Bergweide aan de Velddamseweg te Nieuwerkerk
VOLLEDIG [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Bergweide aan de Velddamseweg te Nieuwerkerk
Locatie
Adres: Velddamseweg
Nieuwerkerk
Gemeente Schouwen-Duiveland
Provincie Zeeland
Voormalige motte ten noorden van Nieuwerkerk, gelegen ongeveer 150 meter van de (voormalige) Sluisweg en afgegraven na 1897; het restant is geëgaliseerd tijdens de herverkavelingen na de Februariramp 1953. De locatie is dichter bij de huidige Velddamse weg/Stoofweg dan bij de huidige Sluisweg. Op de Hattingakaart (midden achttiende eeuw) is de berg abusievelijk ten oosten van de watergang getekend. Kuipers 1984 gaf als coördinaten 059.280/409.150.
Typologie
Waarschijnlijk ging het hier om een motte. Vóór de herverkavelingen na de Februariramp van 1953 kenmerkte het perceel zich nog door gebogen grenzen en een ronde ophoging.
Etymologie
Het terrein droeg de veldnaam Bergweide (Bêrgweie).
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 15-10-2008
Sinds de ingrijpende herverkavelingen na de Februariramp van 1953 zijn ook de bovengrondse sporen in de vorm van gebogen perceelgrenzen en een ronde ophoging verdwenen; veldonderzoek in 2004 leverde echter nog archeologische sporen en vondsten op. Op advies van De Visser is de status nadien verhoogd tot Terrein van Archeologische Waarde. De omvang/begrenzing is niet gewijzigd.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het in ontwikkeling zijnde bestemmingsplan (2008) heet 'Buitengebied in beweging'. Het terrein ligt in een akkerbouwgebied. Sinds de ingrijpende herverkavelingen na de Februariramp van 1953 zijn ook bovengrondse sporen van de na 1897 afgegraven berg (gebogen perceelgrenzen en een ronde ophoging) verdwenen; wel is bij veldonderzoek in 2004 de aanwezigheid van archeologische informatie vastgesteld. Het vlakke terrein is in gebruik als Akkerland. Het terrein is naar aanleiding daarvan op de AMK opgewaardeerd tot Terrein van Archeologische Waarde.
Afmetingen
De middellijn van de berg was in 1897 90 meter, de omtrek 270 à 280 meter.
Oudste vermelding
Datum: Onbekend
Bron: Onbekend
"Onbekend"
Er is geen oude vermelding bekend.
Bezitsgeschiedenis
De middeleeuwse bezitsgeschiedenis is onbekend.
Bouwgeschiedenis
De bouwgeschiedenis is onbekend, globale datering op basis van archeologisch onderzoek in 2004. De middellijn van deze eertijds grote berg was in 1897 90 meter, de omtrek 270 à 280 meter. In 'ouden tijd' was hij volgens De Man (1897) 14 à 15 m hoog; hoe hij aan dit gegeven kwam is niet duidelijk. 'Het is dus zeker een vliedberg geweest, doch ik moet opmerken, dat men zich in de hoogte lichtelijk vergist.' In het midden was het bergje volgens De Man uitgegraven, wat aan een hollestelle doet denken en een latere functie als drinkput lijkt te suggereren. In februari 2004 stelde Nathalie de Visser (Provincie Zeeland/ Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland) in het kader van het project 'Waardering Terreinen van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland' een nader onderzoek in naar de archeologische waarde van het monument. Daartoe is onder meer gebruik gemaakt van archeologische en historische gegevens, oude kaarten, luchtfoto's en het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN).Op de kadastrale minuut (1832) wordt de verhoging niet weergegeven, wel een rond perceel ten zuiden van de Velddamse Weg. Op de Chromotopografische kaart verkend in 1912 (nr. 598) wordt ten westen van de Oude Watergang een berg afgebeeld. De topografische kaart 1936/50 toont ter plaatse van het monument drie verhogingen en een dobbe (veedrinkput), hetgeen deels is overgenomen op de veldnamenkaart van 1988, die twee bergen aangeeft. Er lijkt dus sprake te zijn geweest van meerdere, in elkaars nabijheid gelegen vliedbergen. Dit kan te maken hebben met de door De Man (1897) vermelde uitgraving van het midden van de berg. Als er vanuit het centrum is afgegraven kan dat hebben geleid tot enkele geïsoleerde 'restbergen', die later als aparte verhogingen zijn aangegeven. Een luchtfoto uit 1945 (nr. 3045) laat een donkere vlek zien, waarschijnlijk de dobbe; op luchtfoto's uit 1989 (Topografische Dienst, nr. 42304) en 2003 (aeroGRID NL2003, nr. 56-412) zijn geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische sporen (meer) te zien. De analyse van AHN-gegevens leverde evenmin resultaten op.Daarnaast verrichtte De Visser veldonderzoek. Er bleek duidelijk een lichte, zandige vlek zichtbaar, de mogelijke locatie van de afgegraven berg. Aan het oppervlak is laat- en wat vroegmiddeleeuws (o.m. Badorf-)aardewerk verzameld. Het vroege materiaal kan duiden op een tweeperiodenberg (met een vroegmiddeleeuwse terp als kern). In twee boringen is een niet-natuurlijke gelaagdheid aangetroffen die qua opbouw op een vliedberg lijkt te duiden.
Afbeeldingen
- 'Kaarte van Schouwen en Duiveland', door D.W. Carel en Anth. Hattinga, 1753, Amsterdam.- Chromo-Topographische Kaart 1:25.000 nr. 598 (verkend 1912, uitg. 1914), in: Grote Historische topografische Atlas Zeeland, 2006, Tilburg.- Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Zierikzee. Luchtfoto RAF nr. 3045, 1945.- Kadastrale minuut, 1811-1832, Nieuwerkerk, Zeeland. Sectie G, blad 1, nabij 3 (http://watwaswaar.nl/#KO-LI-7-ed-1v-1-24O0-1Qn2---tm, geraadpleegd op 12-01-2012).- Google Earth foto, 2012, Berweide te velddamseweg (NKS digitale documentatie).
Bronnen
N.v.t.
Literatuur
- Kuipers, S.F., 1984, 'Bergen en burgen op Schouwen-Duiveland', Kroniek van het land van de zeemeermin (Schouwen-Duiveland), 5-38, nr. 46.- Man, J.C. de, 1897, 'De vluchtbergen in Schouwen, de Bevelanden en Tholen', Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1-142, no. 26.- Oude veldnamen van Schouwen-Duiveland dl. II., 1988, Duiveland, Zierikzee (met losse kaartbijlagen).
Documentatie
- RACM/ROB, archiswaarnemingsnr. 49693 (en 20375).- Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, Middelburg. Zeeuws Archeologisch Archief, doss. 42HN-14.
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 15-10-2008
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
Overig onderzoek
Bureau- en veldonderzoek in 2004 door Mw. N. de Visser (Provincie Zeeland/Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland) in het kader van het Project Waardering Terreinen van van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland.2010: BAAC - Bureauonderzoek
Geomorfologische codering
VKW
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.