Object
Wellen, Ter

Locatie
Adres: nabij Kortgeenseweg
Wissenkerke / Colijnsplaat
Gemeente Noord-Beveland
Provincie Zeeland

Gelegen bij het in 1530 verdronken dorp Welle. Dit Welle dient niet te worden verward met het naar het noordwesten gelegen verdronken dorp Weele. De hier gegeven coördinaten geven de locatie van Archis waarnemingsnummer 20812 aan ("verdronken dorp Welle").

Typologie

In een bron uit 1329 wordt Ter Welle omschreven als een ‘steenhuys’ met bijbehoren de hofsteden, dus een huis met bijbehorende boerderijen. Hoe dit steenhuis eruit heeft gezien, is niet bekend.

Etymologie
Vermoedelijk is het huis Ter Wellen genoemd naar het nabijgelegen dorp Welle.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 28-04-2011

De juiste locatie alsmede de mogelijke aanwezigheid van ondergrondse restanten of andere archeologische correlaten zijn onbekend.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Voor zover bekend zijn er boven het maaiveld geen sporen van dit vermoedelijke middeleeuwse kasteel bewaard gebleven. Of er ondergronds nog resten van dit huis aanwezig zijn, is evenmin bekend.

Afmetingen
Onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1329, 12-05
Bron: Van den Bergh 1861, 177

Het huis Ter Welle wordt voor het eerst genoemd in een passage uit een oorkonde van 12 mei 1329, waarin graaf Willem III Jan Wissezn van Bordendamme bij opdracht van Gillis van Brigdamme beleent met een grote hoeveelheid land ter Wellen, Conichemen Vordemanshoeck (Voerdemaersbroek), terwijl Gillis van Brigdamme aan Jan het steenhuis Ter Wellen met de hofsteden en acht morgen land en het derde van de molen verkoopt. Het huis wordt als volgt omschreven: ‘In Welle ’t Steenhuys ter Wellen met der hofstede dair ’t huys in staet en die ter huse behoirt ende viri gementen hofsteden ter Wellen, dair vriende op wone’.

Bezitsgeschiedenis
De oudste vermelding over bezitsoverdracht van het Steenhuys Ter Wellen dateert van 12 mei 1329, als graaf Willem III Jan Wissezn van Bordendamme bij opdracht van Gillis van Brigdamme beleent met een grote hoeveelheid land ter Wellen, Conichemen Vordemanshoeck (Voerdemaersbroek), terwijl Gillis van Brigdamme nog aan Jan het steenhuis Ter Wellen met de hofsteden en acht morgen land en het derde van de molen verkoopt. Een mogelijke latere vermelding betreffende hetzelfde huis staat in een oorkonde van 17 juni 1461, waarin de schepenen van Middelburg melden dat jonkvrouw Marie Jan Willemdr.van der Lisse, wonende te Welle, overdraagt aan Pieter Jan van Schellach en Jan Willemzn 7 gemeten en 232 roeden land plus daarop staande een huis te Welle. In 1462 meldt een transportbrief inzake deze 7 gemeten en 232 roeden land, in 3 stukken met daarop een huis te Welle, dat deze in eigendom gaan naar de Godshuizen te Middelburg (afkomstig van de eigenaars Pieter Janzn. van Scellach (Schellach) en Jan Willemzn. van der Lisse en Jonkvrouwe Marie Jan Willemsdr. van der Lisse. Een brief uit 1471 bevat soortgelijke informatie (Archief godshuizen Middelburg, inv.nr 585). Over de verdere bezitsgeschiedenis van het huis zijn geen gegevens bekend.

Historische betekenis
Onbekend.

Bouwgeschiedenis
Welle was waarschijnlijk de oudste parochie op Noord-Beveland en de moeder van de kerken te Kortgene, Dekenskapelle en Soecke. De kerk, gewijd aan Sint-Pieter en een dochter van de Middelburgse Noordmonster, was al voor 1162 in het bezit van de abdij van Middelburg. In de parochie stond ook een kapel, gewijd aan Sint-Alexius. Het belang van Welle bleek ook uit het feit dat er twee pastoors waren en vier vicariaten in de kerk, gewijd aan Sint-Barbara, Sint-Jacobus, Maria Magdalena, Sint-Nicolaas en Sint-Pieter (Petrus). Het steenhuys dateert van vóór 1329, aangezien het in dit jaar als bestaand wordt vermeld. Hoe dit steenhuys eruit heeft gezien, is niet bekend. Het gebied van Welle verdronk door de St.-Felixvloed op 5 november 1530. Als het huis toen nog bestond, is het waarschijnlijk door de St.-Felixvloed verdwenen.

Afbeeldingen
N.v.t.

Bronnen
- Bergh, L. Ph. C. van den, 1861, Register van Hollandsche en Zeeuwsche oorkonden, die in de charterboeken van Van Mieris en Kluit ontbreken, Amsterdam.

Literatuur
Geen.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 28-04-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
Onbekend

Bodemkundige codering
Onbekend