Object
Zeeland

Locatie
Adres: Zeelandsestraat
Millingen aan de Rijn
Gemeente Millingen aan de Rijn
Provincie Gelderland

Het kasteel Zeeland was gelegen aan de zuidzijde van de Zeelandsestraat, ten zuidwesten van het dorp Millingen. Ter plaatse maakt de weg nog een bocht om de oude kasteelplaats.

Typologie

De typologie van het kasteel Zeeland is niet bekend.

Etymologie
Het is niet bekend waar de naam Zeeland vandaan komt. Mogelijk heeft deze naam te maken met de ligging van het huis aan de Waal.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 27 augustus 2007

Van het kasteel is thans niets meer waarneembaar. Ter plaatse staat de tot woonhuis omgebouwde boerderij Groot Zeeland.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het kasteel Zeeland zijn geen zichtbare resten meer waarneembaar, uitgezonderd de 'uitstulping' in de Zeelandsestraat, die om de oude kasteelplaats loopt.

Afmetingen
Het totale kasteelterrein inclusief de grachten meet 139 x 105 meter. Op grond van een klein restant van een dwarsgracht halverwege het terrein mag worden aangenomen dat het terrein bestond uit een hoofd- en voorburcht. Het ene terrein had een afmeting - exclusief de grachten - van 86 x 62 meter, het andere van 94 x 52 meter. De maten zijn ontleend aan de kadastrale minuut van 1820.

Oudste vermelding
Datum: 1685, 30 mei
Bron: Archief Huis Bergh

In 1685 liet Vincent Bernard van Tondy een denombrement (een inventaris) maken van de goederen die hij in leen hield van de heren van Bergh. Daarbij is ook sprake van 'Den Cruyscamp mitt den Poll, daerop voor dezen hett huys Zelandt gestaen hefft, groot ongeveer thien morgen'.

Bezitsgeschiedenis
De heerlijkheid Zeeland was waarschijnlijk oorspronkelijk een leen van de heren van Bylant, dat door het huwelijk van Willem van Bergh met Sophia van Bylant in 1348 tot een leen van de heren van Bergh werd. Otto van Bylant werd in 1307 beleend met '93 margen lants, gelegen in Zelant in de kirspel van Millingen cum attinentiis, to 1 lb'. Een eeuw later, in 1406, was een deel daarvan, nl. ''t guet geheiten Zelant, mit der heerlicheit ende 12 margen lants daaryn' in handen van Willem van Appeltern. Het huis Zeeland is waarschijnlijk door een van Willems opvolgers gebouwd. Zijn zoon, ook Willem geheten, verkocht in 1438 de goederen aan Elbert van Alphen. Van diens dochter vererfde Zeeland in 1555 op Dirk van Bronckhorst van Batenburg. In 1660 kocht Vincent Bernard van Tondy, ambtman van het Meuylandt, de heerlijkheid. Hij liet in 1685 zijn goederen inventariseren, en daarbij werd ook genoemd 'Den Cruyscamp mitt den Poll, daerop voor dezen hett huys Zelandt gestaen hefft, groot ongeveer thien morgen'. Blijkbaar was het huis Zeeland toen inmiddels afgebroken.

Bouwgeschiedenis
Het is niet bekend wanneer het kasteel Zeeland is gebouwd noch hoe het er toen uitzag. Gorissen meent dat de Zeelandsestraat rond 1307 is aangelegd en uit het feit dat deze straat om het kasteelterrein heen loopt leidt hij af dat het kasteel dus ouder is. Op grond van een vermelding in 1685 weten we dat 'hett huys Zelandt' op een 'poll' op of bij de 'Cruyscamp' heeft gestaan. Deze worden door Van Dalen echter ten zuidoosten van Millingen gesitueerd. De voormalige boerderij Groot Zeeland aan de Zeelandsestraat ligt echter ook op een verhoging en de grachten, in 1820 nog aanwezig, duiden op het omgrachte huis dat op een kaart uit circa 1790 van Millingen en Zeeland als 'Haus Zeeland' wordt vermeld. Dit huis is vermoedelijk al in de 18de eeuw verbouwd tot een boerderij, afgaande op de jaartalankers met het jaar 1773 in een van de schuren. De boerderij is in 1975 uitgebrand en na 1983 als woonhuis gerestaureerd. Daarbij is een deel van de schuren gesloopt. De in 1983 nog aanwezige, deels drooggevallen grachten zijn inmiddels dichtgegooid.

Afbeeldingen
Plattegrond van het kasteelterrein op de kadastrale minuut van 1820, gemeente Millingen, sectie B, blad 1, perceel nr. 38-45.Plattegrond van het kasteelterrein op een kaart uit circa 1790. Arnhem, Gelders Archief, Algemene kaartenverzameling nr 515. Afgebeeld bij Schulte 1983, 104.

Literatuur
Dalen, A.G. van, 1973, 'Hobergh to Millingen', in: Numaga 19/20 (1972-1973), 23-27, 108-109.Heemkundekring De Duffelt, 1973, 'Hobergh to Millingen', in: Numaga 19/20 (1972-1973), 78-80.Schulte, A.G., 1983, Het Rijk van Nijmegen. Oostelijk gedeelte en de Duffelt, 's-Gravenhage, 104-107.W.S(pann), 1977, 'Zoeken op Groot-Zeeland (1)', in: Van Toen naar Nu 7 (1977) nr. 1, 12.W.S(pann), 1977, 'Zoeken op Groot-Zeeland (2)', in: Van Toen naar Nu 7 (1977) nr. 2, 26-29.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: M. Saan en T. Hermans
Beschrijving gemaakt: 23-8-2007