Object
't Zand / Hof te Katwijk

Locatie
Adres: Overrijn 7
Katwijk
Gemeente Katwijk
Provincie Zuid-Holland

Aan de Overrijn te Katwijk liggen de restanten van het middeleeuwse kasteel 't Zand, ook wel het Hof te Katwijk genoemd. De genoemde coördinaten geven de locatie van de waarneming (nr. 17273) in Archis weer. Bronnen doen geloven dat het inderdaad een kasteel betrof, maar er zijn door een gebrek aan archeologische gegevens geen concrete bewijzen. Het is echter vrijwel zeker dat het kasteel sinds 1253 bestond en werd bewoond door de burggraven van Leiden (Hingst 1928, paginanummer n.v.t.).

Typologie

Etymologie
Hoogstwaarschijnlijkheeft het kasteel zijn naam ontleend aan aan de plaats waar vroeger het ridderspel werd gehouden, 't Zant.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 25-11-2011

Het voormalig 't Zand/Hof van Katwijk is sinds 1966 deel uitmakend van een bejaarden- en verzorgingstehuis "De Wilbert". In het midden van de 19e eeuw is het huis verbouwd tot seminarie onder Monseigneur Baron de Wyckersloot. Van 1830 tot 1927 was het een opleidingsinstituut van de paters Jezuieten, daarna in gebruik bij de paters Franciscanen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (buitenplaats)
Grondgebruik:

Het kasteel is in 1393 en 1420 verwoest. Het middeleeuwse 't Zand raakte rond 1650 zo in verval, dat er een nieuw huis op deze plek werd gebouwd, dat voornamelijk als buitenplaats fungeerde. Bij de bouw zijn de bovengrondse resten van het oorspronkelijke kasteel gesloopt. Tevens heeft er geen archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Hierdoor missen er archeologische gegevens (zoals gracht, ophoging, fundering etc.), die kunnen vaststellen dat het daadwerkelijk om een versterking ging. Bronnen vertellen echter dat er naast het kasteel een valkhuis en kapel lag. Het kasteel was omsloten door een gracht en door een brug te bereiken. Een boomgaard en landerijen omsluiten het voormalig kasteelterrein (Hingst 1928, paginanummer n.v.t.). In de loop der eeuwen is de buitenplaats herhaaldelijk uitgebreid, gewijzigd, gesloopt en verwoest (als gevolg van oorlogsschade). Het hedendaags object betreft een rijksmonument (Rijksmonumentnr. 23524). De bescherming betreft de lange, achttien traveeën tellende vleugel uit de 18e eeuw met latere opbouw aan de zijde van en parallel lopend aan de Overrijn.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Afbeeldingen
Krijttekening, 1647, 't Sant', door R. Roghman, Particulier verzameling (Van der Wyck 1989, 188).Penseeltekening in bruin, 'De ruine van 't Zand (of 't Sant) bij Katwijk aan den Rijn', door A. Rademaker. (Beelaerts van Blokland en Dumas 2005, 167).Penseeltekening in bruin, 'De ruine van 't Zand', door A. Rademaker. (Beelaerts van Blokland en Dumas 2005, 167).Kadastrale minuut, jaartal onbekend, Katwijk, Zuid Holland, sectie B, blad 02 nr. onbekend (http://watwaswaar.nl/#Om-Xo-7-ed-1v-1-2VFY-2GZ6---1iY, geraadpleegd op 25-11-2011)Google Earth foto, 2011, Locatie 't Zand (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Beelaerts van Blokland W. en C. Dumas, 2005, De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker, Zwolle, 167/460.Fockema Andreae, J., et al, 1952, Kastelen, Ridderhofsteden en buitenplaatsen in Rijnland, Oud-Leiden, 94. Hingst, 1928, 'Het Zant en zijn bewoners' in: Nieuwe Rotterdamse Courant (beschikbaar in het Documentatiecentrum van de NKS).Stöver, J., 2000, Kastelen en Buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 446.Wyck van der H.W.M., 1989, De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, Alphen aan den Rijn, 188.

Bescherming gebouw
Status:  (het betreft een nieuw (18de eeuws) gebouw op de plek van het voormalige kasteel 't Zand.)

Monumentnummer: 23524
 'Voormalig "Hof van Katwijk"/"Het Sand", sinds 1966 deel uitmakend van bejaarden- en verzorgingstehuis "De Wilbert"; in het midden van de 19e eeuw verbouwd tot seminarie onder Monseigneur Baron de Wyckersloot, van 1830 tot 1927 opleidingsinstituut van de paters Jezuieten, daarna in gebruik bij de paters Franciscanen; in de loop der eeuwen herhaaldelijk uitgebreid, gewijzigd, gesloopt en verwoest (als gevolg van oorlogsschade) complex van aanzienlijke omvang.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: K.Heilmann
Beschrijving gemaakt: 25-11-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
B, bebouwing.

Bodemkundige codering
|h BEBOUW, bebouwing.