Object
Pronkenburg

Locatie
Adres: Oostambachtweg ong.
Kapelle
Gemeente Kapelle
Provincie Zeeland

Ten oosten van Kapelle, ten westen van de Oostambachtweg, 325 meter ten zuiden van de Postweg zijn in 1981 de resten van Pronkenburg aangetroffen. De hier aangegeven coördinaten zijn gebaseerd op de Archis waarneming (nr. 50819).

Typologie

Er is sprake van een omgracht terrein, waarop een bakstenen gebouw heeft gestaan. Waarschijnlijk gaat het in dit geval om een adellijk huis. De omvang en vorm van het gebouw zijn niet bekend.

Etymologie
De herkomst van de naam Pronkenburg is niet bekend. Frank de Klerk, gemeente-archivaris van Kapelle, zegt hierover in een schriftelijke mededeling aan de SCEZ (2013): Door een of meer opvallende kenmerken zou dit huis zijn bijnaam gekregen kunnen hebben. Ook zou het juist een buitengewoon armoedig huis geweest kunnen zijn, dat enigszins humoristisch Pronkenburg genoemd zou kunnen zijn. Kapelle, en ook andere plaatsen, kennen wel meer van dergelijke namen met een omgekeerde betekenis. Een familie Pronkenburg is uit de bronnen niet bekend.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 23-04-2013

Momenteel is het voormalige kasteelterrein in gebruik als parkje.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

In 2012 is het terrein, dat bij de nieuwbouwwijk behoort, ingericht als een soort parkje met wandelpaden en speelvoorzieningen en verwijzingen naar het kasteeltje Pronkenburg.Bestemmingsplan Buitengebied 15-12-2009. 1e herziening, Planstatus: voorontwerp: 05-12-2012. Enkelbestemming agrarisch; dubbelbestemming Waarde-Archeologie.

Afmetingen
Van het gebouw zijn geen afmetingen bekend. Op grond van de afstand tussen de beide grachten wordt uitgegaan van een kasteelterrein van minimaal 50 x 50 meter, inclusief grachten. Het eigenlijke kasteelterrein zou 25 x 25 beslaan (Ras 2004, 14).

Oudste vermelding
Datum: Onbekend
Bron: Onbekend

"Onbekend."

Er zijn voor zover bekend in de bronnen geen vermeldingen van dit kasteel aangetroffen. De naam Pronkenburg komt pas in de 17e eeuw voor het eerst in de bronnen voor, en staat in de Overloper van 1689 (gemeente-archief Kapelle), aldus: 'Den Hoec Besuyden Pronckenburgh, ... '. Aangezien er op historisch kaartmateriaal dan ter plekke al geen bebouwing meer zichtbaar is, wordt met deze naam dan waarschijnlijk het stuk land aangeduid waar het kasteel ooit heeft gestaan.

Bezitsgeschiedenis
Over de bezitters zijn gegevens voorhanden (mededeling F. de Klerk, gem. archief Kapelle).

Historische betekenis
Waarschijnlijk was het de residentie van een belangrijke adellijke familie.

Bouwgeschiedenis
Er zijn geen gegevens bekend over de bouwgeschiedenis van kasteel Pronkenburg. Het is niet bekend wanneer of door wie het kasteel gebouwd is. Het aardewerk dat is aangetroffen, dateert in elk geval van vòòr 1530; en is vermoedelijk 15de eeuws. Het is voornamelijk roodbakkend aardewerk, maar er zijn ook enkele grijsbakkende fragmenten bij. De aanwezigheid van in de 15de-eeuw te dateren muurresten in de het talud van de grachten, die te interpreteren zijn als resten van een defensieve buitenmuur, wijst erop er toen waarschijnlijk een kasteel stond. Wanneer dit kasteel verdwenen is, is evenmin bekend. Het is niet meer zichtbaar op een kaart uit 1570. Bij archeologisch onderzoek door de SCEZ naar het gebied direct ten noordwesten van het kasteelterrein is vastgesteld dat er in sprake is van een kleilaag tussen bouwvoor en de donkere cultuurlaag. Dit wijst erop dat het gebied waarschijnlijk in de nieuwe tijd overstroomd zal zijn geweest. Mogelijk gaat het hier om de overstromingen in verband met de beruchte stormvloeden uit 1530 en 1532. Deze kunnen tevens de oorzaak zijn geweest voor het verlaten en verdwijnen van kasteel Pronkenburg. In zuidoostelijke richting – en dat is tevens in de richting van de muurresten van Pronkenburg – wordt deze kleilaag dunner, wat erop wijst dat dit deel van het terrein iets hoger heeft gelegen.

Afbeeldingen
- Google Earth foto, 2010, locatie Pronkenburg (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).- Foto's van de archeologische waarnemingen door B. Oele uit 1981 (ZAA projectnr. 0826).- Luchtfoto van de provincie Zeeland uit 1959 (geoloket), met daarop zichtbaar de gracht van het kasteelterrein.

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- IJsseldijk, W.E.P. van, 1968, De geschiedenis van Kapelle (Z.-B.), z.p., 67.- Jongepier, J., 2013 (in voorbereiding), Archeologische begeleiding beperkte verstoring (AB-bv) tijdens het graven van boomplantgaten en drainagesleuven aanleg park Pronkenburg te Kapelle, Oostambachtweg, gemeente Kapelle, Zeeland, SCEZ-Rapport 2012-01, Middelburg.- Piras, S.A.G., 2001, Inventariserend onderzoek op kavel P191 - Kapelle, Vestigia-rapport Rapport Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie, nr. 25.- Piras, S.A.G. & H.M. van der Velde, 2002, Een inventariserend onderzoek op kavel P191 te Kapelle, Vestigia-rapport Vestigiarapport nr. 36.- Ras, J., 2004, Aanvullende Archeologische Inventarisatie Kavel P191, Kapelle, SOB Research, Heinenoord. - Ronnes, H. red, 2006, Kansen door kennis: ontsluiting van kastelen en borgterreinen in een hedendaags cultuurlandschap, Wijk bij Duurstede / Amersfoort / Amsterdam, 44-45, 54-55, 65.- Visser, N.J.G. de, 2002, Aanvullende Archeologische Inventarisatie Postweg, Kapelle, SOB-Rapport, 15.

Documentatie
Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA) van de SCEZ onder projectnr. 0826. Onder meer 18 foto's, veldtekeningen en een voorwerpentekening (KAP PR T1).

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Bestemming:  (Archeologie)

Auteur en datum
Auteur: Hans Jongepier
Beschrijving gemaakt: 23-04-2013

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Archeologische waarnemingen door assistent provinciaal archeoloog B. Oele (Prov. Depot voor Bodemvondsten/ROB) in 1981.

Overig onderzoek
- 2001, booronderzoek door Vestiga (Piras en Van der Velde 2002, en Piras 2001.) - 2003, booronderzoek door SOB. - 2006, archeologische begeleiding door ADC.- 2012, Archeologische begeleiding door de SCEZ.

Geomorfologische codering
3K33, Getij-inversierug

Bodemkundige codering
Mn15A-VI, Kalkrijke poldervaaggronden; lichte zavel, profielverloop 5.