Tackenborg
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Tackenborg
Locatie
Adres: Bovenrijgerweg
Garmerwolde
Gemeente Ten Boer
Provincie Groningen
Het terrein ligt een kilometer ten noordoosten van het dorp Thesinge aan de Bovenrijgerweg.
Typologie
De typologie is onbekend
Etymologie
De herkomst van de naam is onbekend.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 03-03-2010
Het vroegere kasteelterrein is geëgaliseerd en in gebruik als akkerland. Het voorburchtterrein is overbouwd met een oude boerderij (RCE mon. nr. 9792) op de plaats van het oude schathuis met herkenbare delen van de singel aan de zuidwestzijde.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Grondgebruik:
Het kasteelterrein is vlak en de voorburcht is overbouwd met een oude boerderij. De grachten zijn gedempt, de singel bij de voorburcht is deels nog herkenbaar.
Afmetingen
Op grond van de bewerkte kadastrale minuut uit 1830 is de afmeting van het totale terrein 60 x 140 meter, de buitenomtrek van het voorplein is 55 x 75 meter.
Oudste vermelding
Datum: 1454
Bron: Claveboeck Tiassens
"‘Tackenborchs heerd in de middelste kluft’"
In de klauwbrief van Ten Boer, Garmerwolde en Thesinge van 1454 is er sprake van Tackenborchs heerd in de middelste kluft. De eigenaar wordt niet genoemd.
Bezitsgeschiedenis
In 1471 wordt het recht van de heerd gesleten door Egbert Rolteman, deze was misschien ook eigenaar van de heerd zelf. In 1510 betwisten Loech Horenken en Reint Duyrts (Alberda) elkaar in de bediening van het recht op deze heerd. Graaf Edzard, heer van de Ommelanden, besliste dat de heerlijkheid ‘bij den lande’ zou blijven, maar de eigenaar wordt wederom niet vermeld. In 1547 is Evert Clant eigenaar van het recht op Tackenborg en waarschijnlijk ook van de heerd zelf. Misschien heeft deze van zijn moeder geërfd. Zij heette Hermana Horenken, familie van de bovengenoemde Loech Horenken, en was getrouwd met Lubbert Clant. Evert Clant (tot) Godlinze was gehuwd met Ulske Cater, die in 1563 als weduwe voorkomt. Hun zoon Evert erfde Tackenborg en komt voor als hoofdeling in Garmerwolde. Na zijn dood werd de heerd verkocht. Koper werd in 1586 Coppen de Mepsche. Bij de opmeting is er sprake van een borg. Het goed vererfde op zijn zoon Everhard, heer van het huis te Garmerwolde. Hij stierf in 1646 zonder bij zijn vrouw Christina Jarges kinderen na te laten. Bij de erfscheiding kwam de borg aan de kinderen van wijlen Coppen de Mepsche en Anna Hillebrands. Van hen verkreeg Rudolf de borg. Ook hij stierf kinderloos in 1657. Bij erfscheiding in 1658 kwam het huis aan Rudolfs zuster Anna Catharina de Mepsche, gehuwd met Ludolf Tjarda van Starkenborgh. Het jaar daaropvolgend kocht Rudolf Dijk de borg. Na diens dood werd in 1669 de borg met schathuis, de meiersbehuizing, singels en plantages publiek verkocht. Kopers werden Maria Selbach, weduwe van Johan Dijk, en Rudolf Wolterink. In 1680 werd de borg opnieuw verkocht op last van de schuldeisers. Koper werd de ontvanger Bernard Julsing, die ook het naburige Gelmersma bezat. In 1691 lieten de crediteuren van zijn weduwe opnieuw bij keerskoop verkopen. De koper betaalde niet en in hetzelfde jaar werd toen burgemeester J. van Julsinga. In 1704 verkocht de familie Julsinga aan Coppen Jarges en zijn vrouw Clara Alberda. Coppen Jarges overleed omstreeks 1715. Zijn weduwe hertrouwde in 1716 met Willem Alberda van Dijksterhuis. Zij zal toen waarschijnlijk Tackenborg verlaten hebben. Haar zoon Schelto Reint Jarges komt in 1727 voor als heer van Tackenborg en trouwde in dat jaar met Geertruida Foek van Burmania, waardoor hij ook heer van Bellingeweer werd. Schelto overleed in 1731 en het is niet duidelijk of hij eigenaar was van Tackenborg, in 1732 behoorde de borg in elk geval tot de boedel van zijn moeder. De voogden van haar dochters hebben in 1738 de borg voor afbraak verkocht aan Jan Ottens en Louis Leuningh. Het schathuis wordt nog in 1781 genoemd en stond op de plaats van de huidige boerderij.
Bouwgeschiedenis
In de 15e eeuw is er een waarschijnlijk weerbare edele heerd gebouwd. Bij de opmeting in 1568 is er sprake van een borg. Kort na 1738 is de sloop een feit. Van de bouwgeschiedenis is verder niets bekend. Het schathuis wordt in 1781 nog genoemd en later door de huidige monumentale boerderij vervangen.
Afbeeldingen
Kadastrale minuut uit 1830, Takkenborg, Ten Boer, sectie H 4, no.500 (bewerking Formsma 1987, p. 123). Foto boerderij Takkenborg ca. 1968 (Formsma 1987, p. 124).
Bronnen
Literatuur
Bruins, L.H., 1986, Claveboeck van Johan Tiassens, uitg. Historische Kring ‘De Marne’, Leens. Feith, J.A., (1906) 1979, De Ommelander Borgen en haar bewoners, Groningen, p. 159-160. Formsma, W.J., R.A.Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, 1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, p. 123-125.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 03-03-2010
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Beschrijving mon. nr. 9792
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.