren aan haar dochter, Margaretha van Munster. Zij liet beslag leggen op zijn goederen en verkreeg in 1604 onder meer het huis Herinkhave. In 1605 werd ze ermee beleend door de Overijsselse leenkamer. Zij verhuurde het huis aan een neef, Herman (IV) Grubbe. De Grubbes werden hierna weer met het huis beleend. De eigenaren Grubbe van de havezate uit de 16e eeuw verschenen als riddermatigen op de landdag en bezaten dus in de Heringhof een passende edelmanswoning. Via een huwelijk kwam het huis in 1723 in de familie Von Bönninghausen. Van 1945 tot 1948 werd het beheer over de goederen en het vermogen van de familie Von Bönninghausen gevoerd door het Nederlandse Beheersinstituut te 's-Gravenhage. In 1968 werd het huis met bijgebouwen, de watermolen en de kolk, de grachten en de oprijlaan in eeuwigdurende pacht gegeven aan de Overijsselse Kastelenstichting te Zwolle. Deze stichting voerde een restauratie uit die in 1978 gereed was. Het wordt tegenwoordig aan particulieren verhuurd.

Bouwgeschiedenis
Pas in 1406 is er sprake van een huis op het hof te Fleringen, de 'Heringhof'. Er zijn geen middeleeuwse resten in het huidige huis zichtbaar, maar er is een vermoeden dat de kelders van het huidige huis nog een onderdeel vormen van een middeleeuwse voorvanger. Hiernaar is echter nooit onderzoek gedaan. Het oudste gedeelte van het huis, voor zover bekend, dateert uit de zeventiende eeuw. Dit onderkelderde deel werd in de achttiende eeuw uitgebreid met een achtervleugel, zodat een L-vormig huis ontstond. In 1743 volgde een ingrijpende verbouwing van het voorhuis. In de negentiende eeuw vonden vele toevoegingen en verbouwingen plaats. Rond 1800 werd de binnenplaats volgebouwd, waardoor het huis een rechthoekige vorm kreeg.Een brand in 1959 verwoestte het achterhuis, waardoor nu alleen een deel van het huidige voorhuis nog oorspronkelijk 17e-eeuws is. Het huidige achterhuis dateert uit de twintigste eeuw. In 1973 begon men het huis te restaureren. In 1978 was de restauratie gereed en sindsdien wordt Herinckhave aan particulieren verhuurd. Tot 1910 beschikte Herinckhave nog over een gesloten voorburcht.

Afbeeldingen
-Reconstructie van het achttiende-eeuwse Herinckhave (Hulshoff, 1978, 11).-Situatieschets van het terrein met Herinckhave en bijgebouwen (Hulshoff, 1978, 4).-Herinckhave gezien op de voorgevel. Foto van voor de restauratie (Hulshoff, 1978, 14).-Herinckhave gezien op de voorgevel tijdens de restauratie. Foto uit de periode 1973-1979 (Hulshoff, 1978, 17).-De achterzijde van Herinckhave na de afbraak. Foto van na 1959 (Hulshoff, 1978, 23).-de west-zijgevel tijdens de afbraak van het achterste gedeelte. Foto van na 1959 (Hulshoff, 1978, 32).-Herinckhave, naar de kadastrale minuutplan door J.A. Boeijink, ca. 1831-1831, Gemeente Tubbergen, sectie G, nr. 32 (Mensema en Gevers, 1995, 462).

Literatuur
Literatuur:-Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, De havezaten in Twente en hun bewoners, Zwolle, 454-463.-Hulshoff, A.L., 1978, Herinkhave, havezate in Twente, z.p. Deel XXXIV uit de serie 'Nederlandse Kastelen'.-Kuile, G.J. ter, 1911, Geschiedkundige aantekeningen op de havezathen van Twente, Hengelo/Arnhem, 135-139.-Stenvert, R. e.a., 1997, Monumenten in Nederland; Overijssel, Zeist/Zwolle, 146.Bronnen:-Doorninck, J. en J.I. van, 1857-1874, Tijdrekenkundig register op het oud-provinciaal archief van Overijssel, Zwolle, 135 (fol. 141).

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: martijn (a)
Beschrijving gemaakt: 03-03-2003