Jellema
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Jellema
Locatie
Adres: Gaikingalaan, Zuidhorn
Zuidhorn
Gemeente Zuidhorn
Provincie Groningen
Google Earth coördinaten: 53 14 28.42 N, 6 24 20.88 O.Het vroegere kasteelterrein ligt 150 meter ten westen van de Hervormde kerk aan de Gaikingalaan.
Typologie
In de archieven uit 1542 is er sprake van een steenhuis, de kans dat het een type woontoren betreft is groot in de Groninger Ommelanden.
Etymologie
Het huis is mogelijk genoemd naar de familie Jellema uit de 15e eeuw, die echter niet met zekerheid met het huis zelf in verband gebracht kunnen worden.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 02-09-2009
Het vroegere kasteelterrein is onherkenbaar, de restanten van de grachten zijn in 1840 gedempt. Het terrein is overbouwd met woningen.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Het vroegere kasteelterrein is onherkenbaar en bebouwd met moderne woningen.
Afmetingen
Op grond van de kadastrale minuut uit 1830 is het kasteelterrein (borgstee) geschat op 25 x 30 meter. Het totale terrein is qua afmeting niet bekend.
Oudste vermelding
Datum: 1542
Bron: RHC Groninger Archieven, reg. Feith 1538, nr 10
"" zael mit die heyminghe vant steenhuis verscheyden" "
Frederik Gaykema werd vermoord te Aduard in 1520. Bij de boedelscheiding in 1542 verkreeg zoon Johan het noordelijk deel van de Jellemaheerd met het "zael mit die heyminghe vant steenhuis verscheyden". In het zuidelijke deel stond dus het eigenlijke steenhuis en in het noordelijke gebied de "zael".
Bezitsgeschiedenis
Het oudst met zekerheid eigenaarsgeslacht is Gaykema vanaf 1500. In de 15e eeuw is er sprake van een familie Jellema, maar die is niet met zekerheid te verbinden aan het huis Jellema. In 1619 overleed Allart Gaykema en bij de erfscheiding is er sprake van een ruïneus steenhuis. Het komt later aan Derck Clant van Hanckema en die verkoopt in 1683 het object, wat dan de 'borg' wordt genoemd. Kapitein de Neeven is koper en geeft het in pacht. Rond 1700 is de borg gesloopt.
Bouwgeschiedenis
In de 15e eeuw is er een steenhuis gebouwd mogelijk van het toen gebruikelijke type woontoren. In het begin van de 17e eeuw is er sprake van een ruïneus steenhuis, maar bij verkoop in 1638 noemt de verkoper het een borg. Rond 1700 is de borg gesloopt en wordt op die plaats een 'zomerhuis' gebouwd. Dat huis is ook in de loop van de tijd verdwenen. De laatste grachtrestanten zijn in 1840 gedempt.
Afbeeldingen
Kadastrale minuut 1830, Jellema en Klinckama, Zuidhorn, sectie F 2 nr.337, 253 (bewerking Formsma 1973, p. 540).
Bronnen
Literatuur
Feith, J.A., 1979, De Ommelander Borgen en haar Bewoners, Groningen, p. 117-118.Formsma, W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, 1973, Assen, p. 538-540.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming: (4)
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 03-09-2009
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.