Object
Engelrode / Engelrade

Locatie
Adres: Kochpad 17
Zoelmond
Gemeente Buren
Provincie Gelderland

Engelrode was gelegen aan de zuidzijde van het Kochpad, ten westen van het dorp Zoelmond. (Coördinaten volgens ODB-reg.: x 149,107 y 438,850).

Typologie
 (?)
Afgaande op de 18de-eeuwse afbeeldingen zou het kasteel oorspronkelijk gebouwd kunnen zijn als woontoren. De plattegrond is afgeleid van de kadstrale minuut.

Etymologie
De naam van het kasteel is een samentrekking van eng, een vruchtbare bebouwde strook grond, en een rode, een gerooid bos.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 22-01-2007

Het terrein van de hoofdburcht is nog aanwezig als omgracht eiland, maar het is vergraven tot een nagenoeg ovaal terrein. Op de voorburcht staat een midden 19de-eeuws landhuis.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van de hoofdburcht van het kasteel rest alleen nog het vergraven kasteeleiland met de omgrachting. Het huidige huis Engelrode, gebouwd in de negentiende eeuw, is gelegen op de voormalige voorburcht. Het woongedeelte van dit gebouw is beschermd als rijksmonument. Mogelijk is deze boerderij een voortzetting van de bebouwing op de voorburcht.

Afmetingen
De hoofdburcht had volgens de kadastrale minuut van 1826 een afmeting van 9 x 7 meter en lag op een eiland van 26 x 28 meter. Inclusief de omgrachting bedroegen de maten van de hoofdburcht 45 x 45 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1470
Bron: Sloet en Van Veen 1912, p. 187, nr. 137.

"Een huys ende hofstad geheiten Engenrade"

In 1470 krijgt Gijsbert van Buren Ottenzoon in leen van de hertog van Gelre 'een huys ende hofstad geheiten Engenrade met 3 mergen lants an der hofstad gelegen in der maelschap van Salmonde tot Zutphenschen rechten'.

Bezitsgeschiedenis
Engelrode wordt voor het eerst vermeld in 1470. Gijsbert van Buren Ottensoon ontving toen 'een huys en hofstad geheiten Engenrade' in leen van de hertog van Gelre. De hofstad is oorspronkelijk nog groter geweest: er is een belening uit 1465 overgeleverd waarin sprake is van '7 mergen lants, geheten den Molencamp, (...), als die gesplit zijn van der hofstat tot Engenrode' (Sloet en Van Veen p. 188, nr. 137). In 1491 werd Gosen van Honseler beleend met Engenrode, en in 1591 was het in handen van Juriaen Uytermerck. (Van Veen 1927). Hij verkocht het aan Gijsbert van Malburg, en volgens de acte van verkoop op 24 mei 1596 werd bepaald dat Cornelis Hendriks van Ommeren met Engelrode beleend zou worden. Ondanks protesten van Otto van Wijhe, heer tot Echteld, gebeurde dit inderdaad in 1603. Engelrode was toen een leen van de graaf van Buren. Het jaar daarna werd Aert van Leeuwen beleend met Engelrode. Het bleef in handen van zijn nakomelingen tot aan het eind van de zeventiende eeuw. Bij het overlijden van Clasina van Leeuwen vererfde het toen op haar zoon Adriaan Roelands. Hij verkocht Engelrode in 1714, vermoedelijk uit geldgebrek, aan Elizabeth van Brummelen, weduwe van Dirk van Rijnberk. Het vererfde op haar zoon Antonie, en bleef in handen van leden van de familie Van Rijnberk tot in de twintigste eeuw.

Bouwgeschiedenis
Over de middeleeuwse gedaante van het huis Engelrode is niets bekend. Afbeeldingen dateren pas uit de 18de eeuw. Gecombineerd met de kadastrale minuut van 1826 levert dat het beeld op van een noordzuid gericht rechthoekig huis van 9 x 7 meter, bestaande uit twee bouwlagen boven een kelder, onder een zadeldak tussen tuitgevels. De toegang bevond zich aan de westzijde. Ter hoogte van de eerste verdieping bevond zich aan de noordgevel een sierlijke 16de-eeuwse galerij, mogelijk bedoeld als uitkijkpunt. Of in dit huis een woontoren is te herkennen is niet duidelijk. De vrijwel totale afwezigheid van vensters en muurankers in zowel de noord- als oostgevel doet een middeleeuwse kern vermoeden. Het huis lag aan de westzijde van een nagenoeg vierkant omgracht terrein van 26 bij 28 meter. De begrenzing van de voorburcht is niet bekend. Wel bestond het bezit in de 18de eeuw behalve het huis uit een bouwmanshuis, bijgebouwen en een duifhuis.Het huis was volgens Van der Aa in 1845 al afgebroken. Vermoedelijk zijn tegelijkertijd ook de bijgebouwen gesloopt en vervangen door het nu nog bestaande landhuis.

Afbeeldingen
Tekening van Engelrode door A. de Haen. Historisch Museum Arnhem, Topografische Atlas(?). (Gelders Archief, coll. Ver Huell.) Engelrode gezien vanuit het noordoosten, anonieme tekening. RKD, coll. de Poll, nr. 1652 (De Beaufort, p. XXX, pl. 60 en Heuff t.o. p. 119).Plattegrond van Engelrode op de kadastrale minuut van 1826, gemeente Beusichem, sectie B, blad 1, perceel nr. 241.Foto van het huidige huis Engelrode. (Stenvert e.a. 2000, 352).

Literatuur
Beaufort, R.F.P. de, H.M van den Berg, 1968, De Betuwe. De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel III De provincie Gelderland, eerste stuk Het kwartier van Nijmegen, onderdeel De Betuwe benevens de graafschappen Buren en Culemborg. 's-Gravenhage, blz. 84.Heuff Az., J.A., 1907, 'Engelrode', in: Gelre. Bijdragen en medeelingen, deel X, 119-133.Sloet, J.J.S, en J.S. van Veen, 1912, Register op de leenaktenboeken van het vorstendom Gelre en graafschap Zutphen. Leenen buiten Gelderland (Uitheemsche lenen). Arnhem, nr. 137.Stenvert, R., e.a., 2000, Monumenten in Nederland. Gelderland. Zeist / Zwolle, 352.V[een], J.S. van, 1927, 'Engelrode', in: Gelre. Bijdragen en medeelingen, deel XXX, 234.(Er schijnt ook nog iets over de afbraak van het oude Engelrode te staan in de Mededelingen van de Historische Kring West-Betuwe 18-3, p. 2)

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan en D.B.M. Hermans
Beschrijving gemaakt: 22-2-2007