Object
Schultinga

Locatie
Adres: Thesingerweg
Bedum
Gemeente Bedum
Provincie Groningen

Het vroegere kasteelterrein ligt achter een boerderij aan de Thesingerweg, 2 km ten zuidoosten van Bedum.

Typologie

We hebben alleen de afbeelding van Coenders 1678 als schets en de tekening van Schoemaker ca.1730. Daarop zien we een hoofdgebouw in drie bouwlagen en twee belendende smallere en lagere vleugels met twee bouwlagen. Mogelijk is het hoofdgebouw de middeleeuwse kern van het type woontoren en zijn de lagere vleugels later aangebouwd.

Etymologie
Waarschijnlijk is de naam Schultinga afgeleid van familie Focke Schulteda , mogelijk ook Liuwert Schelting of Schultinga.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 13-08-2009

Het terrein is in gebruik als akker.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het ten noorden van de boerderij gelegen kasteelterrein is afgegraven voor de demping van de binnengracht. Op de grens met de boerderij resteert nog een singel met bomen.Ook ten oosten en zuiden van de boerderij zijn nog buitensingels aanwijsbaar.

Afmetingen
Het totale kasteelterrein meet op grond van de bewerkte kadastrale minuut uit 1830 100 x 190 meter. De afmeting van de burcht zelf is onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1509
Bron: RHC Gron. Arch., Familiearchief Ewsum, inv.nr. 66, 17e p. van achteren.

In de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers werd omstreeks 1415 verwoest ‘ Focke Schulteda huus hovelinck to Steem [Bedum]’, mogelijk werd daar Schultinga mee bedoeld.(Kroniek Sicke Benninghe, ed.Feith, p. 71). In 1509 is er een zekere vermelding: bij de boedelscheiding van Claes Kater wordt valt de heerd ‘to Schultinge’ ten deel aan zijn zoon Hendrik. (RHC Gron.Arch.,Familiearchief Ewsum, inv.nr 66, 17e p. van achteren).

Bezitsgeschiedenis
Vanaf 1415 met de verwoesting van het huis in de strijd tussen Schieringers en Vetkopers, werd als bewoner vermeld Focke Schulteda of Focke Schultama of Schulte hoofdeling op ‘t Zandt. Het is niet zeker of het één en dezelfde persoon is geweest. Wel zeker in Bedum te plaatsen is Liuwert Schelting of Schultinga, die kort voor 1464 is overleden. Later kwam Schultinga in het geslacht Kater. In 1502 werd het steenhuis vermeld en bij de boedelscheiding in 1509 krijgt zoon Hendrik Kater de heerd ‘to Schultinge’. Zijn dochter Anna trouwde met Geert van Iselmuden. Coert van Iselmuden viel in 1571 het huis ‘toe Schultinghe’ ten deel. Lucretia een dochter van Wigbold van Iselmuden huwde in 1663 met Doede Manninga. Na de dood van Lucretia in 1674 werd de borg met 40 grazen land en bijbehorende rechten, publiek verkocht. Kopers waren de kapiteins Hendrik Steenhuisen en Gerlacus Verrucii. Verrucii werd enige eigenaar 1676 en was gehuwd met Dorothea van Walta. De zoon Sijbrand Walta Verrucii erfde de borg in 1695 en verkocht vervolgens Schultinga in 1726 aan Johan Lewe van Middelstum, daarbij behoren dan 64 grazen. Enige jaren later is de borg afgebroken. De zuidelijk van het kasteelterrein gebouwde boerderij draagt het jaartal 1732.

Bouwgeschiedenis
Mogelijk is er al in de 14e eeuw een woontoren gebouwd in drie bouwlagen, die in 1415 werd verwoest. Waarschijnlijk daarna weer opgebouwd, maar daar zijn geen gegevens over. Volgens de afbeeldingen van Coenders 1678 en Schoemaker 1730 zijn later twee lagere vleugels aangebouwd in de lengte-as. Enige jaren na 1726 volgde afbraak.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut 1830, Schultinga, Bedum, sectie E 2, nr. 418 (bewerking Formsma 1987, p. 71) Detail Coenderskaart 1686, in RHC Gron. Arch. (Formsma 1987, p. 72). Prent A.Schoemaker ‘Schultinga in Fevelingo’1730, RHC Gron. Arch. (Formsma 1987, p. 72) Onbekende tekenaar uit de 19e eeuw ’Schultinghe: 1623’, aanzicht zuidgevel hoofdgebouw en lagere aanbouwen rechts en links met omgrachting ( Formsma, 1987, p. 72).

Literatuur
Feith, J.A., (1906) 1979, De Ommelander Borgen en haar Bewoners, Groningen, p. 156. Formsma, W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol, A. Pathuis, 1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, p. 70-72.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.W.van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 13-08-2009