Object
Biervliet

Locatie
Adres: N.v.t.
Biervliet
Gemeente Terneuzen
Provincie Zeeland

Het is niet bekend waar het kasteel van Biervliet precies gestaan heeft ten opzichte van de huidige stad Biervliet. Mogelijk aan de rand (buiten de stadsmuur), aangezien het kasteel samen met de stadswal in 1552 bezweek als gevolg van een zware storm.

Typologie

Er zijn geen gegevens bekend over de vorm en afmetingen van het kasteel.

Etymologie
Het kasteel is genoemd naar de stad Biervliet.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 25-05-2012

N.v.t.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het is niet bekend waar het kasteel gestaan heeft, maar in ieder geval zijn er boven het maaiveld geen sporen meer van te zien.

Afmetingen
De afmetingen van dit kasteel zijn niet bekend.

Oudste vermelding
Datum: 1383
Bron: De Die 1969/1970, 116.

In 1290 werd Floris V door zijn schoonvader gevangen genomen en te Biervliet opgesloten (Melis Stoke 1293, 186). Het kasteel wordt echter niet door Melis Stoke genoemd. Vandaar dat het jaar 1383 wordt aangehouden, daar in dit jaar in rekeningen van kapiteins van Biervliet het kasteel voor het eerst wordt genoemd (De Die 1969/1970, 116). De rekeningen met de nrs. 2024 en 2055 bevinden zich in het Rijksarchief te Brussel.

Bezitsgeschiedenis
De grond rondom Biervliet was grafelijk eigendom. Biervliet was een grafelijke stad, die slechts een enkele keer in leen is uitgegeven. Circa 1200 hield Hendrik van Vlaanderen Biervliet in leen van zijn broer graaf Boudewijn IX. Een deel van de gronden werd in leen aan derden uitgegeven. Veel later, namelijk in 1358 werd Biervliet als weduwegoed toebedeeld aan de moeder van graaf Lodewijk II van Male.

Historische betekenis
Het kasteel van Biervliet heeft een belangrijke rol gespeeld voor de welvaart en ontwikkeling van de stad.

Bouwgeschiedenis
Het kasteel is gebouwd door Hendrik van Vlaanderen, de broer van graaf Boudewijn IX, waarschijnlijk aan het begin van de 13e eeuw. Hendrik van Vlaanderen hield Biervliet circa 1200 in leen van zijn broer graaf Boudewijn IX. Biervliet was toen al een stad, zo goed als zeker een paar decennia eerder gesticht op initiatief van de graaf op grafelijke grond. In een oorkonde van 1218 verklaart Hendrik, dat zijn broer Boudewijn hem veel land in de omgeving van Biervliet had geschonken (Gottschalk 1983, 30). Uit rekeningen uit 1383 blijkt dat er bij Biervliet inderdaad een kasteel heeft gestaan (Van den Broecke 1978, 293). Het garnizoen omvatte 132 boogschutters. Aanvallen van Gentenaars op Biervliet werden in 1383 en 1384 afgeslagen, mede door de aanwezigheid van het kasteel. In 1451 gebeurde dit nogmaals en in 1488 werd een aanval van de troepen van Maximiliaan van Oostenrijk op de stad ook afgeslagen. Op 13 januari 1552 bezweek de stadswal van Biervliet tijdens een zware stormvloed. Buiten de stadsmuren bleven nog slechts enkele wachttorens van het kasteel over (Van den Broecke 1978, 294). Eerdere zware stormvloeden van 1375 en 1404 hadden ook al voor overstromingen gezorgd. Er zijn geen nadere gegevens bekend over de vorm, indeling, afmetingen en bouwgeschiedenis van het kasteel.

Afbeeldingen
Schilderij van Adriaan Beekman uit 1716 met daarop aangeduid de contouren van de laatmiddeleeuwse stad, de locaties van de belangrijke gebouwen, de wallen en de ruines van de stadspoorten. Iets ten zuidoosten van de stad staat een ruïne van de gevangentoren afgebeeld. Mogelijk is dat een restant van het kasteel. Het originele schilderij hangt in het gemeentearchief Terneuzen.

Bronnen
Burgers, J.W.J., ed., Rijmkroniek van Holland (366-1305) door een anonieme auteur en Melis Stoke, (Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote Serie 251), http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/Rijmkroniek/

Literatuur
Aa, A.J. van der, 1840, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, deel 2, Gorinchem, 405. Broecke, J.P. van den, 1978, Middeleeuwse kastelen van Zeeland. Bijzonderheden over verdwenen burchten en ridderhofsteden, Delft, 292-295. Die, L.M. de, 1969/1970, Een kasteel te Biervliet? In Jaarboek Heemkundige kring West-Zeeuwsch-Vlaanderen, 115-117.Gottschalk, M.K.E., 1983, Historische Geografie van westelijk Zeeuws-Vlaanderen, deel I, Dieren.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan binnengebied; vastgesteld op 26-01-2012. Geen archeologische dubbelbestemming. Waarschijnlijk valt de locatie van de gevangentoren op het schilderij van Adriaan Beekman uit 1716 in dit gebied.)
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Hans Jongepier
Beschrijving gemaakt: 08-10-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
onbekend

Bodemkundige codering
onbekend