Object
Vesten, Ter / Blauwe Huis

Locatie
Adres: Onbekend
Wemeldinge
Gemeente Kapelle
Provincie Zeeland

In 1631 is er in een bron sprake van de hoek 'waar het blauwhuis heeft gestaan' (Bos 1955, 121, n. 108). De nog in de 19de eeuw zo geheten Blauwhuishoek lag ten westen van de kern Wemeldinge tussen de huidige Ruisweg en Oude Polderweg, bezuiden de Stelhoek aan de Oosterschelde. (Vanaf de Oude Polderweg loopt de Blauwhuisweg zuidwaarts naar de Wemeldingse Zandweg.) Het huis stond waarschijnlijk dus aan de noordzijde van de Oude Polderweg in het Westambacht van Wemeldinge, ten westen van het erf van de boerderij Caesweele of Casuweele, nu Keizersweel.

Typologie

Het is niet bekend welk type huis Ter Vesten is geweest. Volgens Dekker (1971, 501; 2007, 52-53) was dit eerder een versterkte (omgrachte en van een poort voorziene) hofstede dan een kasteel, maar wel gesticht in de nabijheid van een oudere werf (en dus mogelijk opvolger van een eerder mottekasteel).

Etymologie
De naam Ter Vesten duidt erop dat het hier ging een een 'geveste', d.w.z. een versterkte, plaats. De naam 'Blauwe huis' kan duiden op toepassing van arduinsteen in het gebouw. Volgens Dekker (2007, 52-53) zal het huis van steen zijn geweest met een dak van blauwe leisteen.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 09-12-2010

Onbekend. Het huis is volledig verdwenen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het huis is volledig verdwenen. Kapelle Buitengebied (vastgesteld 15 dec. 2009). IMRO-idn:NL.IMRO.0678.Buitengebied-OW01. Er is hierbij van uit gegaan dat het huis gelegen is geweest tussen de Oude Polderweg en de Ruisweg te Wemeldinge.

Afmetingen
De afmetingen zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1552, 308/06
Bron: NA, fam. Van Dorp, nr 1493

"''t huus Ter Veste'"

In de huwelijkse voorwaarden tussen Jan Foortsz en Elizabeth Gerardsdr Croeser uit 1552 wordt het huis genoemd als ' 't huus Ter Vesten.' (Dekker 2007, 47). Het Hof van Holland wees later, op 31 juli 1557, in een proces tussen erfgenamen van Pieter Gerijtss., die op het huis Die Veste te Wemeldinge had gewoond en vóór 1529 was overleden, aan Rombout Franssen Waelpot te Mechelen, het recht toe op 'huijs ende hoff (...) met alle die boomgaerden daer binnen leggende, gen. die Veste', met andere landerijen te Wemeldinge.

Bezitsgeschiedenis
Het huis werd in de late vijftiende en zestiende eeuw bewoond door een van de drie ambachtsheerlijke families van Wemeldinge. Bezitter en bewoner Pieter Gerardsz was in 1499 onderdijkgraaf van de watering bewesten Yerseke; hij overleed vóór 1529. Het huis kwam door het huwelijk van zijn dochter in 1557 in bezit van het geslacht Waelpot, dat zich naar dit bezit later ook (Waelpot(s)) van der Vesten noemde. Het is in 1572 door de Geuzen verwoest.

Historische betekenis
Het huis Ter Vesten heeft geen rol van gewicht gespeeld in de regionale geschiedenis; wel was dit het enige ambachtsheerlijke steenhuis van Wemeldinge.

Bouwgeschiedenis
De eerste keer dat het Ter Vesten genoemd wordt in de bronnen is in 1552. Het huis moet echter in 1529 al hebben bestaan, aangezien het Hof van Holland op 31 juli 1557 in een proces Pieter Gerijtss. noemt, die op het huis Die Veste te Wemeldinge had gewoond en vóór 1529 was overleden. Dekker (2007, 52-53) leidt uit de naam 'Ter Vesten' af dat het om een versterkte hoeve ging, voorzien van een gracht en een poort. Volgens een vroonlijst uit 1583 stond het op vrone, hetgeen betekent dat de bouw van het steenhuis gesitueerd mag worden voor het midden van de veertiende eeuw; mogelijk heeft het nog een houten voorganger gehad (id., 149). Van het inwendige worden vermeld de zaal, de kamer, de kleine kamer, de rode kamer, de keuken, de zolder, de kelder en de schuur. Het huis werd in 1572 door de Geuzen geplunderd (2007, 54) – de bewoners waren naar Goes gevlucht – en bleef daarna een ruïne. In 1631 wordt het huis in de overloper als voormalig aangeduid: 'daer tblauhuys in heeft gestaene'; op 14 april 1677 vond te Wemeldinge de overdracht plaats van landen 'geleghen inden houck daer 't Blau huys in plagh te staen, spectrerende aen het gewesene huys ter Vesten'. In januari 1695 werden de 'Blauwhuyslanden' in 15 partijen verkocht en daarmee versnipperd.

Afbeeldingen
Er zijn geen afbeeldingen bekend.

Bronnen
Nationaal Archief, archief Fam. Van Dorp, nr. 1493. Nationaal Archief, Hof van Holland, nr. 1053 proces 63.

Literatuur
- Bos, Th.G.A., 1955, 'Proeve van een studie over het uit Mechelen stammende geslacht Waelpot' (I, II & III), De Brabantse Leeuw, Jaargang IV, 84-92, 100-107, 113-122. - Dekker, C., 1971, Zuid-Beveland. De historische geografie en de instellingen van een Zeeuw eiland in de Middeleeuwen, Krabbendijke, 501. - Dekker, C., 2007, Een Zeeuws dorp in de middeleeuwen. Wemeldinge voor het jaar 1600, Goes.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Maartje Verhoeckx, JJB Kuipers
Beschrijving gemaakt: 09-12-2010,18-09-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
onbekend

Bodemkundige codering
onbekend