Object
Pol, De

Locatie
Adres: Polstraat ong.
Dreumel
Gemeente West Maas en Waal
Provincie Gelderland

Gelegen aan de oostzijde van de Polstraat, iets ten noordoosten van de S-bocht in de straat. De coördinaten geven de plaats van de gesloopte boerderij de Pol weer, maar hoeven niet perse te duiden op de plek van het huis zelf.

Typologie

De typologie van het huis is onbekend.

Etymologie
De benaming 'pol' duidt op een hoogte in het terrein. Volgens het Middelnederlandse woordenboek gaat het bij een 'pol' om een eiland. Kennelijk dacht men hierbij dan aan een hoogte, die mogelijk omgracht was.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-01-2007

Ter plaatse bevindt zich een verhoogd terrein met funderingsresten.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het huis is verdwenen. Er rest alleen nog een verhoging in het landschap waarin nog muurresten aanwezig zijn.

Afmetingen
Hoewel op de kadastrale kaart van 1821 een huis wordt afgebeeld is het niet zeker of dit het in de 18de eeuw getekende huis is. Het komt qua vorm niet overeen en lijkt meer op een boerderij.

Oudste vermelding
Datum: 1535
Bron: onbekend

"onbekend"

In de literatuur wordt vermeld dat Walburgia van Haeften in 1535 in bezit was van huis De Pol. (Manders 148: ....Seger van de Poll, die in 1326 kasteel 'de Poll' bezat en vele landerijen, waaronder ....... de grote hofsteden 'de Sleep', 'Pollenstein', en Polwijk'.)

Bezitsgeschiedenis
De Pol is waarschijnlijk gebouwd door een lid van de familie Van de Poll, die reeds in het begin van de veertiende eeuw in de bronnen voorkomt. Mogelijk had dit geslacht het tot 1470 in handen. Vervolgens kwam het in 1535 in het bezit van Walburgia van Haeften, echtgenote van Jasper van Wijhe, die het erfde van haar grootmoeder van moederszijde, Walburg van de Poll. De familie Van Wijhe bleef in bezit van De Pol tot 1756, toen Christina van Wijhe, getrouwd met Nicolaas Hans Willem baron van Delen kwam te overlijden, en het huis vererfde op haar echtgenoot. Na Nicolaas' dood in 1793 had zijn tweede echtgenote, Margaretha Gijsbertha van Brakell, tot haar dood in 1833 het vruchtgebruik van De Poll. Het goed werd toen door de erfgenamen verkocht en verdeeld. Het huis werd waarschijnlijk, na te gaan op basis van de kadastrale minuut, al voor 1821 gesloopt.

Historische betekenis
Mogelijk was De Pol het stamslot van de familie Van de Poll.

Bouwgeschiedenis
Over de middeleeuwse gedaante van het huis is niets bekend. Op grond van de tekening van Pronk, waarvan alleen een kopie van Schoemaker bekend is, was het huis in 1733 een vermoedelijk T-vormig of mogelijk zelfs nog L-vormig gebouw van vermoedelijk één bouwlaag onder haaks op elkaar staande zadeldaken tussen trapgevels. Op de kadastrale minuut van 1821 lijkt dit huis te zijn vervangen door een krukhuisboerderij, waarvan ook niet zeker is dat het op dezelfde plek stond als het huis. De boerderij is in 1851 gesloopt.In 1979 is een deel van het terrein archeologisch onderzocht vanwege de aanleg van een begraafplaats. Het bleek te gaan om een kunstmatig opgeworpen woonheuvel van maximaal 7,34 m +NAP, ontstaan uit mogelijk drie individuele woonheuvels. De oudste bewoning dateert uit de 12de eeuw. In de opgravingssleuf werden onder meer funderingen aangetroffen, die in het opgravingsverslag niet nader zijn aangeduid en omschreven.

Afbeeldingen
Tekening van huis De Poll door Schoemaker, ca. 1735, naar C. Pronk, 1733. RKD Den Haag (Schulte 1986, 243 en Manders 1981, 146).De Poll op de kadastrale minuut van 1821, kadastrale gemeente Dreumel, sectie A, blad 2, perceel nr. 221.

Documentatie
Anspach, Jac., 1898, 'Dreumel, Wamel en het geslacht van Wamel', Bijdragen en medeedelingen Gelre, 1898, deel 1, 128-195, aldaar 153-154. Heiningen, H. van, 1965, De historie van het Land van Maas en Waal, Zaltbommel, 180-182.Hulst, R.S., 1983, 'De Pol te Dreumel onderzocht', in: Tweestromenland (1983) nr 41, blz. 20-21, 24.Manders, J.H., 1981, Het land tussen Maas en Waal, Zutphen, 145-146.Schulte, A.G., 1986, Het Land van Maas en Waal, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst. De provincie Gelderland, Het kwartier van Nijmegen, onderdeel V: het Land van Maas en Waal. 's-Gravenhage, 243.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: T. Hermans en M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 01-02-2007

Archeologisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek door R.S. Hulst en M.J.A. de Haan, 1979.