Object
Meliskerke

Locatie
Adres: Kaasboerweg
Meliskerke
Gemeente Veere
Provincie Zeeland

Het kasteel/hof te Meliskerke lag nabij de huidige Kaasboerweg in Meliskerke. Bovenstaande coördinaten geven de locatie van de Archis waarneming 411738.

Typologie

Mogelijk gaat het om een adellijk huis. Er is echter weinig bekend over dit object. Er is in 2008 direct ten oosten van de Kaasboerweg een 14de-eeuwse fundering van elf meter lang aangetroffen, maar dat is het enige stuk dat van de plattegrond bekend is.

Etymologie
Het huis is vermoedelijk genoemd naar de plaats Meliskerke.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-03-2013

Huidige functie:

Het huis in kwestie bestaat niet meer.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Mogelijk gaat het bij dit object om een verdedigbaar huis van middeleeuwse oorsprong. In 2008 werden op de locatie van het hof te Meliskerke de fundamenten van een muur aangetroffen. De muur was ca. 11 meter zichtbaar lang en 75 cm. breed. Het baksteenformaat was 26 x 13 x 6 cm. Aan de zuidzijde van en halverwege de fundering bevonden zich nog kleine zijstukken. Dit zijn restanten van funderingen die bij de aanleg van een sloot langs de weg gespaard zijn. Het muurwerk is gedateerd als zijnde 14de-eeuws. Op basis van archeologische vondsten kan worden vastgesteld dat dit huis omgracht is geweest. Ontwerp bestemmingsplan d.d. 11-01-2013. Enkelbestemming: verkeer; dubbelbestemming: waarde-archeologie-1.

Afmetingen
Er is in 2008 een fundering van 11 meter lang en 75 cm. breed aangetroffen. De gebruikte bakstenen waren 26 x 13 x 6 cm groot. Het huis was omgracht, weten wij uit archeologische vondsten. Deze gracht was bovenaan circa 7 m breed. Op basis van de afmetingen op de kadastrale minuut kan worden gesteld dat de hoofdburcht inclusief de grachten ca 20 x 50 meter groot was.

Oudste vermelding
Datum: 1454, 15 juni
Bron: Henderikx 2007, nrs. 102, 104.

Uit 1454 stammen twee oorkonden waarin sprake is van vier huizen in Meliskerke, tot dan toe eigendom van Cornelis Klaas Pieterszoonszoon van Meliskerke, waarschijnlijk een ambachtsheer ter plaatse (Henderikx 2007, nrs. 102, 104).Op 15 juni worden door de grafelijke rentmeester delen van twee huizen van Cornelis Klaas Pieterszoonszoon van Meliskerke verkocht. Eén van die twee wordt ‘den groten huyse’ genoemd. Het is denkbaar dat het hierbij gaat om het middeleeuwse hof te Meliskerke.

Bezitsgeschiedenis
Waarschijnlijk is het huis gebouwd in de 14de eeuw, omdat het baksteenformaat in de opgegraven funderingsresten uit deze eeuw dateert. Het is onduidelijk wie opdracht heeft gegeven tot de bouw van dit huis. Het is de vraag of deze locatie met zekerheid te koppelen is aan de oudste vermelding uit 1454, zoals hierboven vermeld. Het huis was een buitenverblijf van de ambachtsheren en – vrouwen van Melis- en Mariekerke. De eerste bekende eigenaar van een hofstede op de plek van de buitenplaats rond 1584 is Pier Heyne Mercx of Pieter Heyndricx (Van den Broeke 2010, 3). Nicolaes de Vrieze, ambachtsheer, nam de hofstede over rond 1610 en vervolgens zijn nazaten. In 1745 werd mr. Daniël Tulleken eigenaar van het buiten; hij had ook het Huis ter Mee in Oostkapelle in bezit. Hij werd daarmee heer van Melis- en Mariekerke. Na zijn dood in 1792 erfde Jacobus Johannes de Bruyn de beide heerlijkheden en het huis met toebehoren (Van den Broeke 2010, 9). Na zijn overlijden werd zijn zoon Johannes Jacobus Leydekker de Bruyn de eigenaar tot zijn dood in 1811. Daarna is het huis afgebroken.

Historische betekenis
In de Nieuwe tijd was het Hof of Huis te Meliskerke een ambachtsherenhuis en buitenplaats (Van den Broeke 2010). In de late Middeleeuwen was het mogelijk de residentie van een adellijk geslacht, maar daar is verder niets over bekend.

Bouwgeschiedenis
De bij opgravingen aan de Kaasboerweg aangetroffen funderingsresten verwijzen naar een datering in de 14de eeuw. De vondsten werden gedaan op het terrein van het voormalige Hof te Meliskerke, dat op de kadastrale minuut van 1812 goed te herkennen is. Op de grote kaart van Walcheren door D.W.C. en A. Hattinga uit 1750 staat de hof ook aangegeven. Op de kaart van Walcheren van Christoffel Bernards van een eeuw eerder uit 1641 (kopie later gemaakt door de Hattinga’s) is ter plaatse alleen een leeg, maar wel omgracht terrein aangegeven. Het is onduidelijk hoe lang dit 14de-eeuwse huis heeft gefunctioneerd. Het gebouw, zoals het bekend is van een tekening van Cornelis Pronk uit 1745, is gebouwd of herbouwd na 1584, waarschijnlijk voor 1608. Het is afgebroken in of kort na 1811 (Van den Broeke 2010, 13). De kadastrale minuut van 1812 laat op het hofterrein geen gebouw meer zien. De dikte van de fundering wijst erop dat het middeleeuwse huis verdedigbaar was, maar niet heel stevig volgens middeleeuwse begrippen.

Afbeeldingen
Kopergravure door H. Spilman uit ca. 1750, Het Huis te Meliskerke; tekenaar: C. Pronk 1745.Diverse digitale foto's van de fundering (en gracht) van het kasteeltje in het Zeeuws Archeologisch Archief van de SCEZ (onderzoek 2008).Kaart van Walcheren van de gebroeders Hattinga uit 1750 (Zeeuws Archief, Atlas Hattinga, nr. 19; zie Van den Broeke 2010, 9).Kadastrale minuutplan uit 1812 (Meliskerke sectie D).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Jongepier, J., 2009, Funderingsresten Hof Meliskerke, Kaasboerweg, in: Zeeuws Erfgoed 1, 25. Broeke, M. van den, 2010, Een heerlijk buitenverblijf: het huis te Meliskerke, ambachtsherenhuis en buitenplaats, in: De Wete: gedaan aan de leden van de Heemkundige Kring Walcheren, jaargang 39, nr. 4, 3-14. Henderikx, P.A., e.a. (ed.), 2007, Cartularium van de heren van Veere uit het geslacht van Borsele 1282-1481, 1555, Hilversum, nrs. 102, 104.

Documentatie
Zeeuws Archeologisch Archief van de SCEZ; projectnummer 0435.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Ontwerp bestemmingsplan d.d. 11-01-2013.)
Bestemming:  (weg en fietspad)
Bestemming:  (archeologie)

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 26-03-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
Archeologische waarnemingen door de SCEZ in oktober 2008 tijdens de aanleg van een fietspad langs de Kaasboerweg.

Geomorfologische codering
3K33

Bodemkundige codering
gMn