Object
Boekelo

Locatie
Adres: Boekelerhofweg 75
Boekelo
Gemeente Enschede
Provincie Overijssel

De havezate Boekelo lag in de buurschap Usselo aan de zuidzijde van de Boekelerhofweg, ten oosten van de Boekelerbeek en aan de westkant van de snelweg A 35 van Enschede naar Almelo. De ligging van het omgrachte terrein is nog duidelijk zichtbaar op de Hottinger kaart uit 1783. De hier gegeven coördinaten zijn gebaseerd op Archis waarnemingsnummer 4632.

Typologie

De havezate Boekelo die omstreeks 1570 werd gebouwd is naar een tekening van Cornelis Pronk te typeren als een moated site.

Etymologie
Boekelo is een toponiem, genoemd naar de buurschap.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 02-11-2000

Op de voormalige huisplaats staat een loopstal. De voormalige huisplaats is nog vaag in het land te herkennen, met name de carré waarbinnen het huis was gesitueerd. De huidige boerderij is een voortzetting van de jachtkamer. Deze hereboerderij dateert uit de jaren 30 van de 20ste eeuw. Dat is bijzonder, dat deze jachtkamer er nog is.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De voormalige huisplaats is nog vaag in het land te herkennen en met name het vierkant waarbinnen het huis was gesitueerd. De huidige boerderij "De Plas" ligt op de voorburcht.

Afmetingen
Er is geen vermelding van de afmetingen van de havezate Boekelo. Het enige wat nog opgemeten zou kunnen worden is de aftekening van de voormalige huisplaats in het land. Andere resten zijn verdwenen.

Oudste vermelding
Datum: 1602
Bron: Mensema 1985, nr. 1334.

In Het verpondingsregister van Twente van 1601 (Mensema 1985, nr. 1334) wordt 'Den Hoff thoe Boeckele' aangeslagen in 1602 met de bijbehorende landerijen.

Bezitsgeschiedenis
Herman Ripperda liet waarschijnlijk niet lang na zijn huwelijk met Margaretha van Heyden omstreeks 1569, het Hof te Boekelo bouwen. Het vormde samen met het erve Vogelzang een leengoed. In 1570 werd hij als riddermatige op de landdag verschreven. Het gezin vestigde zich op het goed, maar de zoon die opvolgde, Unico Ripperda, vestigde zich op de havezate Hengelo die hij in 1614 had aangekocht. Boekelo bleef leeg en onbewoond tot 1682 en een rentmeester nam het beheer waar. De havezate werd verkocht aan Elisabeth Havius. Met haar zoon kwam vanaf 1690 de havezate als leen in bezit van de familie Van Aerssen. In 1735 ging Boekelo over op een neef, Cornelis Jacob Mahony. De havezate bleef binnen de familie Mahony en tussen 1762 en 1781 werd het oude huis gedeeltelijk gesloopt en werd het nieuwe huis een eenvoudig landhuis. In 1792 werd Boekelo publiekelijk verkocht aan Hendricus Ignatius Christianus. In 1818 werd het huis verkocht aan Gerhardus Kwinkeler, Jan Dijk en Jan Gabriël Borchard Weerman. Het huis werd kort daarna afgebroken. Weerman kreeg in 1822 de oude huisplaats en verkocht het datzelfde jaar aan Helmich van Heek. Boekelo werd in 1866 door de familie Van Heek bij het nieuw aangekochte landgoed 'Het Stroot' gevoegd. In 1949 brachten Arnold Helmich van Heek en zijn vrouw Welmoet Nella van Hoorn hun hele grondbezit onder in de N.V. 'Landgoed Het Stroot'. In 1972 werd de naamloze vennootschap omgezet in een besloten vennootschap, waar het nog steeds toe behoort.

Bouwgeschiedenis
Omstreeks 1570 liet Herman Ripperda de havezate Boekelo bouwen. Het bestond uit een omgracht terrein, met hoektorens op de tegenover elkaar gelegen hoeken. Het huis zelf bestond uit twee delen: een waarschijnlijk zestiende eeuws deel van een bouwlaag en een onderkelderd deel met zadeldak tussen de topgevels, dat haaks hierop stond en dat waarschijnlijk uit de zeventiende eeuw stamt. Dit deel kende een lage verdieping.Tussen 1762 en 1781 werd het oude huis gedeeltelijk gesloopt. De voorgevel werd geheel vernieuwd en er werden gedeelten bij het huis aangebouwd naar de smaak van die tijd. Het nieuwe huis was een eenvoudig landhuis, voorzien van een verdieping en ruim onderkelderd. Dit huis werd kort na de verkoop in 1818 gesloopt.

Afbeeldingen
- Het Hof te Boekholt in 1729 op een gewassen pentekening door Cornelis Pronk, ca. 1734. Particuliere collectie (Gevers en Mensema 1995, 218).- De havezathe 't Hoff te Boekelo op de 'Hottinger' kaart, 1783 (Gevers en mensema 1995, 215).- Kadastrale minuut, 1811-1832, Lonneker, Overijssel. Sectie K, blad 1, 4-10 (http://watwaswaar.nl/#lU-Ya-7-ed-1v-1-4mBM-2JZQ---vr, geraadpleegd op 30-01-2012).- Google Earth foto, 2012, Locatie Boekelo (NKS digitale documentatie).

Bronnen
- Mensema, A.J., e.a., ed., 1985, Het verpondingsregister van Twente van 1601, Enschede, nr. 1334. Rijksarchief Overijssel.

Literatuur
- Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, De havezaten in Twente en hun bewoners, Zwolle, 215-223.- Goossens, E., S. van Veen, 2010, Plangebied Boekelerhofweg 75, gemeente Enschede: archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, RAAP-notitie 3546. - Kuile, G.J. ter, 1911, Geschiedkundige aantekeningen op de havezathen van Twente, Almelo, 55-64.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: R.P.Chorus
Beschrijving gemaakt: 14-11-2000

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
2010, RAAP booronderzoek

Geomorfologische codering
3L2a, Grondmorene (+/- welvingen, hooggelegen)

Bodemkundige codering
zEZ21, Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand