Object
Blokhuis op de Vaart III

Locatie
Adres: N.v.t.
Vreeswijk
Gemeente Nieuwegein
Provincie Utrecht

Aan de Utrechtse Vaart bij Vreeswijk. Het is niet uitgesloten dat dit Blokhuis op de Vaart III werd gebouwd op de plaats van het in 1483 gesloopte Gildenborch en het in 1511 aanwezige Blokhuis aan de Vaart II.

Typologie

Het betreft hier een blokhuis.

Etymologie
Dit Blokhuis is genoemd naar de locatie aan de Vaartse Rijn. Het gaat hier om een moderne benaming.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 16 -11-2009.

Van het blokhuis is bovengronds niets zichtbaar.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het object zou mogelijk in Vreeswijk aan de Lek kunnen hebben gelegen. Op het ogenblik staat hier de Hervormde Kerk en de zuidelijke dorpsbebouwing.

Afmetingen
onbekend

Fysisch-geografische situering
onbekend, mogelijk op de aanwas buiten de Lekdijk

Oudste vermelding
Datum: 1524
Bron: (Asch van Wijck 1853, 83-86)

"1523. "

blokhuis

Bezitsgeschiedenis
Dit blokhuis is ontstaan in het kader van de versterking van de grenzen van Holland. Nadat eind september 1523 een Gelders legertje van 700 man een plundertocht tot zelfs in Den Haag had kunnen uitvoeren, werden steden versterkt in het Hollands-Gelderse grensgebied. In dat kader wilde de Hollandse stadhouder in oktober 1523 een blokhuis bouwen, dat zo gelegen was dat men de invalsroute vanuit Gelre naar Holland zowel over land als over de rivier kon beheersen. De keuze viel op het in het Sticht gelegen Vreeswijk. In hetzelfde kader kwam ook het plan voor kasteel Schoonhoven tot stand. Half oktober 1523 begon men met de versterking op te werpen. Gezien de wens zowel de Lek als de Vaartse Rijn af te sluiten werd deze op de plaats opgeworpen, waar ook het in 1482 verwoeste Gildenborch en het in 1511 verbrande Blokhuis op de Vaart hadden gelegen. Het was ten tijde van de regering van Philips van Bourgondië. Het Sticht beschouwde de bouw van een nieuw blokhuis een aantasting van zijn zelfstandigheid en een gevaar voor de neutraliteit.

Historische betekenis
Blokhuis dat een belangrijke rol speelde in de oorlog tussen Habsburg en Gelre.

Bouwgeschiedenis
De vorm van het blokhuis is onbekend. Het blokhuis dat in oktober 1523 werd gebouwd, moet een forse omvang hebben gehad, gezien het feit dat er een leger van 1200 man gelegerd was. Voor de legeraanvoerder de Zuidnederlandse edelman Jacques van Thiennes zal een representatief onderkomen gebouwd zijn. Op de kaart in Wenen uit 1524 wordt het niet afgebeeld, tenzij de afgebeelde bebouwing aan de westzijde van sluis er deel van uit heeft gemaakt.

Afbeeldingen
- Kaart van het rivierengebied tussen Wageningen en Gorcum, gekleurd, januari 1524, Oestenreichisches Staatsarchiv , Abteilung Haus-, Hof- und Staatsarchive, Belgica D.D. 234-239. (Koeman 1983) - Jacob van Deventer, Plattegrond Vianen en Opde Vaert (Vreeswijk). (Koeman en Visser 1993, blad Vianen). - Kadastrale minuut, 1819, Gemeente Vreeswijk, Utrecht, Sectie B, blad 2, niets meer op te zien (http://watwaswaar.nl/#VE-TI-7-ed-1v-1-3972-1xvk---2GS, geraadpleegd op 01-07-2010).

Bronnen
- Asch van Wijck, A.M.C, 1850-1853, Archief voor kerkelijke en wereldlijke geschiedenissen, meer bepaaldelijk van Utrecht, Utrecht, I- III, 83-86.

Literatuur
- Koeman, C., 1983, Geschiedenis van de Karthografie in Nederland; zes eeuwen land- en zeekaarten en stadsplattegronden, Alphen a/d Rijn.- Koeman,C., en J.C. Visser, 1993, De stadsplattegronden van Jacob van Deventer, Map 1. Zuid Holland, Den Ilp- Alphen a/d Rijn.- Roosens, B.R.H., 2005, Habsburgse defensiepolitiek en vestingbouw in de Nederlanden (1520-1560), diss. Leiden, deel 1, p. 165. - Sterk, J., 1980, Philips van Bourgondie (1465-1524), bisschop van Utrecht als protagonist van de Renaissance, zijn leven en maecenaat , Zutphen.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: onbekend
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: B. Olde Meierink
Beschrijving gemaakt: 16 november 2009

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
B, bebouwing.

Bodemkundige codering
|h, Bebouwing.