Object
Domburg, Ringwalburg / Duinburg

Locatie
Adres: N.v.t.
Domburg
Gemeente Veere
Provincie Zeeland

Het middelpunt van de ringwalburg te Domburg lag op het punt waar nu de Schuitvlotstraat, de Domburgseweg, de Badstraat en de Ooststraat elkaar kruisen (Sep 1997, paginanummer onbekend) (zie lengte/breedtegraad). De afbeelding van Domburg, waarop de ligging van de wal en de gracht van de burg en opgravingsputten staan aangegeven, geven een goed beeld van de locatie van de ringwalburg.

Typologie

De burg van Domburg was een ringwalburg, die werd aangelegd in het laatste kwart van de 9de eeuw, circa 881-887 (zie hieronder).

Etymologie
In de 16e eeuw werd de naam Domburg verklaard als Duinburg.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 12-03-2013

Huidige functie:

De 9de-eeuwse ringwalburg is als zodanig niet meer zichtbaar. Mogelijk in de 10e, maar zeker in de 11e en 12e eeuw werd het hele binnenterrein van de burg opgehoogd en er vanaf die tijd tot op de dag van vandaag vindt er bewoning plaats. De ringwalburg ligt nu dus onder de bebouwing van Domburg.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:  (op een tweetal plekken nabij het museum)
Grondgebruik:  (Bebouwing (o.a. Badhotel))

De ringwalburg is niet meer volledig zichtbaar in het landschap. De burg is in de late middeleeuwen overstoven en bedekt met circa 60 cm duinzand (op diverse plekken zelfs nog veel meer). Het monument bevindt zich nu onder de bebouwing van Domburg, maar meerdere opgravingen en proefonderzoeken hebben uitgewezen dat de ringwalburg, onder de bebouwing, in goede staat verkeert. Op een tweetal plekken in de directe nabijheid van het museum is de wal nog zichtbaar in reliëf. Enkelbestemming: natuur, horeca, recreatie, verkeer, wonen, cultuur en ontspanning, gemengd, groen, tuin. Dubbelbestemming: waarde-Archeologie-1.

Afmetingen
Het gehele complex heeft een diameter van circa 365 meter, inclusief de voormalige gracht, die circa 50 meter breed is geweest. De ringwalburg werd omgeven door wal. Die wal was 12-16 m breed.

Oudste vermelding
Datum: 1247
Bron: OHZ, dl. 2, nrs. 569, 714.

Een oorkonde uit juni 1247, waarin de bisschop van Utrecht de abdij van Middelburg bevestigt in haar kerkelijke rechten in een groot aantal parochiekerken in Zeeland, maakt melding van: 'Dumburch infra castellum' en van 'Domburch extra castellum' (Domburg binnen en Domburg buiten de burg). Deze namen geven aan dat in de tijd dat de kerken werden gesticht, waarschijnlijk in de twaalfde eeuw, de locatie van de burg, ondanks overstuiving, nog behoorlijk zichtbaar moet zijn geweest. De oorkonde is hoogstwaarschijnlijk een ongewijzigde herhaling van een niet bewaarde oorkonde uit 1235. OHZ, dl. 2, nrs. 569, 714.

Bezitsgeschiedenis
Het is niet bekend wie de burg heeft laten aanleggen. Een eigenaar kan evenmin worden aangewezen, daar het een groot openbaar terrein betreft.

Historische betekenis
Naar algemeen wordt verondersteld waren de ringwalburgen aanvankelijk (eind 9de eeuw) vluchtplaatsen voor de plaatselijke bevolking en hun vee in verband met aanvallen van de Noormannen. Vermoedelijk geldt dit ook voor de ringwalburg te Domburg. Is de door archeologen waarschijnlijk gemaakte datering circa 881-887 voor de aanleg van de burg juist, dan werd deze ringwalburg aangelegd in, of kort na, de periode waarin een groot Noormannenleger zich onafgebroken in de Scheldestreek ophield (879-885) en winterkampen had in Gent, Kortrijk, Condé en Leuven. Voor deze Vikingen liep de verbinding met Denemarken per schip via de Scheldemond dwars door het tegenwoordige Zeeland. Nadat de burg van Domburg was overstoven met zand werd hij vanaf de 11de eeuw weer in gebruik genomen om er te wonen (zie Van Heeringen, de resultaten, p. 31-32; ook P.A. Henderikx, o.c., 107-108).

Bouwgeschiedenis
De ringwalburg werd rond 881-887 aangelegd op het hoogste deel van een oeverwal in de bocht van een kreek. Er lag gedeeltelijk een ringgracht omheen. In de ringwalburg werd aanvankelijk niet gewoond, het betrof een vluchtburcht. Er mag gesproken worden van een versterking.De ringwalburg werd aangelegd 2 km. ten zuidwesten van de vroegmiddeleeuwse handelsnederzetting, waarvan vanaf de 19e eeuw de sporen zijn aangetroffen op het strand ter hoogte van kasteel Westhove en het huis Duinvliet. In 837 werd deze plaats, die waarschijnlijk Walcheren (Walichrum, Walicrum) heette, geplunderd door de Noormannen. De archeologische vondsten doen vermoeden dat de plaats in het laatste kwart van de 9e eeuw sterk aan economische betekenis had ingeboet. Mogelijk in de 10e, maar zeker in de 11e en 12e eeuw werd het hele binnenterrein van de burg opgehoogd en vond er vanaf die tijd tot heden bewoning plaats (Archis waarnemingsnr. 236022).

Afbeeldingen
Google Earth foto, 2010, Ringwalburg Domburg (middelpunt)(Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).Kaart, 1995, 'Domburg: de ligging van de wal en de gracht van de burg en de plaats van de opgravingsputten', door ROB (Van Heeringen 1995, 29).Groot aantal opgravingsfoto's (Zeeuws Archeologisch Archief SCEZ).

Bronnen
(OHZ) A.C.F. Koch, J.G. Kruisheer, E.C. Dijkhof (eds.), Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299 (OHZ), 5 dln., Assen/Maastricht,’s-Gravenhage 1970-2005.

Literatuur
Bos, K. en J.W. Bosch, 2008, Landschapsatlas van Walcheren. Inspirerende sporen van tijd, Koudekerke, 50-51/57. Heeringen, R.M. van, 1995, 'I De resultaten van het archeologisch onderzoek van de Zeeuwse ringwalburgen', in: Vroeg-Middeleeuwse ringwalburgen in Zeeland, 28-32/98. Huizinga, J., 1935, Burg en kerspel in Walcheren, plaatsnaam onbekend, 3-6. Reijen, P.E. van, 1979, Middeleeuwse Kastelen in Nederland, Bussum, 14. Sep, M., 1997, 'Ringwalburg Domburg monument', Provinciale Zeeuwse Courant van 26 november 1997 (Documentatiecentrum NKS, documentatiemap Hof van Domburg). Rooijen, C.A.M. van, J. van Doesburg & G.H. Scheepstra (red.), 2006, Archeologisch onderzoek (2001) naar de resten van de vroeg-middeleeuwse ringwalburg te Domburg (gemeente Veere). Rapportage Archeologische Monumentenzorg 115, ROB Amersfoort.Dierendonck, R.M. van, 2012, Ringwalburgen; in: Geschiedenis van Zeeland deel I, Utrecht, 84.Huizinga, J., 1989, Burg en kerspel in Walcheren. Overdruk uit: Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, afdeeling letterkunde, 1935, deel 80, serie B, no. 2, Middelburg, 27-62.Henderikx, P.A., 1995, De ringwalburgen in het mondingsgebied van de Schelde in historisch perspectief, in: R.M. van Heeringen e.a. (red.), Vroeg-Middeleeuwse ringwalburgen in Zeeland, Goes/Amersfoort, 71-112.

Documentatie
Reeks artikelen over opgravingen met betrekking tot ringwalburg (NKS documentatiecentrum, documentatiemap Hof te Domburg).Zeeuws Archeologisch Archief (SCEZ), projectnummers 2328, 2334, 2335, 2376, 2455 en 4745. Documentatie, foto's, (veld)tekeningen.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan kom Domburg, vastgesteld d.d. 15-12-2011.)
Bestemming:
Bestemming:  (archeologie)

Auteur en datum
Auteur: H. Jongepier
Beschrijving gemaakt: 12-03-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek (1986): verkenning terrein badhotel. Resultaten tonen aan dat de aangetroffen bewoningslagen teruggaan tot de 'burgentijd'. Het bestaan van een burg kon toen echter nog niet worden aangetoond (Van Heeringen 1995, 28).Archeologische opgraving (2001): samenwerking ROB, Archeologisch Dienstencentrum (ADC) en SCEZ. Resultaten: Wal van de burg en deel binnenterrein met paalsporen van een 11de/12de eeuwse boerderij. Onder de wal werd een woning uit de tweede helft van de 9de eeuw aangetroffen, alsmede de schedel van een kind.

Overig onderzoek
Archeologisch onderzoek (1991): opnieuw opgravingen op terrein Badhotel. De wal van de burg wordt gevonden en op doorsnede bestudeerd. Tevens kan de vondst van houten palen de wal van een datering voorzien. 1992 - wederom aantreffing wal met daarin kistbegraving. 1993 - Blik op doorsnede binnenzijde wal bij aanleg kelder t.b.v. Badhotel.

Geomorfologische codering
Onbekend

Bodemkundige codering
Onbekend