Snelgersma (oost)
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Snelgersma (oost)
Locatie
Adres: Wijkstraat
Appingedam
Gemeente Appingedam
Provincie Groningen
Het vroegere kasteelterrein (Oost-) Snelgersma ligt ten oosten van de oude stadskern van Appingedam en ten noorden van het Nieuwe Diep aan de Wijkstraat.
Typologie
In de strijd tussen Schieringers en Vetkopers werd het steenhuis ten oosten van Appingedam door de Groningers verwoest in 1401. Het type woontoren is waarschijnlijk.
Etymologie
De naam van het huis is afkomstig van het geslacht Snelghers.
Huidige situatie
Een bebouwd terrein waar niets meer van de vroegere situatie over is.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het vroegere borgterrein is thans geheel bebouwd en niets herinnerd meer aan de vroegere toestand.
Afmetingen
Op de kadastrale minuutkaart van 1830 is het terrein nog herkenbaar met grachtrestant (‘Het Floem’) op grond daarvan is de afmeting 50x 65 m.
Oudste vermelding
Datum: 1401
Bron: Feith 1887, p. 60.
"In 1401 werd het steenhuis van Omeko Snelghers te Appingedam verwoest door de Schieringers."
In 1396 werd de hoofdeling Omeko Snelghers genoemd te Appingedam. (RHC Gron.Arch., Oorkondeboek nr. 918). Twee steenhuizen van hem (Oost Snelgersma) en zijn broer Poppo (West Snelgersma) werden in 1401 verwoest door de Groningers in de strijd tussen Schieringers en Vetkopers (Feith 1887, p. 60).
Bezitsgeschiedenis
De oudste bezitters zijn uit het geslacht Snelghers. In 1398 dragen zij het bezit op aan Albrecht van Beieren, graaf van Holland, dat hij hem in leen teruggeeft. Als wraak verwoesten de Groningers daarop het steenhuis in het jaar 1401. Dochter Hisse Snelghers huwt met Eilko Houwerda. De Houwerda’s blijven eigenaar tot 1579, daarna neemt de familie Meckema de rechten over. In 1669 wordt Bocko Poppes van Burmania eigenaar. Dan in 1680 was er al weer sprake van publieke verkoop. Nieuwe eigenaar wordt jonker van Steenhuisen, die het goed doorverkoopt aan Rudolf Polman. Ulrich Willem Polman draagt de borg met rechten over aan de stad Groningen in 1727 voor 22.000 car.gl. De borg zelf was voor de stad niet interessant en wordt doorverkocht aan aannemers, die het laten slopen rond 1738.
Bouwgeschiedenis
In de 14e eeuw werd mogelijk een woontoren gebouwd, die in 1401 werd verwoest. De wederopbouw is waarschijnlijk door Omeko Snelghers ter hand genomen, die er in 1430 nog woonde. In de 17e eeuw zien we dan op de kaart van Coenders 1678 twee langwerpige huizen met gering nokhoogteverschil, die onder een kleine hoek in het verlengde van elkaar staan. Er zijn twee bouwlagen met een zolder gedekt door een zadeldak met drietal schoorstenen en een monumentaal ogend portaal asymmetrisch rechts in het laagste bouwdeel. Een houten brug voert over de gracht naar het portaal. Mogelijk bevatte dit ‘langhuis’ een (restant) woontoren als oudste kern. De sloop volgt rond 1738.
Afbeeldingen
Gravure op de kaart van Coenders 1678, Snelgersma tot Appingedam, RCH Gron.Arch. (Formsma 1987, p. 52). Pen en penseeltekening ‘Snelgersma te Appingedam’ Rademaker 1725 (Beelaerts van Blokland 2006, p. 282) Kadastrale minuut, Appingedam 1830, sectie C 1, nrs. 608, 634 ( bewerking Formsma 1987, p. 51).
Bronnen
Literatuur
Beelaerts van Blokland, W. en Ch.Dumas, 2006, De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker, 2006, Zwolle/ Wijk bij Duurstede, p. 282. Feith, J.A. en P.J.Blok, 1887, De Kroniek van Sicke Benninge, W.H.G. N.S. no. 48, Utrecht, p. 60. Feith, J.A., De Ommelander Borgen en haar Bewoners, (1906) 1979, Groningen, p. 156-158. Formsma, W.J., R.A.Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, 1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, p. 49-52.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 04-03-2009
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Rapportage KICH verwijzingsnr. 5618
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.