Object
Hofburg

Locatie
Adres: Stoofweg 60
Noordwelle (i.c. voorm. dorp Zuidwelle)
Gemeente Schouwen-Duiveland
Provincie Zeeland

Gelegen onder Zuidwelle (ten noordwesten van Serooskerke), 1ste bevang. Oudere ROB-documentatie geeft als coördinaten 045.460 / 414.640.

Typologie

Typologie van het mottekasteel op basis van veldnamen (Hofburg en Bergweitje), de vaststelling van een ronde hoogte en een perceelskaartje uit 1882.

Etymologie
Vermeld in het veldboek over 1599 als Hofburch in het ambacht Zuidwelle, west van het Molenwegje (Moolweg). Op Schouwen-Duiveland heette een deel van de bergjes 'burg', welke naam onstaan zal zijn toen nog algemeen bekend was dat deze bergen onderdeel van een burcht- of kasteelcomplex waren'. De term 'werf', gebruikelijk in overig Zeeland, komt ook op Schouwen-Duiveland voor, maar bij geen van deze werven is hier een duidelijke connectie gevonden met kasteelbergen. Bij 'Hofburg' zien we in één woord samengevoegd de woorden hof en burg die in andere stukken steeds afzonderlijk, als synoniem, worden gebruikt. Men zal ermee hebben bedoeld een versterkte toren of gebouw, waar de hoofdzetel van de heer was gevestigd (Kuipers 1984, pag. 14, 16-17).

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: -

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Topografische sporen verdwenen na de verkavelingen in de jaren vijftig van de twintigste eeuw, als gevolg van de Februariramp 1953. Het terrein is vlak, in gebruik als akkerland en komt niet voor op de AMK.

Afmetingen
De afmetingen zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: -
Bron: -

"-"

Geen middeleeuwse vermelding bekend.

Bezitsgeschiedenis
De bezitsgeschiedenis is onbekend.

Historische betekenis
-

Bouwgeschiedenis
Geen gegevens omtrent de bouwgeschiedenis bekend. De berg is volgens De Man (1897) vóór 1834 afgegraven. Hij lag bij een hoeve, die in 1897 nog De(n) Berg heette; ook de nabije berg van Welland (Fokker 1909 no. 7) lag bij een hofstede 'De Berg'. Een perceelskaartje uit 1882 verschaft duidelijkheid over de plattegrond van het voormalige complex van de Hofburg. Een min of meer rond perceeltje, grotendeels omringd door een vrij brede sloot, heette het Bergweitje. Aan de oostzijde daarvan bevond zich een volledig omgracht kaveltje van 16 roeden ofwel ca. 200 m2. Ten oosten daarvan lagen erf en bouwgrond van hofstede Den Berg: drie vóór de voormalige berg gelegen percelen, die volgens Kuipers (1986) de voorhof van de Hofburg zullen hebben gevormd; op de kadasterkaart van ca. 1813 staan ze als één perceel aangeduid. Op het omgrachte kaveltje heeft kennelijk het woonhuis van de burchtheer gestaan, aldus Kuipers naar analogie van het kasteeltje van Kerkwerve: 'Men moet waarschijnlijk denken aan (...) een huis dat direct of bijna direct vanuit de grachten was opgetrokken.'In januari 2004 stelde N. de Visser (prov. Zeeland, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, afd. Archeologie) in het kader van het project 'Waardering Terreinen van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland' een nader onderzoek in naar de archeologische waarde van het toenmalige monument 64G-A04 (mon.nr. 11266). Omstreeks het jaar 2000 is een gebied van 30 x 35 m tot 1.50 m diep verstoord bij het uitgraven van stobben. Uit het veldonderzoek bleek dat het terrein zwaar was verstoord en het erf van de boerderij verhard; ten zuiden ervan lag een 'paardenbak'. Vondsten bij het veldonderzoek: geel- en grijsbakkend aardewerk, datering LMEA (ca. 1050-1250). Eén van de omgrachte terreintjes op de oude perceelkaart ligt nu mogelijk onder het bestrate deel van de huidige boerderij. Het monument is in oktober 2004 afgevoerd van de AMK.

Afbeeldingen
- Perceelskaartje 1 dec. 1882 (afgebeeld in: Kuipers 1986, 206).- Luchtfoto uit 1944/45 in archief Stiboka, Wageningen (nr. B7 in Kuipers 1984).- Kadastrale minuut, 1811-1832, Noordwelle, Zeeland. Sectie B, blad 1, nabij 104 (http://watwaswaar.nl/#Ia-Ma-7-ed-1v-1-1sau-1WKG---430, geraadpleegd op 17-01-2012).- Google Earth foto, 2012, Hofburg bij voorm. Zuidwelle (NKS digitale documentatie).

Literatuur
- Besteman, Jan C., 1981, 'Mottes in the Netherlands. A provisional survey and inventory', in: Liber Castellorum, 40 variaties op het thema kasteel, Zutphen, 40-59, nr. 77.- Fokker, A.J.F., 1909, Schouwen vóór 1600, Zierikzee, 157 en 245 (no. 6).- Kekem, A.J. van (eindred.), 2003, Het ABC van het Landinrichtingsgebied Schouwen-West. Een integraal bodemkundig-hydrologisch en cultuurhistorisch onderzoek. Alterra-rapport 317, Wageningen, 88, 195 (vindplaats 55).- Kuipers, S.F., 1984, 'Bergen en burgen op Schouwen-Duiveland', Kroniek van het land van de zeemeermin (Schouwen-Duiveland), 5-38, nr. 12.- Kuipers, S.F., 1986, 'De kasteelberg van Zuidwelle', Medelingenblad van Stad en Lande van Schouwen-Duiveland, no. 55, 205-208.- Man, J.C. de, 1897, 'De vluchtbergen in Schouwen, de Bevelanden en Tholen', Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1-142 (alhier 20-21, no. 6).- Schute, I.A., 1999, Getoetste Archeologische Verwachtingskaart, Rapport Staring-Centrum m.b.t. Herinrichtingsgebied Schouwen-West.

Documentatie
- Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, Middelburg. Zeeuws Archeologisch Archief, doss. 42EZ-18.- RACM/ROB, archiswaarnemingensnummers 20131, 49576, 53709.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 04-12-2007

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
Bureau- en veldonderzoek Nathalie De Visser (Provincie Zeeland/Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland), 2004.

Geomorfologische codering
VAF

Bodemkundige codering
-