Object
Huis aan de Kraaienholseweg / De Steenhouck

Locatie
Adres: Kraaienholseweg
Arnemuiden
Gemeente Middelburg
Provincie Zeeland

Aan de huidige Kraayenholseweg in Arnemuiden zijn restanten van een bakstenen huis met omgrachting gevonden. De coördinaten geven de locatie van de Archis-waarneming weer (nr. 20479).

Typologie

Het gebouw is 17 meter lang en 10 meter breed geweest en is omgracht geweest. Op basis hiervan kan aan een versterkte nederzetting of adellijk huis worden gedacht. In de literatuur staat het object vooral bekend onder de classificatie 'moated site'.

Etymologie
Het object is genoemd naar de weg waaraan zij ligt, namelijk de Kraayenholseweg.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 24-03-2011

Huidige functie:

De locatie waar ooit het huis heeft gestaan bestaat nu slechts uit akkerland. In de nabijheid, aan de Kraayenholseweg, bevindt zich nu een minicamping 'De steenhouck'.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Er zijn geen restanten van het huis meer zichtbaar in het landschap, het betreft een vlak terrein. In 1986 zijn er echter in de bodem fundamenten van een stenen huis en restanten van een omgrachting gevonden (Archis monumentnr.13781). Voor zover bekend liggen deze restanten nog steeds op deze locatie. De resten bestaan uit een zwaar gefundeerd vierkant restant van waarschijnlijk een traptoren, grachtenrestanten en aardewerk dat dateert uit het midden van de 14de eeuw. Enkelbestemming: wonen; dubbelbestemming: archeologie.

Afmetingen
De totale afmetingen van het voormalige hoofdburchtterrein, 44 x 30 meter, zijn vastgesteld na een proefsleuvenonderzoek in 1986 (onderzoek ROB). Uit dit onderzoek kwamen ook de afmetingen naar voren van het huis op de voorburcht, nl. 17 x 10 meter. Afmetingen van een eventuele voorburcht zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: Onbekend
Bron: Onbekend

"N.v.t."

Er is geen oudste vermelding bekend. Het bestaan van de 'moated site' is aangetoond na archeologische vondsten en de daarop volgende opgraving in 1986.

Bezitsgeschiedenis
Het bouwwerk heeft gelegen binnen ambacht en parochie Nieuwerkerke. Volgens de rekening van grafelijke rentmeester van Zeeland Bewesten Schelde uit 1331/33 omvatte dit ambacht maar liefst 25 ambachten, bezeten door 43 ambachtsheren. (Enkele ambachten behoorden ongedeeld aan enkele broers samen.) Zoals te begrijpen is, ging het in de meeste gevallen om zeer kleine ambachtjes. (Hamaker, Rekeningen Zeeland, deel 1, p. 298-299). Deze ambachtsheren waren ongetwijfeld allen edelen, maar er was onder hen slechts één riddermatige familie, namelijk de familie Van Baarsdorp. Zeven leden van deze familie waren de ambachtsheren van samen 5 ambachten met een totale oppervlakte van 473 gemet. Dat was meer dan de helft van heel Nieuwerkerke (ruim 836 gemet)! Het grootste ambacht, met een oppervlakte van 135½ gemet, behoorde aan Gillis, Colijn en Pieter, zonen van heer Pieter van Baarsdorp. Hun vader was ridder. Is er in de eerste helft van de 14de eeuw een familie geweest in Nieuwerkerke die een aanzienlijk omgracht steenhuis heeft bezeten, dan komt waarschijnlijk alleen de familie Van Baarsdorp daarvoor in aanmerking. Vermoedelijk is dit kasteel dan gebouwd in opdracht van deze familie Van Baarsdorp. Naast de ambachtsheerlijkheid en ongetwijfeld ook grondbezit – maar daar weten wij niet veel van – bezaten de Van Baarsdorps ook uitgebreide tiendrechten, die zij net als hun ambachten in leen hielden van de graaf.

Historische betekenis
Residentie van een adellijke familie.

Bouwgeschiedenis
Vermoedelijk werd dit kasteel gebouwd rond 1300. Deze geschatte begindatum is vastgesteld op grond van het baksteenformaat en het tijdens de opgraving aangetroffen aardewerk (Van Heeringen 1987, 192). De einddatum van 1550 is geschat vanwege het ontbreken van 17de-eeuws aardewerk of jonger materiaal. Van Heeringen vermoedt dat het gebouw, evenals de kerk van Nieuwerkerke, in het midden van de 16de eeuw is afgebroken en dat de bakstenen zijn hergebruikt voor de zeewering en verdedigingswerken van (Nieuw) Arnemuiden in de periode 1591-1594. Het gebouw staat niet meer op de kaart van Jacob van Deventer uit circa 1550 weergegeven.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut, jaartal onbekend, Arnemuiden, Zeeland, sectie A, blad 01, nr. n.v.t. (http://watwaswaar.nl/#HA-Ho-7-ed-1v-1-1jDU-1ClM---3ty, geraadpleegd op 24-03-2011)Google Earth foto, 2011, Locatie Kraayenholseweg (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Heeringen, van R.M., 1986, 'Arnemuiden-Kraaijenholseweg, gem. Arnemuiden Middeleeuws omgracht gebouw', in: Jaarverslag Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek Amersfoort, Rijswijk, 88-89. Heeringen, van R.M., 1987, 'Een 'moated site' bij het voormalige dorp Nieuwerkerke op Walcheren', in Archeologisch Nieuws BKNOB. Heeringen, van R.M., 1987, 'Archeologische kroniek van Zeeland over 1986', in: Zeeuws Tijdschrift 37, Middelburg, 192-193.

Documentatie
Zeeuws Archeologisch Archief (SCEZ), onder projectnummer 2516: 2 veldtekeningen en 15 foto's van de opgraving uit 1986.

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: N.v.t.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Buitengebied. Vastgesteld d.d. 28-09-2009)
Bestemming:
Bestemming:  (dubbelbestemming-waarde archeologie 1)

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 05-03-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Opgraving 1986.

Overig onderzoek
N.v.t

Geomorfologische codering
3L27, Welvingen in plaatselijk gemoerde getij-afzettingen, geegaliseerd.

Bodemkundige codering
Mn86CvE-III*, Kalkarme poldervaaggronden; klei, profielverloop 3, of 3 en 4, of 4.