Object
Klaaskinderkerke

Locatie
Adres: Nieuwe Kerkweg, ong.
Looperskapelle / Klaaskinderkerke
Gemeente Schouwen-Duiveland
Provincie Zeeland

Voormalige tweelingmotte, gelegen nabij het kerkhof van het verdronken dorp Klaaskinderkerke, ten zuidoosten van de voormalige Kerkweg. Opgegeven coördinaten zijn volgens het CMA (RACM/ROB); Archis geeft 050.330/417.030 (waarnemingsnr. 20320) en 050.360/417.020 (waarnemingsnr. 20340, m.b.t. vondsten slootkant- en -oever). De AMK meldt als onderlinge afstand van de bergjes 40 m, hetgeen afwijkt van de door Kuipers (1984) opgegeven coördinaten 050.150/050.580 en 417.010/417.020. De bergjes zijn bekend van oude kaarten en de veldnamen 'Burghweye' (Burghweie op de veldnamenkaart) en, noordwestelijk aanpalend, 'den berg'. In de oudere literatuur is er bij Klaaskinderkerke sprake van één berg, volgens Fokker (1909, no. 3) gelegen in het '4e of Burgbevang, nr. 40 van Klaaskinderkerke en (...) in 't veldboek genaamd de Burgweye, aan de zuidzijde van den Kerkweg. Is na 1834 vergraven'. De Man (1897) refereert aan een voormalig bergje in de heerlijkheid Klaaskinderen, opgegeven in 'de tabel van 1834'. Hij meldt dat het 400 meter van het 'naaste gebouw' lag, aan de Kerkweg, in het Bergbevang, kadastrale sectie E 26. De laatste zichtbare sporen van het complex zijn verdwenen bij de herverkaveling en egalisering na de Februariramp 1953. Voordien was er nog sprake van gebogen perceelsgrenzen en ronde ophogingen.

Typologie

Terrein met een afgegraven en geëgaliseerde tweelingmotte.

Etymologie
De naam 'Burghweye' herinnert eraan dat op Schouwen-Duiveland een deel van de bergjes 'burg' heette, welke naam ontstaan zal zijn toen nog algemeen bekend was dat deze bergen onderdeel van een burcht- of kasteelcomplex waren. De term 'werf', voor mottes gebruikelijk in overig Zeeland, komt ook op Schouwen-Duiveland voor, maar bij geen van deze werven is hier, althans volgens Kuipers (1984, 14), een duidelijke connectie gevonden met kasteelbergen.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-03-2009

De akker wordt, zo bleek uit het onderzoek van De Visser (2003), vaak geëgaliseerd. Opgeploegde baksteenresten worden hierbij van de akker verwijderd.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De status van het terrein is na onderzoek in 2003 verhoogd tot Terrein van Archeologische Waarde. Huidig bestemmingsplan (in ontwikkeling): Buitengebied in beweging. Het terrein is vlak en in gebruik als akkerland.

Oudste vermelding
Datum: Onbekend
Bron: Onbekend

Onbekend

Bezitsgeschiedenis
De tweelingberg behoorde vermoedelijk aan de heren van Klaaskinderkerke. De oudste vermelding daarvan is te vinden in een oorkonde van 14 januari 1286, waarin sprake is van een verdrag, gesloten door Pieter Nobel en zijn broer (kinderen van ser Clais) met graaf Floris, waarbij zij hem geven 'de elt van der havene, ende van den dorpe ende van der herve, dat wi ghesproken hebben met u the makene int land, dat heet seer Claiskinder Nieuweland'. Klaaskinderkerke is verlaten na de Allerheiligenvloed van 1570.

Bouwgeschiedenis
In de oudere literatuur is er bij Klaaskinderkerke sprake van één berg, volgens Fokker (1909, no. 3) vergraven na 1834. De Man (1897) reconstrueerde de historisch-geografische context als volgt: 'Tusschen het water dus, dat Schouwen scheidde van het toen ook bijna geheel uit schor en banken bestaande eiland Goeree en de groote moeren van Schouwen, was een hoogere plaats opgewassen, waar men de cultuur meende te kunnen beproeven. Men bouwde er een hofstede, een berg en later een dorp, doch thans is van de erfenis der kinderen van heer Klaas alleen de grond overgebleven.' Op een kaart uit 1912 zijn volgens N. de Visser (2003) ten zuiden van de voormalige Kerkweg echter nog twee bergjes weergegeven met ertussen een dobbe (drinkput). De topografische kaart 1950 toont nog slechts de zuidelijke berg; de noordelijke was in 1948 geheel afgegraven. De resten van het zuidelijke bergje (gebogen perceelsgrenzen en ronde ophoging) zijn hoogstwaarschijnlijk verdwenen bij de herverkaveling en egalisatie na de Februariramp 1953. Wilderom (1964, 303) vermeldt dat dit bergje in 1959 is afgegraven door de ROB, 'waarbij o.a. de fundamenten van een kleine kerk in gotische stijl zijn blootgelegd'. Dit betreft echter de opgraving vanwege de egalisering van het kerkhof van Klaaskinderkerke in het kader van de herverkaveling. Op een RAF-luchtfoto uit 1945 (nr. 3024) zijn beide ophogingen nog goed zichtbaar; luchtfoto's uit 1989 (Top. Dienst, nr. 42308) en 2003 (aeroGRID NL2003, 48-420) tonen geen aanwijzingen meer van archeologische resten. Kuipers (1984, pag. 19) merkt op over de percelering vóór de herverkaveling eind jaren vijftig: de 'grote vierkante bergpercelen met typische uitstulpingen doen denken aan vroegere burchtpercelen'. In 1936 was de hoogte (van de tweede berg?) nog circa 2 m. In 1948 is de afgraving van één der vliedbergen archeologisch gedocumenteerd door ROB-correspondent P.J. van der Feen (inmeting, profielbeschrijving, vondstverzameling). De losse vondsten (afkomstig van een slootkant- of -oever) wezen op vroege bewoning: een benen speelschijf (datering VMED-LMEA, 900-1250) en fragmenten Andenne-, Pingsdorf- en Paffrathaardewerk (LMEA, 1050-1250). In de onmiddellijke omgeving is ook een fragment Romeins aardewerk (terra sigillata) gevonden. In het perceel aan de overzijde van de Nieuwe Kerkweg zijn in het verleden al tal van vondsten gedaan (skeletten, botmateriaal, aardewerk) die verband houden met het in 1570 verlaten dorpje Klaaskinderkerke (ten noordwesten van het AMK-terrein).In november 2003 stelde N. de Visser (Provincie Zeeland, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, werkveld Archeologie) in het kader van het project 'Waardering Terreinen van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland' een nader onderzoek in naar de archeologische waarde van het monument. Daarbij maakte zij gebruik van archeologische en historische gegevens, oude kaarten, luchtfoto's en het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). Analyse van de AHN-gegevens leverde geen relevante informatie op. Daarnaast verrichtte De Visser veldwerk. Ter plekke van een lichte vlek lag veel vondstmateriaal aan het oppervlak: puin, soms hele bakstenen en aardewerk. Ook boringen op die locatie leverden tot enige diepte het nodige puin op. Het ging daarbij niet om een restant van een der vliedbergen. Eerder betrof het een vermoedelijke huisplaats die deel zal hebben uitgemaakt van Klaaskinderkerke. Ook naar de Nieuwe Kerkweg toe (richting Klaaskinderkerke) lag redelijk veel bot en scherven (Pingsdorf, Andenne, Siegburg en nieuwe-tijdmateriaal). In boring 13 werd mogelijk de dobbe (drinkput) aangeboord, in de boringen 2, 3 en 4 mogelijke fundamenten behorend tot het oude dorp. In de meeste boringen is een heterogene laag aangetroffen, soms met houtskool of leembrokken.Op advies van De Visser is de status verhoogd tot Terrein van Archeologische Waarde. Dit gebeurde niet wegens nog aanwezige sporen van de bergen, waarvan De Visser immers geen resten aantrof, maar wegens de aangetroffen overblijfselen van het dorp Klaaskinderkerke. Dit zal zich verder naar het noorden, noordoosten en/of noordwesten hebben uitgestrekt. Ook de omvang/begrenzing van het monument is uitgebreid in noordoostelijke richting.

Afbeeldingen
- Luchtfoto R.AF. uit 1945 (nr. 3024, nr. A13 in Kuipers 1984) in Archief Stiboka, Wageningen/Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Zierikzee.- Kadastrale minuut, 1811-1832, Duivendijke, Zeeland. Sectie E, blad 2, 260 (http://watwaswaar.nl/#JE-N6-7-ed-1v-1-1x56-1YGG---142, geraadpleegd op 11-01-2012).- Google Earth foto, 2012, Klaaskinderkerke tweelingberg(NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Fokker, A.J.F., 1909, Schouwen vóór 1600, Zierikzee, no. 3- Kuipers, S.F., 1984, 'Bergen en burgen op Schouwen-Duiveland', Kroniek van het land van de zeemeermin (Schouwen-Duiveland), 5-38, nr. 26 en 27.- Man, J.C. de, 1897, 'De vluchtbergen in Schouwen, de Bevelanden en Tholen', Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1-142, no. 17.- Oude veldnamen van Schouwen-Duiveland dl. IV, 1990, Zierikzee (met losse kaartbijlage). - Vervloet, J.A.J., 1980, Kasteelbergen in Zeeland; een algemeen overzicht, Geografisch Tijdschrift, Nieuwe Reeks xiv 3, 194-207 (alhier 199).- Wilderom, M.H., 1964, Tussen afsluitdammen en deltadijken II, Noord-Zeeland (Schouwen-Duiveland, Tholen en St.-Philipsland), Middelburg, 303.

Documentatie
- RACM/ROB, Archiswaarnemingsnrs. 20320, 20339, 20340.- Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, Middelburg. Zeeuws Archeologisch Archief, doss. 42FZ-3, 42FZ-16.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 20-03-2009

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
ROB-correspondent P.J. van der Feen maakte in 1948 een profielbeschrijving, mat de site in en verzamelde vondsten.

Overig onderzoek
Mw. N. de Visser, Provincie Zeeland/Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, Middelburg. Onderzoek i.h.k. van het Project 'Waardering Terreinen van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland', november 2003.2010, BAAC - Booronderzoek.

Geomorfologische codering
VKW