Object
Mathenesse /Huis te Raskwerd

Locatie
Adres: Brandenburgerpad, Rasquert.
Rasquert
Gemeente Winsum
Provincie Groningen

Google Earth coördinaten: 53 22 05.41 N, 6 31 02.28 O.Het vroegere kasteelterrein ligt in het centrum van de ronde wierde aan het Branderburgerpad te Rasquert.

Typologie

De typologie is onbekend.

Etymologie
Het huis is genoemd naar het het geslacht Mathenesse uit de 16e en 17e eeuw. En tevens naar het plaatselijke dorp Raskwerd.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 08-10-2009

Het vroegere kasteelterrein lag op de dorpswierde Raskwerd en is afgegraven zonder begeleidend archeologisch onderzoek. Direct ernaast ligt een boerderij en het terrein zelf is bebouwd met twee woonhuizen met erf.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:

Het kasteelterrein op de dorpswierde is afgegraven en er zijn geen sporen meer van de vroegere toestand, alleen de oude perceelsgrenzen zijn nog aanwijsbaar.

Afmetingen
Op grond van de Kadastrale minuut uit 1830 is de afmeting van het totale kasteelterrein op de wierde, inclusief de grachten 50 x 60 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1554
Bron: RHC Groninger Archieven, Archief Ewsum, inv.nr. 20 (los stuk)

Bij erfscheiding in 1554 verkreeg Christoffel van Ewsum het huis te Raskwert omschreven als: "soedane borchstede toe Rasquardt myt heminge und grafften, steen en steenhues".

Bezitsgeschiedenis
In de 15e eeuw is de familie Aylkema eigenaar, die dan ook de Aylkemaheerd bezit, 150 meter verderop (tegenwoordig boerderij Asinga) in Rasquert. In 1554 verkrijgt de Christoffer van Ewsum het huis te Raskwerd door vererving. Door de Raad van Beroerten wordt het goed verbeurd verklaard in 1566, maar na de Pacificatie van Gent krijgt hij het weer terug. Na de dood van Christoffer van Ewsum in 1583 volgt verkoop aan Allert Clant, die het doorverkoopt aan Thomas van Bemmel. Op grond van het Tractaat van Reductie vraagt Christoffer's zoon Huldrich recht van terugkoop van de borg, die intussen in vervallen staat verkeert. Dat recht krijgt zijn loop, want in 1602 wordt de 'principale borg' van wijlen Christoffer van Ewsum en erven te koop aangeboden. Het huis is dan weer opgebouwd, want er is sprake van een oude en een nieuwe borg met schathuis, poorten enz. De koper is Willem van Mathenesse een Hollands edelman uit de omgeving van Schiedam. In 1686 is na verkoop familie Gankema eigenaar. In 1729 wordt het kasteel voor afbraak verkocht. Op de kaart van Beckeringh uit 1781 staat alleen het kasteelterrein aangegeven als oud-Maternes.

Bouwgeschiedenis
In de 15e eeuw is er een verdedigbaar adellijk huis gebouwd met omgrachting, waarvan we geen afbeeldingen kennen. Na verbeurdverklaring in 1566 is het kasteel verlaten en waarschijnlijk vervallen. Na terugkoop door Huldrich van Ewsum in 1594 is het gebouw door hem kennelijk verbouwd en vernieuwd, want bij verkoop in 1602 is het er sprake van een oude en een nieuwe borg. De sloop volgt waarschijnlijk kort na 1729.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut 1830, Huis te Rasquert (Mathenesse), Baflo, sectie C3, nrs. 432,453, 447, 448 (bewerking Formsma 1973, p. 55).

Literatuur
Feith, J.A., 1979, De Ommelander Borgen en haar Bewoners, Groningen, p. 127-128.Formsma, W.J., R.A.Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, Assen, p.53-55.Hartgerink-Koomans, H., 1938, Het geslacht Ewsum, geschiedenis van een jonkers-familie uit de Ommelanden in de 15e en 16e eeuw, Groningen, p. 143.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:  (2)

Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 08-10-2009