Object
Gendt, Hof te

Locatie
Adres: onbekend
Gendt
Gemeente Lingewaard
Provincie Gelderland

De locatie van de Hof te Gendt is niet bekend. Dat de Burchtgraafstraat ten noorden van de kerk zou verwijzen naar de gracht om een kasteel (volgens Bredie) is niet waarschijnlijk: de straat dateert van na 1830 toen er geen gracht meer waarneembaar was. Aangezien de exacte locatie niet bekend is, kunnen er ook geen lengte- en breedtegraad worden gegeven.

Typologie

De typologie van het Hof te Gendt is niet bekend.

Etymologie
Het Hof te Gendt is vernoemd naar de gelijknamige plaats Gendt.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 7 april 2010

Van het Hof te Gendt zijn geen zichtbare resten bewaard gebleven.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het Hof te Gendt zijn geen zichtbare resten bewaard gebleven.

Afmetingen
De afmetingen van het Hof te Gendt zijn niet bekend.

Oudste vermelding
Datum: ca. 1620
Bron: Gelders Archief, Arnhem, algemene kaartenverzameling nr 85.

"N.v.t."

Op een anonieme kaart van het gebied rond de Waal bij Gendt uit ca. 1620 is in het noordwestelijk deel van de stad Gendt een ruïne op een omgracht terrein afgebeeld. Mogelijk is dit de Hof te Gendt.

Bezitsgeschiedenis
Over de bezitsgeschiedenis van het Hof te Gendt bestaat veel onzekerheid. Zo is het onduidelijk of het Huis te Gendt en de Hof te Gendt al dan niet hetzelfde huis zijn. De bron van deze verwarring zijn twee tekeningen. Een tekening van J. Soukes, later gebruikt door Jan de Beijer als voorbeeld voor een van zijn eigen tekeningen en door hem gedateerd op 1527, toont een imposant kasteel afgebeeld in een landelijke omgeving met op de achtergrond een dorp (stad?) met een kerktoren. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: ''t Afbeelsel van t Kasteel tot Gendt, gelegen in Over Betow, verdestueerd MCCCLV'. Een kaart uit ca. 1620 van het gebied rond de Waal bij Gendt laat iets heel anders zien. Daar ligt binnen de stadsmuren van Gendt een omgracht terrein waarop een ruïne staat. Deze ruïne is enerzijds geïnterpreteerd als het restant van het kasteel dat Soukes afgebeeld heeft (Visser 2003, 14-16), anderzijds heeft Eliens de mogelijkheid geopperd dat het misschien een ander kasteel is, nl. de Hof te Gendt, met als belangrijkste argument dat dit gebouw duidelijk in de stad is gesitueerd, en niet op het platteland (Eliens 1983, 63-64). Deze Hof te Gendt zou de opvolger kunnen zijn van de rond het jaar 1000 genoemde 'curtis' te Gendt. Mogelijk maakte deze curtis deel uit van de goederen die het klooster Lorsch in de omgeving van Gendt bezat. In 1229 zijn deze goederen gekocht door Gerard III, graaf van Gelre, waarna zijn zoon Otto II ze in 1255 verkocht aan het klooster 's-Gravendaal bij Goch. Of de Hof te Gendt ook deel uitmaakte van deze verkochte goederen, is niet bekend. Evenmin is bekend of de familie Van Gendt iets te maken had met deze hof. Volgens de aantekening van Soukes bij zijn tekening zou dit dus rond 1350 verwoest zijn. Mogelijk vond dit plaats in de machtsstrijd tussen de Heeckerens en de Bronckhorsten. Aangezien het niet zeker is welk kasteel Soukes afbeeldt, blijft het onduidelijk of deze verwoesting betrekking heeft op de Hof te Gendt of het Huis te Gendt.

Bouwgeschiedenis
Er bestaat nogal wat onduidelijkheid omtrent de kastelen te Gendt. Eliëns gaat er van uit dat er in Gendt zowel een Huis als een Hof waren. Zij zouden naast elkaar voorkomen. Het Huis te Gendt lag ten zuidwesten van de kerk, buiten de oorspronkelijke stad. Volgens een kaart uit 1620 zou er een ruïne, mogelijk de Hof te Gendt, gelegen hebben ten noordwesten van de kerk, binnen de oorspronkelijke stad. Als dat zo is, dan is er van dit Hof alleen de weergave op genoemde kaart bekend. Het gebouw wordt daar weergegeven als ruïne. Het Hof zou in 1350 zijn verwoest tijdens de twist tussen de Heeckerens en de Bronkhorsten. Of het Hof is herbouwd en opnieuw voor 1620 is verwoest of dat het tot 1620 als ruïne heeft bestaan is niet duidelijk. De veronderstelling van Eliëns dat op de plek later het huis gebouwd zou zijn dat door Pronk in 1732 is getekend als het 'Huis te Gendt' is onjuist. Pronk beeldt het hiervoor genoemde huis buiten de oude stad af.Verdere gegevens over het Hof ontbreken, op de kadastrale minuut van 1830 is er al niets meer van te zien.

Afbeeldingen
Ruïne van het Hof te Gendt (?) in vogelvlucht perspectief. Anonieme kaart van een deel van de Waal met omringend land uit 1620. Gelders Archief, Arnhem, algemene kaartenverzameling nr 85 (Visser 2008, schutblad voor). Gravure van J. Soukes, in 1527, van het 'kasteel tot Gendt', afkomstig uit Butkens, Annales de Lynden, Gelders Archief. Fantasietekening. (Visser 2008, 58) .

Literatuur
- Beaufort, R.F.P. de, H.M van den Berg, 1968, De Betuwe. De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel III De provincie Gelderland, eerste stuk Het kwartier van Nijmegen, onderdeel De Betuwe benevens de graafschappen Buren en Culemborg. ’s-Gravenhage, blz. 262-263. - Bredie, A., 1970, Toegang tot het verleden, Bemmel, 87-89. - Eliëns, F.M., 1983, ‘Huis Poelwijk en de voormalige kastelen te Gendt’, in: Gendt 750 Jaar Stadsrechten, Gendt, 62-64. - Stichtig Tabula Batavorum, 2003, Terugblik; ‘De Betuwe op slot’; Over kastelen en adellijke huizen. Jaarboek 2003. Opheusden, p. 13-20. - Visser, G. (red), 2008, Gendt tussen stad en dorp, Gendt. - Wolters, J., 1955, Gendt aan de Waal, geschiedenis van een landelijk gemenebest, Gendt. - Zandstra, E., 1962, Kastelen en huizen in de Betuwe, ’s-Gravenhage, 96.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: onbekend
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: T. Hermans en M.D. Saan.
Beschrijving gemaakt: 2007

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3K25, Rivieroeverwal.