Object
Zijl, Ter / Zijlhof

Locatie
Adres: N.v.t.
Leiderdorp
Gemeente Leiderdorp
Provincie Zuid-Holland

Het voormalig kasteelterrein lag aan de oostzijde van de rivier de Zijl, op het huidige bedrijventerrein De Baanderij. Bovenstaande coördinaten tonen de waarneming in Archis (nr. 59662). De gevonden kloostermoppen, muurresten en fundamenten tonen aan dat het hier een versterking betrof. De omgrachting is nog duidelijk zichtbaar op de kadastrale minuut.

Typologie

Etymologie
Het kasteel is vernoemd naar de nabijgelegen rivier de Zijl.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 07-12-2011

Huidige functie:

Huidige functie:

Op de voormalige kasteellocatie bevindt zich nu het bedrijventerrein de Baanderij. Het wordt aan alle zijden ingesloten door Leiderdorpse woonwijken (oostelijk de Vogelwijk, zuidelijk het Zijlkwartier en noordelijk het Buitenhof). De kasteellocatie lag tegenover de eveneens volledig verdwenen kasteellocatie Stenenveld, aan de overzijde van de Zijl (gemeente Leiden). De verdwenen kasteelplaats ligt op ca 1000 meter (ten oosten) van de singelgracht van Leiden.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:  (Bedrijventerrein de Baanderij)
Grondgebruik:

Het 13de-eeuwse kasteel is meerdere keren afgebroken en herbouwd en kent in totaal drie bouwfases. In 1806 werd het kasteel definitief verwoest. Op het terrein heeft als gevolg van de aanleg van bedrijven archeologisch onderzoek plaatsgevonden (rond 2000). Hierbij werden onder andere zwaar muurwerk en kloostermoppen gevonden die het defensieve karakter van het gebouw tonen. Er bevinden zich dus nog wel degelijk restanten van het kasteel in de grond. In het landschap is echter niets meer zichtbaar wat ons herinnert aan het voormalige kasteel.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Afbeeldingen
Tekening, eind 18de eeuw, 'Huis ter Zijl; , naar een schilderij van onbekende schilder (Haersma Buma 2006, 26)*Tekening, jaartal onbekend, 'De voorzijde. De Hofstede Zylhof', door Van Alkemade (Haersma Buma 2006, 27).**Tekening, jaartal onbekend, 'De agterzijde. De Hofstede Zylhof', door Van Alkemade (Haersma Buma 2006, 28).**Kadastrale minuut, jaartal onbekend, Leijderdorp, Zuid Holland, sectie A, blad 03, nr. 671 (=voormalige omgrachting) (http://watwaswaar.nl/#Pg-X2-7-ed-1v-1-2b1S-2DWc---Qa, geraadpleegd op 07-12-2011)Google Earth foto, 2011, Locatie Ter Zijl (NKS digitale documentatie). *Ook te raadplegen in (Hobo, 1978, 73). **Volgens Pelinck zijn deze tekeningen fantasieen of kopieen, betrouwbaarheid is dus bekritiseerbaar.

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Bijleveld, 1915, Lijst der kasteelen en ridderhofsteden van Leiden en Rijnland, in: Leids Jaarboekje, 72. Dasselaar, M. van en E. Kaptijn, 2003, Archeologische begeleiding aanleg fundering autowasstraat aan de Zijldijk te Leiderdorp (Archeomediarapport A03-091-Y). Fockema Andreae, J., et al, 1952, Kastelen, Ridderhofsteden en Buitenplaatsen in Rijnland, Oud-Leiden, 5, 44-45, 49, 96. Haersma Buma, M. van, 2006, De kastelen van Leiderdorp: ter Waard, ter Zijl, Berendrecht, ter Mey en ter Does alsmede omgrachte adellijke woning Stenevelt, Leiderdorp, 2-94. Oerle, H.A. van, 1975, Leiden binnen en buiten de stadsvesten, de geschiedenis van de stedebouwkundige ontwikkeling binnen het Leidse rechtsgebied tot aan het einde van de gouden eeuw, 2 dln., Leiden. Hobo, C., 1978, Leiderdorp in vroeger dagen, Hazerswoude, 33-40, 68, 72-73. Hoek, C., 1963, 'De leenkamer van het huis te Zijl' 'In: Ons Voorgeslacht (18de jrg), 114. Nicholson, C.C. (2002), Verkennend Archeologisch Bodemonderzoek Putten Autowasstraat Te Zijldijk, Leiderdorp. ArcheoMedia Rapport Stichting 1200 jaar Leiderdorp, 1979, 1200 jaar wonen. Leiderdorp aan jaagpad en snelweg, Leiderdorp. Takken, L.M., Oort, H.J. van, Ende, H. van den, en P.F.B. Jongste, 2008, Toelichting op de Archeologische Waarden- en Verwachtingskaart Leiderdorp. Hazenberg Archeologie AMZ Publicaties (19). Wijsman, M. en M. van Dasselaar (2002), Aanvullend Archeologisch Bodemonderzoek Vlasbaan (voormalig kasteel De Zijlhof) te Leiderdorp (Archeomediarapport A01-650-Z). ArcheoMedia Rapport (A06-281-R)

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: K. Heilmann
Beschrijving gemaakt: 07-12-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
Hazenberg (2008, cd-rom provincie) Het oude kasteel De Zijlhof heeft een roerige geschiedenis achter de rug. In haar bestaan is het tot drie keer afgebroken, maar in de grond zijn nog steeds restanten van de bouwfases aanwezig. De afgelopen jaren is het terrein door projectontwikkelaars grondig onderhanden genomen. Voor de overblijfselen van De Zijlhof was dat op z’n zachtst gezegd niet gunstig. Toch hebben archeologen nog het nodige kunnen documenteren. Daaruit blijkt ook dat er op diverse plaatsen waar in de toekomst gebouwd gaat worden waarschijnlijk nog restanten van het kasteel aanwezig kunnen zijn. Besloten is het terrein te handhaven als HAW. Ter plaatse zijn verstoringen geweest door aanleg van de wasstraat en het proefsleuvenonderzoek. Ondanks dit wordt de begrenzing van het terrein niet aangepast, aldus de selectiecommissie. Tijdens archeologisch booronderzoek door Archeomedia/Amicon in 2001 (ingevoerd door Boulonois 2002 en beschreven door Archeomedia/Amicon in 2002) werden ondermeer kloostermoppen en baksteenpuin aangetroffen. Tijdens een veldkartering door Den Hollander (Archeologisch Werkgemeenschap Nederland, afdeling 6. Rijnstreek) in 2001 (ingevoerd door Boulonois in 2005 en beschreven door AWN) werd ondermeer fragmenten steengoed, baksteen en aardewerk aangetroffen dat in verband is gebracht met het kasteel; allen gedateerd in de Nieuwe tijd B, 1650-1850 na Chr.

Geomorfologische codering
B, bebouwing

Bodemkundige codering
|h BEBOUW, bebouwing.