Object
Everstein

Locatie
Adres: Ten oosten van Nedereindseweg 543
Nieuwegein
Gemeente Nieuwegein
Provincie Utrecht

Everstein lag ten westen van Nieuwegein, ten noorden van de Nedereindseweg, 1280 meter van de A2 viaduct over deze weg.De vier bovenstaande punten geven het terrein aan waarbinnen de 2 AMK terreinen vallen: de hoofdburcht (kasteeleiland nu nog zichtbaar, omringd door gracht) en de voorburcht.

Typologie

Het is niet bekend welke type kasteel Everstein is geweest. Het terrein bestaat uit een rond omgracht hoofdeiland en een rechthoekig omgracht voorterrein.

Etymologie
De oorspronkelijke naam van het huis is niet bekend. De naam Everstein duikt pas op rond 1640. Op een kaart van Hendrik Verstralen uit 1626 wordt het huis aangeduid als 'Verburch huis'.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 7-7-1996

Van het huis Everstein rest thans een rond omgracht terrein van het hoofdeiland. Het terrein direct ten noorden van dit valt op door een lichte glooiing. Dit terrein was tot in de jaren 80 van de twintigste eeuw nog ten dele omgracht. Prospectief onderzoek van de Werkgroep Archeologie van de Historische Kring Nieuwegein heeft uitgewezen dat het terrein nog funderingen bevat. Dit omgrachte voortterrein is ook nog te zien op de de kadestrale minuut van 1832. Op deze situatie is te zien dat het terrein aan de west-, oost- en noordzijde nog is omgeven door een gracht. Deze omgrachting sloot aan de zuidzijde aan op de Jutphasewetering en omsloot ook het nu nog bestaande hoofdeiland.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De hoofdburcht van het kasteel is nog zichtbaar in het landschap als een omgracht eilandje. In de grond zijn nog resten van de funderingen van het kasteel aanwezig. De gracht rond het hoofdeiland is nog intact. De gracht rond het voorterrein is in de jaren 80 van de twintigste eeuw gedempt. Dit terrein is nog waar te nemen als verhoging in het terrein.

Afmetingen
De hoofdburcht mat vermoedelijke 18.75 x 12.50 meter. Het totale kasteelterrein was vermoedelijk 55 x 110 meter groot. Bij de metingen is uitgegaan van de huidige situatie, het is hierbij onduidelijk in hoeverre dit de middeleeuwse situatie weergeeft.

Fysisch-geografische situering
Het terrein is gelegen op een oeverwal van de Jutphase stroomrug.Zoals vermeld in Archis: geomorfologie - Rivieroeverwal, bodemkunde - Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4.

Oudste vermelding
Datum: 1394, 9 februari
Bron: Maris 1956, p. 150 (1434)

In de oudste vermeldingen wordt het huis niet bijnamen genoemd , maar uit volgorde van belening en locatie van andere goederen van het geslacht van Rijn is het aannemelijk dat hier het huis is bedoeld dat later bekend zou worden met de naam Everstein: 'Die huysinghe ende hofstede mit vier hont lands also geleghen in het Nedereind tot Jutfeas' betreft belening van Clemense van Rijn 1434/ 1426 Heynrick van Rijn. Ook van belang is het citaat: 'de huysinghe ende hofstede met vier Hont lants gelegen sijn tot Jutfeas waerop de leenman woont'.

Bezitsgeschiedenis
Catogorie 3 (achter) leen. Op 9 februari 1394 wordt Clemense van Rijn beleend met Everstein. Het is aannemelijk dat het huis reeds eerder bestond. Hieromtrent zijn echter geen gegevens bekend. In 1434 wordt haar zoon Heynrick beleend met het huis. In 1449 wordt de zoon van Heynrick, Herberen van Rijn met het huis beleend. Deze verkoopt het huis op 17 mei 1457 aan Herberen van Damasch.Evert van Damash verkoopt het huis op 9 december 1486 aan Johan van Roeden. Op 23 april 1547 wordt Everstein verkocht aan Claes van Royen. Deze verkoopt het huis en de landerijen op zijn beurt op 14 februari aan Diederick Claeszoon van Rooden, waarna het huis op 9 mei 1608 aan Johan Verheull wordt verkocht. Rond 1630 wordt huis verkocht aan Aert van Reust die het op zijn beurt op 17 mei 1650 verkoop aan Steven Arthus van Brederoode. In 1670, kort na het overlijden van Steven Arthus, worden de goederen van Everstein in twee gedeelten verkocht aan Catharina Uittenboogaart. In 1725 koopt Maria de Malepert, Vrouwe van Maarsenbroek het huis. Zij is getrouwd met Jospoh Eliaz van der Meulen. Hun oudste zoon Jan Karel erft het huis in 1746. Zijn vrouw verhuurt na diens overlijden de bij huis gelegen hofsteden aan Gerrit Scholman. Omstreeks 1839 wordt het huis gesloopt, waarna de familie Scholman de goederen en het terrein van het voormallig huis koopt. [En in 1626 wordt het 'Verburch huys' genoemd naar wie dan? MS]

Historische betekenis
N.v.t.

Bouwgeschiedenis
Het huis Everstein is gebouwd voor 1349 en gesloopt rond 1839. Hoe het huis er heeft uitgezien en zich heeft ontwikkeld is niet duidelijk. Betrouwbare afbeeldingen van het huis zijn er niet. Op de kaart van het Kapittel van Oudmunster uit 1626, vervaardigd door Hendrik Verstralen, is een vierkant gebouw met twee bouwlagen te zien. Dit gebouw is gelegen op een rond eiland. Archeologisch onderzoek kan hierover mogelijk uitsluitsel geven.

Afbeeldingen
- Tekening van Everstein, door L.P. Serrurier, ca. 1730, naar een onbekend ouder voorbeeld. HUA, catalogusnr. inv. nr. 201224. (http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/beeldmateriaal/tekeningen_en_prenten/1550-1560/201244, geraadpleegd 25-08-2010) (Boon 1967, afb. 5, aldaar geïdentificeerd als Everstein te Jutphaas, maar niet betrouwbaar, mogelijk gaat het hier om Everstein te Vianan). - Kadastrale minuut, 1819-1821, Gemeente Jutphaas, Utrecht, Sectie A, blad 2, nr. 249 (kasteeleiland) (http://watwaswaar.nl/#US-TQ-5-ed-1v-1-35vs-22bI---2zT, geraadpleegd op 25-08-2010).- Google Earth foto, 2010, locatie terrein Everstein (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
- Maris , A.J., 1956, Repertorium op de Stichtse Leenprotocollen uit het landsheerlijke tijdvak, Deel 1: de Nederstichtse leenacten (1394-1581), Den Haag, 150-152.

Literatuur
- Historische Kring Nieuwegein, 1979, Van Ridderhofstad tot Buitenplaats.- Olde Meierink e.a., B., 1995, Kastelen en Ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 547.

Documentatie
Documentatie familie Scholman

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:  (Terrein van zeer hoge archeologische waarde)

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:  (1)

Auteur en datum
Auteur: Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 25-08-2010

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
-Mark, R. van der, 1995, Prospectief onderzoek voorterrein Everstein (intern rapport Werkgroep archeologie Nieuwegein). -Haarhuis , H.F.A., en E.P. Graafstal, 1993, Rijnenburg, een archeologische kartering, inventarisatie en waardering. RAAP Rapport 81.

Geomorfologische codering
3K25, Rivieroeverwal.

Bodemkundige codering
Rn67C-VI, Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4.