Object
Oost-Souburg, ringwalburg

Locatie
Adres: Onbekend
Oost-Souburg
Gemeente Vlissingen
Provincie Zeeland

De cirkelvormige structuur van de niet meer bestaande ringwalburg te Oost-Souburg is op luchtfoto's (Google Earth 2011) nog duidelijk zichtbaar. De precieze coördinaten zijn door de omvang van de burg lastig te geven, maar de afbeelding van Oost-Souburg waarop de ligging van de wal en gracht van de burg en opgravingsputten staan aangegegeven, geven een beeld (hypothetische reconstructie) van de locatie van de ringwalburg. Bovenstaande coördinaten hebben betrekking op de waarneming in Archis (nr. 30780), gedaan in het midden van de burg. De burg ligt op twee verschillende kaartbladen.

Typologie

De burg van Oost-Souburg was een ringwalburg, die is aangelegd in het laatste kwart van de 9de eeuw.

Etymologie
Het object Oost-Souburg is genoemd naar de plaats waar de burg lag (zuidburg).

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 19-03-2013

Huidige functie:

De burg is gereconstrueerd. Na de reconstructie zijn delen van het terrein buiten de wal aan particulieren verkocht en zijn er verschillende gebouwen opgericht.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van de wal, die onderdeel uitmaakte van de ringwalburg, is voornamelijk de onderste kleiplaggenrij van de 'bekleding' van de binnen- en buitenzijde bewaard gebleven en opgravingen (in 1939, 1969 en 1981) hebben uitgewezen uit dat de gracht uit meerdere bouwfasen bestond. Onderzoek wijst uit dat de wal later is verbreed, waarschijnlijk omdat de burg een defensieve functie had (tot aan de 11de/12de eeuw). Vondsten van hout, bot en aardewerk tonen aan dat de wal waarschijnlijk dateert uit het laatste kwart van de 9de eeuw. De burg is in zijn geheel gereconstrueerd. Omgevingsplan 2012-2018 vastgesteld 28-09-2012 met structuurvisie-gebied Archeologisch rijksmonument.

Afmetingen
De binnenzijde van de ringwal heeft een diameter van 132 meter. De wal is in zijn eerste fase 6 meter breed geweest; later 10 à 11 meter. Uitgaande van een breedte van 6 meter is de diameter van het binnenterrein inclusief wal 144 meter geweest. De vastgestelde breedte van de gracht bedraagt maximaal 40 meter. De totale diameter komt daarmee op 224 meter (Van Heeringen 1995, 21).

Oudste vermelding
Datum: 1162
Bron: Huizinga 1989, 29

"Sutburch"

In 'Bullarium Traiectense II', 32, p. 295 wordt de ringwalburg vermeld als 'Sutburg', d.w.z. de 'Zuidburg' (Huizinga 1989, 29).

Bezitsgeschiedenis
Souburg ('Zuidburg') is in Nederland de zuidelijkste van een keten van burgen die in de 2e helft van de 9e eeuw werden aangelegd, naar men aanneemt tegen invallen van de Vikingen. Het is niet bekend wie de burg heeft laten aanleggen. Een eigenaar in die tijd kan evenmin worden aangewezen, daar het een groot openbaar terrein betreft (Zie ook Henderikx 1995, p. 100). Permanente bewoning van de ringwalburg vond pas plaats in de 11de en 12de eeuw, toen de burg definitief zijn oorspronkelijke functie verloren had. In de 12de eeuw werd het burgterrein verlaten. De kern van het latere dorp heeft zich rond de cirkelvormige structuur ontwikkeld.

Historische betekenis
Naar algemeen wordt verondersteld waren de ringwalburgen aanvankelijk (eind 9de eeuw) vluchtplaatsen voor de plaatselijke bevolking en hun vee in verband met aanvallen van de Noormannen. Is de datering voor de aanleg van de burg in het laatste kwart van de 9de eeuw juist, dan is de burg waarschijnlijk aangelegd in of kort na de periode waarin een groot Noormannenleger zich onafgebroken in de Scheldestreek ophield (879-885) en winterkampen had in Gent, Kortrijk, Condé en Leuven. Voor deze Vikingen liep de verbinding met Denemarken per schip via de Scheldemond dwars door het tegenwoordige Zeeland. Zie Van Heeringen, De resultaten, p. 23; ook: P.A. Henderikx, o.c., 106-107. Vanaf de 10de eeuw werd de burg van Oost-Souburg in gebruik genomen om er te wonen.

Bouwgeschiedenis
De ringwalburg, die vermoedelijk werd aangelegd in het laatste kwart van de 9de eeuw, werd aanvankelijk niet permanent bewoond. Het betrof een vluchtburcht. (Van Heeringen 1995, 23). Er mag gesproken worden van een versterking. In de 10de, maar ook nog in de 11de en 12de eeuw vond er bewoning plaats op het binnenterrein. Sindsdien heeft er vrijwel geen bewoning meer plaatsgevonden op het binnenterrein. Rondom de burg ontstond na de 12de eeuw het dorp.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut, jaartal onbekend*, Oost Souburg, Zeeland, sectie B, blad 02, nr. n.v.t. (http://watwaswaar.nl/#GW-Gm-7-ed-1v-1-1gFE-18YC---2aO, geraadpleegd op 31-10-2011) Plattegrond, 1995, 'Oost-Souburg; de ligging van de wal en de gracht van de burg en de plaats van de opgravingsputten', door R.M. van Heeringen (Van Heeringen 1995, 20).Google Earth foto, 2011, Locatie Ringwalburg Oost-Souburg (NKS digitale documentatie).*foutmelding in watwaswaar.nlGroot aantal opgravingsfoto's in het Zeeuws Archeologisch Archief van de SCEZ.

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Dierendonck, R.M. van, 2012, Ringwalburgen; in: Geschiedenis van Zeeland deel I, Utrecht, 84. Heeringen, R.M. van, 1995, 'I De resultaten van het archeologisch onderzoek van de Zeeuwse ringwalburgen', in: Vroeg-Middeleeuwse ringwalburgen in Zeeland, Goes/Amersfoort, 20-23. Heeringen, R.M. van, 1995, ‘De opgravingen te Oost-Souburg’, in: R.M. van Heeringen, Vroeg-Middeleeuwse ringwalburgen in Zeeland, Goes/Amersfoort, 113-169.Henderikx, P.A., 1995, De ringwalburgen in het mondingsgebied van de Schelde in historisch perspectief, in: R.M. van Heeringen, Vroeg-Middeleeuwse ringwalburgen in Zeeland, Goes/Amersfoort, 71-112. Huizinga, J., 1935, Burg en kerspel in Walcheren. Overdruk uit: Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, afdeeling letterkunde deel 80, serie B, no. 2, Middelburg, 27-62. Herdrukt in 1989. Trimpe Burger, J.A., 1969, 'Archeologisch nieuws. Mededelingen van de archeologische instellingen in Nederland redactie rijksdienst voor het oudheidkundig bodemonderzoek. Vlissingen', in: Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond, jrg. 68 (1969), *57-58.

Documentatie
Zeeuws Archeologisch Archief (SCEZ): projectnummers 2703 en 4901. Documentatie, foto's, dagrapporten.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:  (Rijksmonumentnr. 46096)

Bestemming
Bestemmingsplan: N.v.t.
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 19-03-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Uitvoerig onderzoek volks- of vluchtburcht te Oost-Souburg (17 maart 1969): plattegronden van huizen en andere standsporen (water- afvalputten, greppels) uit ca. 850-1200 n.C. komen te voorschijn (Trimpe Burger 1969, 58).Opgraving door de ROB in 1981 aan de westzijde van de burg.Proef- en profielsleuvenonderzoek door de ROB in 1983 in het zuidoostelijke kwadrant van het burgterrein.

Overig onderzoek
Opgraving in 1939 door W.C. Braat van het Rijksmuseum van Oudheden Leiden.

Geomorfologische codering
N.v.t.

Bodemkundige codering
N.v.t.