Poelgeest, Groot / Huis te Horn

BASISREGISTRATIE [?]

Object
Poelgeest, Groot / Huis te Horn

Locatie
Adres: Dorpsstraat 70
Koudekerk aan den Rijn
Gemeente Koudekerk aan den Rijn
Provincie Zuid-Holland

In Koudekerk liggen ten oosten van de kerk aan de Dorpsstraat de restanten van het kasteel Groot Poelgeest, omringd door een brede gracht (Stöver 2000, 454).

Typologie

Etymologie
Het kasteel is waarschijnlijk vernoemd naar het geslacht de Poelgeesten.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 28-11-2011

Huidige functie:

Het nog bestaande torentje heeft nog jarenlang als gevangenis gediend. Het restant dient nu slechts nog als eventuele toeristische trekpleister.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar: (Ruine betreft een groot woord, het is meer een klein overblijfsel (torentje) van het kasteel + koetshuis)
Grondgebruik:

Op het terrein staat nog een veelhoekige toren van het voormalige poortgebouw van het kasteel, waarschijnlijk ontstaan in de dertiende eeuw. Daarnaast is koetshuis van het kasteel behouden gebleven (Stöver 2000, 454). De archeologische resten zijn waarschijnlijk vrijwel onverstoord. Er is een menselijke kaak in de gracht gevonden gevonden (Archis monumentnr. 8126). Historische beelden geven een redelijke weergave van de voormalige versterking. Het kasteel verviel aan het begin van de 18de eeuw (omstreeks 1705) toen het geslacht de Poelgeesten uitstierf (Stöver 2000, 454). Hiervoor is het gebouw al meerdere keer verwoest en hersteld (Fockema Andreae 1952, 84). Het torentje en koetshuis betreffen een rijksmonument (nr. 23801 en 23802). Het kasteelterrein is in 1988 archeologisch onderzocht, hierbij zijn losse bouwfragmenten, aardewerk, de slotgracht en een waterput uit de eerste bouwfase aangetroffen. Tevens werden er fundamenten uit de 14de eeuw teruggevondenen sporen uit de 15de eeuw (omstreeks 1430) ((Archis monumentnr. 8126).

Afmetingen

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis

Bouwgeschiedenis

Afbeeldingen
Zwarte krijttekening, 1646/1647, 'Groot-Poelgeest', door R. Roghman, Hessisches Landesmuseum Darmstadt (Van der Wyck 1989, 76).Kadastrale minuut, Koudekerk, 1829, Zuid Holland, sectie A, blad 02, nr. 277 (ruine) (http://watwaswaar.nl/#Qa-WS-8-ed-1v-1-2f9c-2Aie, geraadpleegd op 28-11-2011).Foto, 1922, 'Het koetshuis van Groot-Poelgeest te Koudekerk', door C. Steenbergh (Loosjes 1922, 464).Tekening, 1922, 'Het voormalig kasteel Groot-Poelgeest na de verbouwing van 1606, naar een tekening in het gemeentearchief te Leiden (Loosjes 1922, 463).Google Earth foto, 2011, Locatie Groot-Poelgeest (NKS digitale documentatie).

Bronnen
Wyck van der H.W.M., 1989, De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, Alphen aan den Rijn, 2.

Literatuur
Fockema Andreae, J., et al, 1952, Kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen in Rijnland, Oud-Leiden, 84.Loosjes, A., 1922, 'Groot- en Klein-Poelgeest bij Koudekerk', in: Buiten (jrg.16), 463-464.Stöver, J., 2000, Kastelen en Buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 463-464.

Documentatie
N.v.t.

Coördinaten
Coordinaten: ,
Kaartblad: 31CN , x: , y: , precisie

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 23801
'Een rechthoekig bouwhuis van het slot met voorgevel, voorzien van tussentrappen met geprofileerde natuurstenen dekplaten, geblokte ontlastingsbogen en poortomlijsting, in de kozijnen en zeven sierankers. In de zijgevels rondboogvensters met blokken in omlijstingen een op dezelfde wijze versierde getoogde poort. Gedateerd op de sluitsteen van de inrijpoort: 1648.'

Monumentnummer: 23802
'Groot Poelgeest. Van het slot Groot-Poelgeest, laatstelijk herbouwd in 1606 en gesloopt voor 1746, zijn bewaard gebleven: het kasteelterrein met omgrachting; een veelhoekig, bakstenen torentje met pannen tentdak en natuurstenen, gecanneleerde zuil op sokkel, afkomstig van de v.m. ingangsomlijsting van het slot.'

Bescherming terrein
Status: (zie wel Rijksmonument gebouw)

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: K.Heilmann
Beschrijving gemaakt: 28-11-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3K26, Rivier-inversierug.

Bodemkundige codering
U31Wnr115--, Kalkarme leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 2.

Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.