Object
Oosterbroek

Locatie
Adres: Burgemeester J.G. Legroweg
Eelde
Gemeente Tynaarlo
Provincie Drenthe

Ten oosten van Eelde en de Burgemeester JG Legroweg ligt het gebied Oosterbroek. Aan het eind van de beboste lanen stond de havezate met die naam.

Typologie

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 30-04-2011

Huidige functie:

Het middeleeuwse huis bestaat niet meer. Het hele terrein is in gebruik door de Stichting Verslavingszorg Noord Nederland. Van belang is het huidige huis, gebouwd in in 1923, tradionalistische stijl op de plaats van een in 1922 afgebrand huis. Dit herenhuis is van cultuurhistorisch belang vanwege de geschiedenis van het landgoed Oosterbroek; van architectuurhistorisch belang vanwege het ontwerp; van stedebouwkundig belang vanwege de ligging in het te beschermen gezicht 'Landgoederengordel Eelde-Paterswolde'.

Toestand van het middeleeuwse kasteel

Boven het maaiveld is niets meer te zien van de havezate zelf die in 1836 werd afgebroken, noch van diens opvolger die in 1922 in vlammen op ging. De nieuwbouw uit 1923, staat er nog wel, 500 meter ten westen van de oorspronkelijke locatie van de havezate en is een rijksmonument. Zichtbaar restant van het borgterrein zijn de singels en grachten, die de voormalige havezathe omringden. Aangenomen mag worden dat ter plaatse nog fundamenten of andere archeologische sporen (uitbraaksleuven e.d.) onder het maaiveld schuil gaan. Het hele gebied dat in gebruik is door de Stichting Verslavingszorg Noord Nederland is een archeologisch Rijksmonument.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Afbeeldingen
Kadastrale minuut, 1832, Eelde, Drenthe. Sectie C, blad 3, nr 468 (Bos, Hulst en Brood 1989, p. 352).Pentekening 'Oosterbroek', 1833, door J. Bekkering, Gemeentearchief Eelde (Ter Braake 1985, p. 65) .

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Bos, J., F.J. Hulst en P. Brood, 1989, Huizen van stand. Geschiedenis van de Drentse havezaten en andere herenhuizen en hun bewoners, Meppel/Amsterdam, p. 348-352.Braake, G. ter, 1985, Drentse Havezaten, Meppel, p. 65-69.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:  (De bescherming betreft het huidige huis. )

Monumentnummer: 468725
 Letterlijk uit Kich: 'HERENHUIS gebouwd in tradionalistische stijl op de plaats van een in 1922 afgebrand huis. De geschiedenis van huis Oosterbroek begint in de 16e eeuw als bronnen spreken over Steven Horenkens. Het huis heeft lang het recht van havezathe gekend. In de 18e eeuw krijgt mr. Tonco Modderman uit Groningen Oosterbroek in bezit. Via zijn dochter komt Oosterbroek voor 50% in bezit van Wiardus Hora Siccama. Door Hora Siccama werd in 1836 het oude huis Oosterbroek afgebroken en meer westelijke richting verrees een nieuw verblijf. In deze tijd werd aan tuinarchitect L. P. Roodbaard uit Leeuwarden opdracht gegeven om een tuinaanleg te ontwerpen; Roodbaard koos daarvoor de bestaande tuinaanleg, die was gebaseerd was op een gelijkbenige driehoek, als uitgangspunt. 'De benen van deze driehoek word gevormd door brede lanen. Deze zijn te zien op het kadastrale minuutplan van 1832 evenals een sterrebos en een vijver in de vorm van een gelijkbenige driehoek voor het oude huis (...). Waarschijnlijk is de aanleg in die vorm geinspireerd op de aanwijzingen die Pieter de la Court van der Voort gaf voor de aanleg van een (kleine) tuin (in Bijzondere Aenmaerkingen over het aenleggen van... Leiden, 1737)' en 'Roodbaard transformeerde de gelijkbenige driehoekige vijver voor het oude huis in een slingerende langwerpige vijver achter het nieuwe huis. Tussen de paden langs deze vijver en de oevers projecteerde hij meest langwerpige bloemperken of heestergroepen. Een deel van de laan wilde hij tot eiland in de vijver transformeren, maar dit is waarschijnlijk nooit uitgevoerd. De berg die in de 18e eeuw in de as van het oude huis lag, aan de voet omgeven door een driehoekig bassin, heeft Roodbaard gebruikt als zichtbeeindiging, gerekend vanuit de voorzijde van het nieuwe huis. Het driehoekig bassin werd omgevormd tot slingerende vijver aan de voet van de berg. Golvende paden werden vanuit het huis naar de voet en naar de top van de berg geleid. Ook hierlangs zijn langwerpige bloembedden te zien. Langwerpige golvende gazons worden deze paden omsloten.' (C.S. Oldenburger-Ebbers: De geschiedenis van tuinen, parken en buitenplaatsen in Drenthe. In Ons Waardeel 91/6). Van deze aanleg zijn de rudimenten, symmetrische hoofdlanen en een landschappelijk aangelegd parkgedeelte, nog aanwezig. In 1922 werd het woonhuis door brand verwoest en een jaar later werd begonnen met herbouw. In opdracht van E.M.J. Hesselink vond een nadien nog verbouwing plaats waarbij de vensterindeling in de zuidgevel enigszins werd gewijzigd. Sinds 1969 zijn de gronden waarop de voormalige havezathe heeft gestaan, beschermd als rijksmonument (zie onder monumentnummer 45396). In 1977 werd het huis verkocht aan de Stichting Nieuw-Hooghullen. Omschrijving Het vrij gelegen woonhuis, bestaande uit een souterrain en een bouwlaag, is opgetrokken uit gepleisterde baksteen en wordt gedekt door een inzwenkend met pannen belegd schilddak met overstek; schoorstenen met kap. Symmetrische indeling met in het midden een natuurstenen stoep met gepleisterde bakstenen balustrades, deur met houten omlijsting; straalvormig bovenlicht; verhoogd middengedeelte met tonvormige kap; ramen met o.a. 4- en 6-ruits roedeverdeling. Waardering Herenhuis van cultuurhistorisch belang vanwege de geschiedenis van het landgoed Oosterbroek; van architectuurhistorisch belang vanwege het ontwerp; van stedebouwkundig belang vanwege de ligging in het te beschermen gezicht 'Landgoederengordel Eelde-Paterswolde' '.

Bescherming terrein
Status:  (Rijksmonument nr. 45396.)

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 03-02-2009

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3L2

Bodemkundige codering
cHn23-VI