Object
Weldamme

Locatie
Adres: -
Zierikzee
Gemeente Schouwen-Duiveland
Provincie Zeeland

Buitendijks terrein ten westen van Zierikzee, gelegen bij de voet van de zeedijk op de slikken, ongeveer 2,5 km benoorden de havenmond van Zierikzee tussen Kisters- en Lockersnol. Het terrein omvat resten van (waarschijnlijk) een kasteel en/of bijbehorend gehucht uit de late Middeleeuwen.

Typologie

De typologie van het object is onbekend.

Etymologie
Genoemd naar de plaats waar het gelegen is geweest.

Huidige situatie
Vóór de aanleg van de Oosterscheldekering kwamen de fundamenten bij aflandige wind bloot te liggen; na de voltooiing van de kering (1986) ligt het terrein permanent onder water en worden de fundamenten in hoge mate bedreigd door vraat van Japanse oesters en boormossels.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Buitendijkse locatie, waar sinds 1954 herhaaldelijk archeologische waarnemingen en vondsten zijn gedaan; sinds waarnemingen in 2004 opgewaardeerd tot AMK-terrein van hoge archeologische waarde.

Afmetingen
Afmetingen onbekend.

Oudste vermelding
Datum: Onbekend.
Bron: Onbekend.

Onbekend.

Bezitsgeschiedenis
In 1954 aangetroffen resten lagen in het zogenaamde Weldamme-bevang. Omstreeks de veertiende eeuw lagen in deze omgeving twee buurtschappen Hoog en Laag Weldamme, behorend tot het Poortambacht Zierikzee, die vóór 1487 zijn verdronken. De aangetroffen resten worden aan het kasteel Weldamme toegeschreven aangezien geen van beide gehuchten voorzover bekend een kerk of toren bezaten. De Weldammes waren in de late Middeleeuwen een bekend geslacht, dat zijn naam kennelijk aan de desbetreffende heerlijkheid had ontleend. In 1301 wordt een Welleman van Weldamme genoemd; in 1342 kennen we in Zierikzee een schepen van die naam, die samen met Aernoud Janszoon aan de graaf 1200 ponden Tournois betaalde voor breuken (misdrijven), door Zierikzee jegens de graaf begaan. In 1330, aldus Van den Broecke (1978), is Reynger Willemszone van Weldamme eerst rentmeester van Zeeland Bewestenschelde en nadien van Zeeland Beoostenschelde; Van Beveren (1960) plaatst hem in de tweede helft van de veertiende eeuw. In de teede helft van de veertiende eeuw is ook Heilwich van Weldamme bekend, de vrouw van Hendrik van den Abeele van Oosterstein. Een zekere Willem van Weldamme stichtte een kapel in de Sint Lievenskerk van Zierikzee. Eind veertiende eeuw trouwt de laatste erfdochter van het geslacht met Willem van Cats. Hun nazaten noemden zich Cats van Weldamme.

Historische betekenis
-

Bouwgeschiedenis
Van de bouwgeschiedenis is niets bekend. In 1676 was het Weldamme-bevang nog voor een deel aanwezig (21 gemeten 254 roeden); na overstroming op 14 maart 1718 bleef er vrijwel niets van over dan een stukje in de hoek van de zeedijk, groot 225 roeden. Op 8 januari 1954 meldde een waterbouwkundig opzichter van de Polder Schouwen tijdens buitengewoon laag water de buitendijkse resten van een bouwwerk tussen Kisters- en Lockersnolle. Deze door P. van Beveren die dag onderzochte resten bleken een stenen vloer te zijn, gelegen tussen zwaar muurwerk van in een veldoven gebakken steen. De dikte van het muurwerk was 1,7 m. De lengte van de muur kon wegens de waterstand niet worden vastgesteld. Van het bouwwerk was niet meer drooggevallen dan de resten van twee muren die een haakse hoek met elkaar vormden, met daarbinnen de stenen vloer. Het uitdiepen van een sleufje naast het muurwerk wees uit dat men destijds met de fundering van de muren begonnen was, nadat ter plaatse eerst de veenlaag was uitgegraven. Baksteenformaat: 29 x 13,5 x 6,5 cm. Na meldingen in ca. 1974 meldden amateur-archeologen in 1997 ook weer de vondst van bakstenen; in 2003 was er opnieuw een vondstmelding door A.J. Guiran (archeoloog) van een puinveld van grote bakstenen op ca. 2,40 m -NAP, aangevreten door schelpdieren. Een opgedoken baksteen wees qua afmetingen (lengte 27-29 cm) op een mogelijke datering in de dertiende eeuw, aldus Guiran. Op luchtfoto's uit 1989 en 2003 zijn aanwijzingen zichtbaar voor de aanwezigheid van archeologische resten ten noorden van het (toenmalige) monumentterrein: een donkere vlek in de vorm van twee haaks op elkaar staande rechthoeken. Deze gegevens sluiten aan bij de waarneming van Guiran. Na archeologische waarnemingen in 2004, waarbij noordelijk van de toenmalige begrenzing van het monument tevens veenputten (moernering) werden aangetoond,is de omvang van het beschermde terrein uitgebreid, zodat ook deze noordelijke resten erbinnen vallen. Ook ten zuiden van de site zijn in het verleden moerneringsputten gesignaleerd (Beekman 1982). De in 1954 en later waargenomen resten zijn ook wel geassocieerd met het kasteel van het nabije, zuidelijker gelegen Borrendamme, dat echter al in 1304 is verwoest (Van den Broecke 1978).

Afbeeldingen
- Google Earth foto, 2012, Weldamme (NKS digitale documentatie).

Literatuur
- Frans Beekman, 1982, 'Zierikzee buitendijks', Mededelingenblad Stad en Lande van Schouwen-Duiveland nr. 44, 132-136.- Van Beveren 1960, 69-70. - Van den Broecke 1978, 130-131, 141.

Documentatie
Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, Middelburg. Zeeuws Archeologisch Archief, 42HN-4.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 20-06-2007

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
In maart 2004 stelde N. de Visser (Provincie Zeeland/Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland) in het kader van het project 'Waardering Terreinen van Archeologische Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart Zeeland' (AMK) een onderzoek in naar de archeologische waarde van het monument. Als gevolg hiervan is het beschermde terrein in noordwaartse richting uitgebreid.

Geomorfologische codering
VBE

Bodemkundige codering
-