Object
Hof ter Linde

Locatie
Adres: Onbekend
Ritthem
Gemeente Vlissingen
Provincie Zeeland

Het voormalige Hof ter Linde lag aan de Zuidweg ten noorden van Ritthem. De precieze locatie is door het ontbreken van archeologische gegevens onbekend. Het object zal echter hebben gelegen nabij (waarschijnlijk iets zuidelijker dan) de huidige boerderij en het zogenaamde verborgen buiten Ter Linde aan de Zuidweg (33.008/387.511). Het object diende vanaf de 16de eeuw als jachtslot. Hiervoor was het gebouw waarschijnlijk het eigendom en de verblijfplaats van de heren van de heerlijkheid Welzinge (Van der Aa , 983).

Typologie

De typologie van het middeleeuwse huis is niet bekend. Van het jachtslot zijn enkel tekeningen van de voor- en achterzijde van het gebouw uit later eeuwen bekend. Op basis van deze 18de-eeuwse tekeningen bestond het huis in eerste aanleg vermoedelijk uit een woontoren.

Etymologie
In de literatuur is niet terug te vinden waarom het object ter Linde werd genoemd. Waarschijnlijk had het te maken met de begroeiing (lindebomen) nabij het object. De 17de eeuwse buitenplaats werd namelijk als volgt omschreven: 'twee hoge gebouwen waarvan één met trapgevel waarbij een brede oprijlaan met bomen leidde naar de weg' (http://www.landschapsbeheerzeeland.nl/informatie-voor/particulieren/verborgen-buitens/ter-linde).

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 16-05-2013

Huidige functie:

Het middeleeuwse object bestaat niet meer. Nabij de Zuidweg ligt nu een boerderij.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het middeleeuwse huis bestaat niet meer. Bekend is dat het 16de-eeuwse jachtslot, dat op dezelfde plaats stond, grotendeels rond 1812 werd gesloopt (Van der Aa, 983). Archeologische gegevens ontbreken. De omvang van de buitenplaats is nog duidelijk zichtbaar op de kaart van Hattinga (ca. 1750) . De Bonnekaart in Archis laat tevens nog de vijver en een deel van de gracht zien. Bestemmingsplan Buitengebied, vastgesteld 17-12-2009. Enkelbestemming agrarisch; dubbelbestemming Waarde-Archeologie 1.

Afmetingen
Er zijn geen gegevens voorhanden met betrekking tot de afmetingen van het gebouw en het kasteelterrein. Wel noemt Van der Aa oppervlaktegegevens: de buitenplaats met de erbij behorende gronden besloegen een oppervlakte van ruim 39 ha, waarvan ruim 12 ha bos was (Van der Aa 1851, 983).

Oudste vermelding
Datum: 1411
Bron: B.J. de Meij, 1958

"Citaat van De Meij: 'Graaf Willem VI verkocht het ambacht Welzinge in 1411 aan Floris van den Abeele. Bij deze koop volgde ook het grafelijk deel in een huizing en hofstede, welke voorheen aan Jan Pieterse van Welzinge behoorde. Deze was kinderloos overleden, waardoor het ambacht aan de graaf verviel. Huizinge was blijkbaar Ter Linde.' (De Meij 1958, 64). Peter Henderikx: ‘Volgens de betreffende oorkonde van 8 augustus 1411 verkocht graaf Willem VI aan Floris 838 gemet ambacht in Welzinge en 319 gemet ambacht in Ritthem. Tevens verkocht de graaf aan Floris zijn aandeel in een huis met hofstede dat vroeger aan Jan Pieterszoon van Welzinge had behoord. (Van Mieris, dl. 4, p. 174.) Dat het hier om Ter Linde zou gaan blijkt echter nergens uit, al is het natuurlijk niet uitgesloten'. "

De Meij noemt de verkoop van het ambacht Welzinge met een huizing en hofstede in 1411. Bij deze huizing en hofstede kan het wellicht gegaan zijn om Ter Linde, maar harde bewijzen ontbreken hiervoor.

Bezitsgeschiedenis
Graaf Willem VI verkocht het ambacht Welzinge en een hofstede in 1411 aan Floris van den Abeele. Er bestaat een kans dat het bij die hofstede ging om Ter Linde, maar dat is allerminst zeker. Daarvoor was Jan Pieterse van Welzinge eigenaar. Deze was kinderloos overleden, waardoor het ambacht aan de graaf verviel. Vanaf de 16de eeuw was Ter Linde als jachthuis eigendom van de heren van Bourgondië. Dat de Heren van Bourgondië een bastaardtak van de Bourgondiërs, heren van Vlissingen in Rittmen een jachthuis hadden, is niet onmogelijk. In Vlissingen verbleven belangrijke gasten zoals Karel V zelf voor de oversteek naar Spanje (in afwachting van een goede wind). Jacht was een leuk tijdverdrijf bij het lange wachten. In 1627 is het door de kleinzoon van Anna van Bourgondië, Jhr. W. van Lier, verkocht aan Pieter Rombouts of Remoens. Het bleef tot 1828 tot zijn geslacht behoren (Van der Aa 1851, 983). Volgens De Wind echter was Zacharias Paspoort tot zijn dood in 1824 eigenaar van het terrein. Ook De Meij noemt het geslacht Paspoort in de 18de en het begin van de 19de eeuw als eigenaar (De Meij 1958, 66). (Op de grote kaart van Walcheren in 9 bladen uit 1750 wordt D.L.Massijs nog als eigenaar van ter Linde genoemd). In 1828 nam Jan Fak Brouwer Ter Linde over van M.C. Paspoort, de zoon van Zacharias; in 1839 Marinus Fak Brouwer (cf. De Meij 1958 en De Wind 1842).

Bouwgeschiedenis
Het bouwjaar van het middeleeuwse huis Ter Linde is niet bekend. Volgens De Meij was het voornaam en van zeer oude datum (De Meij 1958, 64). Aan de hand van tekeningen uit de 18de eeuw valt er wel het een en ander te concluderen over de bouwgeschiedenis. Aangezien het rechterdeel dateert uit de 17de eeuw of mogelijk uit het tweede of derde kwart van de 17de eeuw, moet het linkerdeel ouder zijn. Ook de spietoren lijkt een latere toevoeging, waarschijnlijk gelijktijdig met het rechterdeel. Dat betekent dat we het linkerdeel, dat de kenmerken heeft van een Oostnederlandse spieker heel goed voor 1600 kunnen plaatsen, dus in de 16de eeuw. Het linkerdeel heeft gezien de aanwezige muurankers geen zware muren, die men bij een middeleeuwse woontoren zou verwachten. Een datering in de 16de eeuw is mogelijk maar zelfs in de late 15de eeuw is niet onmogelijk. Vanaf de 16de eeuw was het een jachtslot. De bepaling van de einddatum is gebaseerd op de publicaties van Van der Aa uit 1851 en van De Meij uit 1958. Citaat Van der Aa: 'In 1812 werd een groot gedeelte en weinig jaren later de rest van het voormalig prachtige, zelfs met eenen toren prijkende, gebouw dezer buit. gesloopt. Thans (1851) vindt men er nog eene landbouwerswoning.' De Meij noem ook het jaartal 1812, maar dan voor het afbreken van één van de twee gebouwen en de toren. In 1828 is het resterende deel door Jan Fak Brouwer afgebroken. Napoleon heeft het grootste deel van het bos doen omhakken (De Meij 1958, 67).

Afbeeldingen
Steendruk (J. van Ouwerkerk en L. Bernards), 1648, Het jagthuis Ter Linde, Zelandia Illustrata II-0940. Kadastrale minuut, 1812, Ritthem, Zeeland, sectie E, blad 01, nr.200 (http://watwaswaar.nl/#Gu-Gm-7-ed-1v-1-1hrs-18b2---Lw, geraadpleegd op 10-10-2011) Kaart, 1749/50, 'Ritthem, Rammekens, Welsingen, het Nieuwland, etc.', door A. Hattinga, blad N9. Bonnekaart, 1900, Alterra (zie Archis). Google Earth foto, 2011, Locatie Hof ter Linde (NKS digitale documentatie).Tekening (J.H. Reijgers, L. Bernards), gewassen in O.I. inkt, 1649, Gezicht op het jachthuis Ter Linde te Ritthem, met jagers op de voorgrond, Zelandia Illustrata II-0938.Tekening in potlood (J. van Ouwerkerk, L. Bernards), 1649, Gezicht op het jachthuis Ter Linde te Ritthem, met een ruiter te paard, Zelandia Illustrata II-0939.Tekening in kleur (door Z. Paspoort), 1789, Gezicht op het huis Ter Linde te Ritthem, gezien aan de voorzijde, Zelandia Illustrata II-0941a.Tekening in kleur (door Z. Paspoort), 1789, Gezicht op het huis Ter Linde te Ritthem, gezien van de achterzijde, Zelandia Illustrata II-0941b.Visscher Roman kaart uit 1655.

Bronnen
http://www.landschapsbeheerzeeland.nl/informatie-voor/particulieren/verborgen-buitens/ter-linde. Mieris, F. van, 1756, Groot Charterboek der graaven van Holland van Zeeland en Heeren van Vriesland, deel 4, Leiden. Wind, S. de, 1842, buitenplaatsen van Walcheren, Handschrift 4407, Zeeuwse Bibliotheek Middelburg.

Literatuur
Aa, A. van der, 1851, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, dertiende deel, Gorinchem, 983. Hattinga, A., 1724-1755, Topografische kaarten en plattegronden van de Hattinga's, plaats onbekend, blad N9. Meij, B.J. de, 1958, De burgerlijke en kerkelijke geschiedenis van Ritthem, Welzinge en Nieuwerve, 2e verbeterde druk, Middelburg (1e druk 1929). Stichting Landschapsbeheer Zeeland, jaartal onbekend, project "verborgen buitens", plaats en paginanummers onbekend (zie ook documentatiecentrum Zeeland NKS 'Ter Linde').

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Bestemming:  (Archeologie)

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 16-05-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
N.v.t.

Bodemkundige codering
N.v.t.