Kraaienstein

VOLLEDIG [?]

Object
Kraaienstein

Locatie
Adres: Kraaijensteinweg 25
Burgh
Gemeente Schouwen-Duiveland
Provincie Zeeland

Gelegen ten zuiden van de Kraaijensteinweg. Vrijwel ten zuiden van het dorp Burgh. ongeveer 230 meter ten noordoosten van de Daleboutsweg.

Typologie

Er zijn geen afbeeldingen van het huis bekend, uit de periode voordat het het een landhuis werd. Het is niet duidelijk hoe het kasteel er precies heeft uitgezien.

Etymologie
'Stein' duidt op een stenen huis (kasteel). Het is niet duidelijk wanneer het kasteel de naam Kraaijenstein is gaan dragen.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 07-07-2006

Na de afbraak (grotendeels) in 1890 is een nieuw huis gebouwd met aan de noord- en zuidzijde een topgevel. De huidige boederij is door de RDMZ beschermd. In 1967 was er het voornemen om het terrein ook archeologisch wettelijk te beschermen. Omdat de boerderij echter al door de RDMZ beschermd was, zag men daarvan toentertijd af.

Oudste vermelding
Datum: ca. 1450
Bron: (secundair) Van den Broecke 1978, 106.

"Onbekend."

Omstreeks het midden van de vijftiende eeuw wordt de naam Kraaienstein voor het eerst vermeld. Het goed werd toen bewoond door Floris van Haamstede, heer van Moermond, en zijn vrouw Paulina van de Werve, Claasdochter. Dit gegeven wijst erop dat er al wel sprake was van een bewoonbaar huis. De naam Kraaijenstein wijst mogelijk dan op de aanwezigheid van een kasteel.

Bezitsgeschiedenis
Ambachtsheren die zich naar hun bezit Van Burgh noemen komen al vroeg voor; in 1222 is er sprake van Floris van Burgh, in 1223 wordt Wulfardus en in 1231 Simon van Burgh vermeld. Onder de ambachten die op 20 mei 1313 op Witte van Haamstede worden verleid, behoorde ook Burgh. Dit alles heeft geen direct aantoonbare relatie met het kasteel Kraaienstein en zijn stichtingsdatum. Pas omstreeks het midden van de vijftiende eeuw wordt de naam Kraaienstein voor het eerst vermeld. Het kasteel werd toen bewoond door Floris van Haamstede, heer van Moermond, en zijn vrouw Paulina van de Werve, Claasdochter. Toen Floris omstreeks 1472 overleed gingen zijn goederen incl. het kasteel over op zijn zoon Raas, die gehuwd was met Maria van Boshuizen. Hun enige dochter Françoise huwde met Jan van Naaldwijk. Ook zij kregen slechts één dochter, Adriana genaamd. Deze bleef zich ondanks haar huwelijken Van Haamstede noemen. Ze trouwde eerst met Willem van Gistelles, die in 1600 in Vlaanderen sneuvelde. Nadien hertrouwde ze met kolonel Henri Sutton. Deze overleed in 1604, waarna Adriana met Henri Moelo of Moelis trouwde. Uit het huwelijk met Sutton was een zoon Maximiliaan geboren, die huwde met Maria Vijgh en omstreeks 1617 het kasteel bewoonde. In 1639 verzocht Adriana van Haamstede, opnieuw weduwe, volgens Van den Broecke (1978) aan de Staten van Zeeland vergunning om Kraaienstein te mogen verkopen; andere auteurs noemen als verkoopjaar 1632 en als verkoopster Maria Vijgh. Hierna kwam het in bezit van Pieter de Huijbert (1669), raadpensionaris van Zeeland, die door familiebanden verwant was aan de vroegere eigenaren van Kraaienstein en Haamstede. Het goed bleef langer dan een halve eeuw in bezit van zijn familie. Na het overlijden van Catharina de Huijbert kwam Kraaienstein in 1736 bij testament in bezit van haar echtgenoot Nicolaas van Hoorn, burgemeester van Vlissingen. In 1808 verkocht de weduwe van Nicolaas Jan van Hoorn het slot met twintig gemeten land aan Joost de Kater, schout van Burgh. Bij zijn overlijden in 1851 woonde hij er nog steeds. Zijn zoon Gillis, eveneens burgemeester van Burgh, was toen hoofdbewoner. Tot 1880 werd Kraaienstein nog bewoond door families De Kater, waarna het in eigendom overging op de (landbouwers)familie Vis. Gedeeltelijke afbraak door deze familie volgde in 1890. Daarna kwam het restant in bezit van de familie Dalebout, die een boerderij stichtte die tot heden (2006) in de familie bleef.

Bouwgeschiedenis
De eerste vermelding van Kraaienstein dateert van omstreeks het midden van de vijftiende eeuw. Volgens De Vrieze (1980) is het kasteel gebouwd aan de Amer, een bevaarbare kreek die in de late Middeleeuwen de toegangsroute vanuit zee naar Burgh en Haamstede was. Een tekening van Hildernisse uit 1695 (vroegere afbeeldingen zijn er niet) toont nog een gebouw met kasteelachtige trekken: een toren- of donjonachtig middendeel met diverse uitbouwen, omgeven door een gracht. Waarschijnlijk was bij de in 1639 aangekondigde verkoop door Adriana van Haamstede de transformatie van kasteel tot landhuis al een feit. Op alle tekeningen ligt de brug voor het hoofdgebouw aan de oostelijke zijde van het geheel. Bij de afbraak van een groot deel van Kraaienstein in 1890 was al vastgesteld, dat het landhuis nergens muren had van meer dan 61 cm dik, en dat er geen resten van het middeleeuwse kasteel in het landhuis waren verwerkt. Bij deze afbraak is een nieuwe woning deels op de oude funderingen opgetrokken. Ir. J.A. Trimpe Burger (ROB) stelde de aanwezigheid van deze funderingsresten vast bij een veldcontrole in 1964. Van de westmuur (op de tekening uit 1695 de achterzijde) bleef alleen het deel met uitspringende erker boven het kelderraam staan. Ook de keldergewelven werden grotendeels intact gelaten. Slechts een deel van de waarschijnlijk oorspronkelijke slotgracht resteert tot vandaag de dag. Bij veldonderzoek (RAAP 2000) is 'woongrond' aangetroffen ten zuidwesten van de slotgracht. Klaarblijkelijk stond in de directe omgeving van het kasteel een bijgebouw of boerderij. Behalve houtskool werden er ook fosfaatvlekken aangetroffen.