Object
Kleverskerke, Berg te

Locatie
Adres: Tussen de Dorpsstraat en de Weg van Kleverskerke naar Veere in
Kleverskerke
Gemeente Middelburg
Provincie Zeeland

De berg te Kleverskerke ligt dicht bij het dorp Kleverskerke, tussen de Dorpsstraat en de Weg van Kleverskerke naar Veere in.

Typologie

Bij Kleverskerke gaat het waarschijnlijk om de resten van een dertiende-eeuwse motte met daarin een oudere kernheuvel.

Etymologie
De berg is vernoemd naar het dorp Kleverskerke, waarbij de berg gelegen is.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 10-04-2013

Huidige functie:

De berg, die ooit meer dan 6 meter hoog moet zijn geweest is ook nu nog, met een hoogte van 3-4 meter, goed zichtbaar in het landschap. De berg heeft geen functie meer en bevindt zich op een uitgespaard perceel grasland tussen de akkers.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (kegelvormige vliedberg, sterk afgevlakt.)
Grondgebruik:

De kegelvormige berg is nog zichtbaar in het landschap, maar sterk afgevlakt. In 1834 was de berg nog zes meter hoog, maar deze moet in het verleden nog veel hoger geweest zijn. Bij veldwerk in 1985 is een gracht rondom de berg aangetoond. Het terrein van de vermoedelijke voorburcht wordt momenteel gebruikt als achtertuin van de tegenwoordige boerderij op deze locatie. Dit terrein is opgehoogd met modern puin. Een deel van het terrein (het zuidelijke gedeelte) heeft de enkelbestemming agrarisch en wonen; dubbelbestemming: waarde-archeologie-1.

Afmetingen
Het terrein van de hoofdburcht beslaat ca. 36 x 41 meter. Het restant van de motte op dit terrein is ca. 3-4 meter hoog. In 1834 had de berg nog een hoogte van 6 meter en toen was hij al deels afgegraven (Van Heeringen e.a. 2007, 111).

Oudste vermelding
Datum: 1888
Bron: De Man 1888, 465-466

"De heuvelvormige berg ligt bij het dorp...[nl. Kleverskerke] (De Man 1888, 465-466)."

J.C. de Man vermeldt de motte in 1888 voor het eerst: 'De heuvelvormige berg ligt bij het dorp .... Het dorpsvoetpad is in de buurt en achter of rondom den berg is nog een doodloopende weg, die in oude tijden wellicht liep naar den, nu ook verlaten liggenden, berg van Poppekinderen. De uitgang is onzeker. Hij moet vroeger veel grooter geweest zijn; in 1834 had hij 6 m. hoogte. Hij is nog kegelvormig en wordt nog steeds weggegraven, doch levert niets dan klei en zavel. ... Ik herinner mij dat men boven op gevonden heeft een omstreeks 5 decimeter langen, witten keisteen van eironden vorm. Er zijn in dezen berg vele, niet nader omschreven vuurkeien gevonden; men vindt ze niet op het land. Men ziet den berg het best van den havendijk, wanneer men den dorpsweg inslaat (De Man 1888, 465-466)'.

Bezitsgeschiedenis
Het is niet bekend wie de kernheuvel van Kleverskerke heeft laten aanleggen en het is ook onbekend wie deze kernheuvel, vermoedelijk in de 13de eeuw, heeft uitgebreid tot een motte met een gracht. Momenteel is de berg particulier eigendom.

Historische betekenis
Deze berg is een voorbeeld van een tweeperiodenberg.

Bouwgeschiedenis
Zeeuwse vliedbergen waren vaak tweeperiodenheuvels, meestal bestaande uit ophogingslagen, waarin mestlagen - vermoedelijk van schapen - en afval werden verwerkt. Zo ook deze motte bij Kleverskerke. Het is onbekend wie de reeds bestaande kernheuvel op deze locatie heeft laten uitbreiden, vermoedelijk in de 13de eeuw, tot een motte en rond deze motte een gracht heeft laten aanleggen (Bij veldwerk (boorcampagne ROB/PDB) in 1985 is aangetoond dat de berg door een gracht omgeven was). Het is onduidelijk of er op de motte ook sprake is geweest van bebouwing. Bewijzen van de aanwezigheid van een houten of stenen constructie bovenop de berg van Kleverskerke zijn (nog) niet gevonden. J.C. de Man beschrijft in 1888 weliswaar dat op de motte 'groote keien of stukken moolensteen' werden gevonden, 'een of twee in aantal'. Of deze vondsten verband houden met bebouwing op de motte is de vraag. Hierover kan niets met zekerheid worden gezegd. In de Tweede Wereldoorlog is in de motte een bunker aangelegd.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut, jaartal onbekend, Kleverskerke, Zeeland, sectie A, blad 01, nr. nr. n.v.t. (http://watwaswaar.nl/#HO-IO-9-ed-1v-1-1jyq-1EIK---288, geraadpleegd op 31-03-2011).Foto's, 2005, 'Vliedberg Kleverskerke', door ROB (Van Heeringen e.a. 2007, 110-111).Google Earth foto, 2011, Locatie Vliedberg Kleverskerke (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Bos, C.F. en J.J. Groen, 1985, Verslag van het veldwerk PABO2 rondom de vliedberg. Besteman, J.C., 1981, Mottes in the Netherlands: A Provisional Survey and Inventory, in: T.J. Hoekstra, H.L. Janssen & I.W.L. Moerman (red.), Liber Castellorum: 40 variaties op het thema kasteel, Zutphen, 40-59.Heeringen, R.M. van, 2007, Monumenten van aarde. Beeldcatalogus van de Zeeuwse Bergjes, Koudekerke, 110-113.Man, J.C. de, 1888, Vluchtbergen in Walcheren, Middelburg, 39(465)-40(466).Mostert, I., 2013, Werven en voorhoven. Een interdisciplinair onderzoek naar de mottekastelen op Walcheren, Middelburg, 87-94. Walcherse Archeologische Rapporten 37.

Documentatie
Zeeuws Archeologisch Archief van de SCEZ; projectnummer 2932. Onder dit nummer is ook het verslag van de Chr. pedagogische academie voor Zeeland (booronderzoek vliedberg) opgeslagen.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:  (45562)

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan buitengebied, vastgesteld 28-09-2009.)
Bestemming:  (wonen)

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 10-04-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Veldcontrole (J.A. Trimpe Burger 1963) Veldcontrole (R.H.J. Klok 1979) ROB-meetwerk 1992, precisiewaterpassing 08-12-1992Veldcontrole AMR (ROB, J.W. Noordam) 02-09-2002

Overig onderzoek
Booronderzoek ROB (Provinciaal Depot voor Bodemvondsten) in samenwerking met Chr. pedagogische academie voor Zeeland (C.F. Bos en J.J. Groen 1985).Verkennend onderzoek door A.E. van Giffen, augustus 1909.Booronderzoek Walcherse Archeologische Dienst (WAD) en I. Mostert, 2013.

Geomorfologische codering
3L20, Welvingen in getijafzettingen.

Bodemkundige codering
AEm8-VI, Geegal. en verw. zeekleigronden met plaats. veen binnen 120 cm; klei.