Object
Selwerd I

Locatie
Adres: Laan naar Het Klooster
Groningen
Gemeente Groningen
Provincie Groningen

Het terrein ligt bij de Laan naar Het Klooster en grenst aan het Crematorium. Het terrein ligt 800 meter oostelijk van Selwerd II.

Typologie

Bij de opgraving in 1995 zijn op de westelijke verhoging de fundamenten gevonden van een bijna vierkant huis van ca. 15 x 18 meter met mogelijk een oostelijk aangebouwde traptoren (Kortekaas 1995). Dat zou kunnen passen bij het type woontoren.

Etymologie
Het kasteel is genoemd naar het geslacht Selwerd.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 10-02-2010

Het mogelijke kasteelterrein is een vierkante verhoging met een tweede verhoging ten oosten daarvan, mogelijk op te vatten als voorburcht. De drie evenwijdige hoefijzervormige laagten zijn mogelijk grachtrestanten. Boringen en weerstandsmetingen hebben in de hoge delen veel puin opgeleverd en er zijn bij opgraving aanwijzingen voor een rechthoekig gebouw met afmeting 15 x 18 meter op het westelijke kasteelterrein. Op de mogelijke voorburcht zijn resten gevonden van één of twee stenen gebouwen van maximaal 35 x 15 meter. Op de overgang van gracht naar verhoging bevindt zich bij beide verhogingen een brede zone van afbraakpuin. Het terrein geniet archeologische rijksbescherming.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het terrein vertoont een duidelijk reliëf. Er zijn twee vierkante verhogingen één westelijk en één in het oosten gelegen. Deze liggen in een gemeenschappelijke verlaging. Ten westen daarvan liggen twee U-vormige walvormige verhogingen.

Afmetingen
Op grond van archeologisch bodemonderzoek meet het totale terrein inclusief buitenste grachten ca. 100 x 100 meter. Het kasteel meet ca. 15 x 18 meter en het kasteeleiland ca. 25 x25 meter. De mogelijke voorburcht meet ca. 30 x 35 meter met een of twee stenen gebouwen van maximaal 35 x 15 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1336
Bron: Joannis de Lemmege, Chronicon Groningamum, p. 82

"‘Selwerder huis, dat gelegen was by den Clooster toe Selwert is gewonnen van de Groningers en neder gestort, omtrent na dat Cortingehuis gewonnen is en omme gestort’"

Bij een opnieuw uitgebroken oorlog met de Groningers, is het Selwerder huis door de Groningers ‘neder gestort’, dus verwoest even na de verwoesting van het Cortinghuis in 1336 op de dag van de patroonheiligen Petrus en Paulus.

Bezitsgeschiedenis
Het geslacht Van Selwerd was eigenaar in de 14e eeuw. Het waren burggraven der stad, vertegenwoordigers van de bisschop van Utrecht. Even na 1336 hebben de Groningers het kasteel ingenomen en de heer Hendrik van Selwerd werd gevangen genomen en later onthoofd voor de Boteringepoort in Groningen. Het huis werd ‘omgestort’, maar kort daarna weer opgebouwd, zoals blijkt uit het huwelijkscontract tussen Hendrik’s dochter Ida van Selwerd en Herman van Koevorden in 1360. Groningen bleef aandringen en kon kort na het huwelijk het kasteel aankopen van Herman en Ida na minnelijke schikking. Daarna werd het kasteel voorgoed geslecht.

Bouwgeschiedenis
In de 14e eeuw is een verdedigbaar adellijk huis gebouwd vlakbij de stad Groningen. In de oorlog tussen Groningers en Drenten is het huis verwoest in 1336. Blijkens het huwelijkscontract van Ida van Selwerd en Herman van Koevorden in het weer opgebouwd rond 1360, daarna gekocht door de stad en nu voorgoed geslecht.

Afbeeldingen
Plattegrond van de ligging van het klooster en het kasteel Selwerd (Exaltus 1995, p. 6, fig.2) Resultaten van weerstandsonderzoek met boorraaien Selwerd (Exaltus 1995, p. 10, fig. 3) Luchtfoto kasteelterrein De Huppels (Nip 2008, p.245)

Literatuur
Acker Stratingh, G.,1840, ‘Het kasteel Selwerd’, Groningsche Volksalmanak. Anderson, K. en H.Scholte Lubberink, 1993, Brief-Rapport RAAP, Selwerd, geofysisch en magnetisch onderzoek, Amsterdam. Exaltus, R.P. en P.J. Orbons, 1995, RAAP rapport 134, Gemeente Groningen, archeologisch onderzoek op kasteelterrein Selwerd, Amsterdam. Kortekaas, G.G.L.A., 1995, Hervonden Stad, Jaarboek voor archeologie, bouwhistorie en restauratie in de gemeente Groningen, Groningen, p. 16-17. Lemmege, J. de, 1738, ‘Chronicon Groningamum’, in:Ant. Matthaeus, Veteris aevi analecta, dl.I, p. 82. Mulock Houwer, J.A., 1921, ‘De Hoogte’, Groningsche Volksalmanak, p. 128-142. Nip, R.I.A., 2008, ‘Hoofdelingen en stedelingen een wereld van verschil ca.1350-1536’ in: M.G.J. Duijvendak e.a., Geschiedenis van Groningen, dl.I, p. 229-285.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 10-02-2010

Archeologisch onderzoek RCE
beschrijving mon.nr. 45594