Object
Kortenhoeve

Locatie
Adres: Burgemeester Verbrughweg 40, 4024 HR, Eck en Wiel.
Eck en Wiel
Gemeente Buren
Provincie Gelderland

Kortenhoeve ligt ten zuiden van de Burgemeester Verbrughweg te Eck en Wiel, iets ten westen van de kruising met de Vlissingsestraat.

Typologie

De typologie van het oorspronkelijke huis Kortenhoeve is niet bekend.

Etymologie
De naam Kortenhoeve heeft te maken met de lengte van de percelen van de akkers. Een 'hoeve' was een standaardmaat voor een grondbezit (gewoonlijk 16 morgen).

Huidige situatie
Ter plaatse van het kasteel staat een landhuis dat nog gedeeltelijk omgeven is door de oorspronkelijke gracht.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het kasteel Kortenhoeve is alleen een grachtrestant bewaard gebleven.

Afmetingen
In 1825 had het kasteelterrein een langgerekte vorm van 131 x 68 meter inclusief de grachten. Het 19de-eeuwse huis heeft een maat van 16 x 13 meter. De maten zijn ontleend aan de kadastrale minuut. Een insnoering aan de zuidzijde van het terrein duidt mogelijk op een onderscheid tussen hoofd- en voorburcht.

Oudste vermelding
Datum: 1266
Bron: Rietstap ... , ...

'een sloth ofte castel'

Bezitsgeschiedenis
In 1266 trouwde Barthold van Panthaleon met Walburgis van Maurik. Bij gelegenheid van dit huwelijk kreeg hij van zijn schoonvader het buurtschap Eck, en ging zich hierna Van Eck noemen. Met toestemming van de graaf maakte hij van het buurtschap een dorp en richtte er een parochiekerk op. Naast deze kerk 'heeft hij doen maeken ende timmeren een sloth ofte castel'. In 1288 werd Eck vervolgens door Reinald I van Gelre verheven tot een vrije heerlijkheid. In 1361 vocht Bartholds kleinzoon Barthold aan de kant van hertog Reinald van Gelre tegen diens broer Eduard. In 1361 verloor Reinald een veldslag bij Tiel, en Barthold zat vervolgens drie jaar gevangen in Nijmegen, terwijl zijn kasteel in Eck afgebroken werd door Eduards aanhangers, de Bronkhorsten. Nadat Barthold zich losgekocht had, leefde hij 23 jaar in ballingschap in Kleef. In 1387 mocht hij terugkeren naar Eck, en kreeg toestemming om (ongeveer?) ter plaatse van het verwoest kasteel een nieuw huis op te trekken, op voorwaarde dat het geen versterkt huis zou zijn. Om zijn schulden te kunnen voldoen, zag Barthold zich gedwonen zijn heerlijke rechten op Eck te verkopen aan zijn neef Gerard, heer van Culemborg. Het huis Kortenhoeve bleef in handen van de familie van Eck tot Cunera van Eck in het derde kwart zestiende eeuw trouwde met Willem de Cock van Delwijnen en het inbracht in deze familie. Haar zoon Johan werd er in 1618 mee beleend. In 1790 overleed Cornelis de Cock van Delwijnen, het laatste lid van dit geslacht, kinderloos. Het huis vererfde op de broer van zijn vrouw Bernardina, Johan Eck van Panthaleon. Hij verkocht Kortenhoeve vervolgens in 1796 aan Jan Rink, en na diens dood werd het huis in 1803 gekocht door Rijk Verburgh. Diens kinderen verlieten het huis om in nabijgelegen woningen te gaan wonen. Op dit moment is Kortenhoeve een van de huizen van de stichting l'Abri, een internationaal netwerk van christelijke studiecentra waar met name jonge mensen enige tijd kunnen verblijven om zich te bezinnen op levensvragen.

Bouwgeschiedenis
Het huis Kortenhoeve is in 1266 gebouwd door Barthold van Pantaleon. Dit kasteel is in 1362 door de 'Bronkhorsten' gesloopt. Het is door Barthold van Eck in 1387 herbouwd. Van beide kastelen weten we niet hoe zij er hebben uitgezien, wel dat er een poortgebouw was. In 1790, toen de familie De Cock het huis verliet, is het door de nieuwe eigenaar grondig verbouwd omdat een deel van het huis aan het verzakken was. Vóór 1902 is het wederom verbouwd tot het huidige landhuis. Een stuk van de oostelijke zijmuur zou nog uit de 14de eeuw dateren. Het huis is nog gedeeltelijk omgeven door de oorspronkelijke gracht.In 1870 is het poortgebouw met duifhuis afgebroken.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut, kadastrale gemeente Eck en Wiel, sectie B1. Foto van het huis in 1900. Afgebeeld bij Honders, 225.

Literatuur
- Aa, A.J. van der, 1847, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. Deel VI. Gorinchem, 589-590.- Beaufort, de R.F.P. en H.M van den Berg, 1968, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst, deel III, de provincie Gelderland, eerste stuk, het kwartier van Nijmegen, onderdeel: De Betuwe. 's-Gravenhage, 341.- Honders, Joke, 2003, 'Drie adellijke huizen in Eck en Wiel', in: Bont, C. de e.a. (red.), 2003, Terugblik. 'De Betuwe op slot'. Over kastelen en adellijke huizen. Jaarboek Tabula Batavorum, nr. 4 (2003), 225-227. - Rietstap, J.B., 1879, "Schets van de oorsprong en geschiedenis der aloude heerlijkheid Eck en Wiel", in: Heraldieke Bibliotheek Tijdschrift voor Geslacht- en wapenkunde, eerste deel, 's Gravenhage, 115 ev.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: D.B.M. Hermans en M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 21-06-2007