Farmsum, Huis te
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Farmsum, Huis te
Locatie
Adres: Borgshof, Farmsum.
Farmsum
Gemeente Delfzijl
Provincie Groningen
Google Earth coördinaten: 53 19 17.41 N, 6 55 41.21 O.Het vroegere kasteelterrein ligt 200 meter ten zuiden van de kerk van Farmsum aan de Borgshof.
Typologie
(historische beschrijvingen.)
De afbeeldingen op de Coenderskaart 1678 en de Beckeringhkaart 1781 laten een kasteelcomplex zien met drie bouwblokken in carré-vorm met één tot twee bouwlagen met onderkeldering en zadeldaken. Eén blok in twee lagen zou kunnen passen bij het type woontoren.
Etymologie
De naam van het huis is afkomstig van het aangrenzende dorp Farmsum.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 11-03-2009
Het vroegere kasteelterrein is in de 19e eeuw afgegraven en is nu bebouwd in een parkachtige entourage.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Het vroegere kasteelterrein is deels bebouwd in een parkachtige entourage. Er zijn geen grachtrestanten aanwijsbaar.
Afmetingen
Op de kadaster minuutkaart uit 1830 zijn het kasteelterrein en de binnenste en buitenste grachten nog herkenbaar, de kasteelterrein meet ongeveer 30x 30 m en het totale terrein inclusief buitenste grachten ongeveer 300x 300 m.
Oudste vermelding
Datum: 1271
Bron: RHC Groninger Archieven, kroniek van het klooster Wittewierum
""domus lapidea cum propugnaculis vallata""
In de kloosterkroniek van Wittewierum komt in 1271 een verwijzing voor naar een steenhuis tussen Eems en Lauwers, met versterkte omwallingen behorend aan Hrodbern. In 1284 wordt hetzelfde huis nog eens genoemd en dan is de eigenaar Robern van Farmsum. (Formsma, 1973, p. 6)
Bezitsgeschiedenis
Het geslacht Ripperda heeft het kasteel in bezit van de 14e eeuw tot 1687. In dat jaar is de weduwe Elisabeth Clant wegens schulden gedwongen het goed met alle rechten in de verkoop aan te bieden. Koper is Ephraim van Welvelde, die het enkele jaren later overdroeg. In 1693 worden Edzart Rengers en Catharina van der Noot ingehaald als nieuwe slotheer- en vrouw. Het blijft dan tot 1811 in bezit van het geslacht Rengers en wordt door de erven voor afbraak verkocht.
Bouwgeschiedenis
De borg is waarschijnlijk in de 13e eeuw gebouwd als woontoren en meerdere malen belegerd en beschadigd. In 1499 hebben de Groningers de borg in brand gestoken en verwoest. Over de opbouw is niets bekend, wel is zeker dat het in 1514 ingenomen wordt door de Saksers. Aan de hand van afbeeldingen uit de 17e en 18e eeuw kunnen we aannemen dat er een aanzienlijke burcht stond. Er zijn dan drie bouwblokken te onderscheiden die het hele kasteeleiland in beslag nemen en met de buitenmuren in de slotgracht staan. Ze stonden in carrévorm rond een binnenplaats. De twee grootste vleugels hadden twee verdiepingen met zolderverdieping en renaissance topgevels met zadeldaken en schoorstenen. De kleinste vertoonde een verdieping met een driehoekige sobere puntgevel.In 1812 is het hele complex gesloopt, en in 1882 is het borgterrein afgegraven en de grond verkocht. Twee schilddragende leeuwen zijn bewaard met wapens van Van Welvelde en Ripperda in het Groninger Museum voor Stad en Lande.
Afbeeldingen
Gravure op de rand van de Coenderskaart 1678 met aanzicht van de borg met zuidelijke ingangspoort, in RHC Groninger Archieven (Formsma 1973, p. 109).Penseel in bruin ''t huis te farmsum' Rademaker 1725 (Beelaerts van Blokland 2006, p. 280)Voorstudie voor aquarel van C. Pronk uit de 18e eeuw: aanzicht vanuit het zuiden met borg, ophaalbrug, schathuis en toren van de kerk in Farmsum, in Groninger Museum voor Stad en Lande ( Formsma 1987, p. 109).Gravure op de kaart van Beckeringh 1785:aanzicht van de borg vanuit het noorden, in RHC Groninger Archieven (Formsma 1987, p. 109).Kadastrale minuut 1830, Farmsum, Delfzijl, sectie D 6, nr. 257 (bewerking Formsma 1987, p. 108).
Bronnen
Literatuur
Beelaerts van Blokland, W. en Ch.Dumas, 2006, De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker, Zwolle/ Wijk bij Duurstede, p. 282.Broek, M. ten, Het huis te Farmsum, Delfzijl 1933 (Overdruk uit de Eemsbode).Feith, J.A.,1979, De Ommelander Borgen en haar bewoners in de zeventiende en achttiende eeuw, Groningen, p. 98-99.Formsma W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, 1973, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen, p. 107-112.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming: (4)
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 11-03-2009
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.