Pekelborg

IN BEWERKING [?]

Object
Pekelborg

Locatie
Adres: Zuiderveen
Zuiderveen
Gemeente Winschoten
Provincie Groningen

Het vroegere borgterrein ligt ten oosten van de buurtschap Zuiderveen en ten westen van de Pekel-Aa , 500 meter zuiden van de bebouwde kom van Winschoten.

Typologie

Etymologie
De naam is afgeleid van het plaatselijke kanaal dat voor de vervening werd gegraven.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 22-09-2010

Het terrein is vlak en in gebruik als akkerland. Het heeft hoge archeologische waarde. Het bodemarchief lijkt nog intact.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het gebied is vlak akkerland.

Afmetingen

Oudste vermelding
Datum: 1478
Bron: van der AA, Woordenboek der Nederlanden, dl. 9, 1847, p. 120

"Na de verwoesting van huis ter Wedde in 1478 bouwden de Groningers een nieuw kasteel genaamd Pekelborg in 1480"

Bij de strijd tussen de Groningers en Hayo Addinga van Westerwolde werd het huis te Wedde van Hayo verwoest in 1478. De Groningers bouwden daarna een nieuw kasteel onder Winschoten bij de Pekel-Aa genoemd de Pekelborg (Van der Aa 1847, p. 120).

Bezitsgeschiedenis
De opdrachtgever voor de bouw en eigenaar was het gemeentebestuur van de stad Groningen. Er werd een ‘kastelein’ (drost) aangesteld voor het beheer van het gebouw en hij kreeg tevens de uitvoering van het recht over het Oldambt en Westerwold. De bisschop van Munster was de feitelijke leenheer van het Westerwold.

Bouwgeschiedenis
Na de verwoesting van kasteel Huis te Wedde bouwden de stad Groningen een nieuw kasteel met de stenen van Wedde bij de Pekel-Aa. Dat had een vierkante (wellicht meervoudige) omgrachting volgens archeologisch onderzoek (Groenendijk 1996). In 1499 moet het er nog gestaan hebben (Feith 1863, dl. IV, stuk II, p.236).

Afbeeldingen
Aanduiding ‘Pekelborg’ op een kaart van de Stadslanden van Groningen 1724-1729 (Schroor, 1997, kaart 10, p. 32). Op de kaart van A.F. de Wit ca. 1660 staat wel de schans van Winschoten aan de Pekel-Aa aangegeven als ‘Burch S.’ (arch.mon.nr.7307), maar niet de Pekelborg zelf.

Bronnen

Literatuur
Aa, A.J. van der, 1839-1851, Woordenboek der Nederlanden, dl. 9, p. 120-121. Broek, J. van den, 2007, Groningen een stad apart:over het verleden van een eigenzinnige stad (1000-1600), dissertatie RUG, noot 241. Feith, H.O., 1863, Warfconstitutiën en oordeelen tot en met het jaar 1601 (Pro Exculendo Jure Patrio), dl.IV, stuk II, p. 236. Schroor, 1997, De atlas der Stadslanden van Groningen 1724-1729, Groningen, kaart 10, p. 32.

Documentatie

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 23-09-2010

Bouwhistorisch onderzoek RCE

Archeologisch onderzoek RCE
Beschrijving mon.nr. 7306, 7307

Overig onderzoek
Veldonderzoek H.Groenendijk MAI, 1996

Geomorfologische codering

Bodemkundige codering

Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.