Palmestein

IN BEWERKING [?]

Object
Palmestein

Locatie
Adres: Krooiweg ongenummerd
Deil
Gemeente Gemeente Geldermalsen
Provincie Gelderland

Het kasteel was gelegen ten zuiden van de Deilsedijk op de overgang naar de Krooiweg, even ten noordwesten van de dorpskern.

Typologie

De typologie van het kasteel is niet bekend.

Etymologie
Het is niet bekend waar de naam Palmestein vandaan komt. De term 'stein' veronderstelt de aanwezigheid van een stenen huis.

Huidige situatie
Van het kasteel resten de grachten met daarbinnen een licht verhoogd terrein en de hekpijlers naast de toegangsweg.

Oudste vermelding
Datum: 1495
Bron: onbekend

"onbekend"

Kroniek?

Bezitsgeschiedenis
In 1495 wordt huis Palmestein voor het eerst genoemd. Er zijn dan troepen gelegerd die het nabijgelegen Hoge Huis in Beesd belegeren. Het is niet bekend wie het huis toen in bezit had. Het is mogelijk dat het ook toen al in bezit was van de familie Van Tuyll (van Bulkenstein?). Het geslacht Van Tuyll had namelijk al vanaf omstreeks 1320 bezittingen in Deil. In 1529 komt in de leenregisters een Gijsbert van Tuyl van Palmesteyn voor en in 1555 vermeldt het Ridderboek van het kwartier van Nijmegen een Willem van Palemmesteyn. Het huis is in 1640 in bezit van Johanna de Bye, weduwe van Johan de Glimmer. Het is niet helemaal duidelijk wat er hierna met het huis gebeurd is. Het zou door vererving in handen zijn gekomen van Johan Bartram van Eck van Panthaleon, getrouwd met Elisabeth Leeuwen, de kleindochter van Johanna de Bye. Deze zou het verkocht hebben. Het kwam vervolgens in handen van Gerrit van Ham, die tegelijkertijd ook de naburige erven Noordenhoek en 't Geyn in Deil kocht. Hij vermaakt deze goederen aan zijn broer Peter van Ham. De dochter van Peter van Ham trouwde begin achttiende eeuw met Hendrik Verstegen. Het huis bleef in de familie Verstegen tot het in 1833 afgebroken werd.

Bouwgeschiedenis
Over het middeleeuwse Palmestein is niets bekend. De vroegste afbeeldingen dateren uit de 18de eeuw en spreken elkaar tegen. De meest betrouwbare weergave, hoewel perspectivisch gezien gebrekkig, vinden we op twee tekeningen uit 1775 van Florida Verstegen. Waneer we deze tekeningen combineren met de kadastrale minuut uit 1826 krijgen we het volgende beeld: aan de noordzijde van het rechthoekige kasteelterrein staat een poortgebouw, aan beide zijden geflankeerd door een woongebouw. Ten oosten van een bouwlaag, ten westen van twee bouwlagen. Het poortgebouw springt iets naar voren en in de noordwestelijke oksel staat een slanke toren, aan de basis vierkant, hoger op rond, voorzien van een uidak. Het oostelijke woongebouw is aan de zuidzijde via een muur verbonden met een grote schuur. Tegen de oostzijde van deze muur lijkt een lage ronde toren te staan. Ten zuiden van het westelijke woongebouw staat eveneens eenschuur met een lage aanbouw. Tegen de westzijde van het westelijke woongebouw is ook nog een schuur gebouwd. Op de zuidwesthoek van het terrein stonden twee hooibergen. Het geheel ademt een agrarische sfeer. Van het kasteel resten vermoedelijk alleen de poort, de twee daar tegenaan gebouwde vleugels en de muur met ronde toren. Deze laatste zijn overigens al niet meer zichtbaar op de kadastrale minuut. De hierboven beschreven bebouwing is in 1833 gesloopt. Wat rest zijn de grachten met daarbinnen een licht verhoogd terrein en een smeedijzeren hek met pijlers waarop de naam Palmesteyn aan het begin van de toegangsweg tot het kasteel. Daarnaast zijn enige midden 16de-eeuwse zandstenen bouwfragmenten als consoles, een wapensteen en schouwwangen hergebruikt in twee naastgelegen woningen, het landgoed Noordenhoek (op het terrein van de voormalige duiventil) en de hierbij behorende boerderij 't Geyn aan de Krooiweg 4. RAAP heeft in 2004 haar weerstandsmeting, de kadastrale minuut en de summiere weergave van het kasteel op een kaart van de Tienden onder Deil uit 1713 samengevoegd. Daaruit trekt zij de conclusie dat het kasteel heeft bestaan uit een rechthoekig complex rondom een binnenplaats met torens op de hoeken en de toegang aan de noordzijde.

Dakenplan D.B.M. Hermans

3D-interpretatie D.B.M. Hermans