Object
Bouvigne

Locatie
Adres: Bouvignelaan 5, 4836 AA
Ginneken
Gemeente Breda
Provincie Noord-Brabant

Bouvigne is gelegen te midden van een grote vrijver aan de Bouvignelaan 5, aan de linkeroever van de rivier de Mark ten oosten van het Mastbos.

Typologie

 (?)
Het vroegere, middeleeuwse gebouw is waarschijnlijk van zeer eenvoudige aard geweest; mogelijk een omwaterd blokhuis.

Etymologie
Bouvigne is een verfransing van Boeverije, de naam van de eerste bewoner [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-03-2003

Het huis is momenteel een vrijwel vierkant blok, met een erkervormige uitbouw die de ingang vormt. Op de noord-westhoek bevindt zich een achtkantige traptoren met een peervormige spits [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:

De huidige toestand gaat grotendeels terug op de situatie omstreeks 1615 en is dus niet als zodanig middeleeuws. Naast de kelderverdieping, zijn de bakstenen die zich in het muurwerk aan de noordwestzijde van het kasteel bevinden de enige restanten uit een vroegere periode.

Afmetingen
[Van der Wielen]

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Rond 1305 was Gielis van der Boeverijen schout van Breda, en was de eerste heer van Bouvigne. Ridder J. Baptist Keermans was raadsheer van Philips Willem van Oranje. Hij kocht het huis in 1611. Al in 1614 was hij gedwongen vanwege een tekort aan financiën zijn bezit te verkopen aan Philips Willem. In 1626 kreeg de schout van Ginneken toestemming om op het kasteel gaan te wonen, en twee jaar later kwam de boswachter van het Mastbos erin. Het huis bleef bezit van de Oranjes tot in 1775. Frederik-Hendrik en koning-stadhouder Willem III vertoefden graag op Bouvigne. Tot de gemeente Ginneken het huis in 1930 kocht wisselden die diverse eigenaars elkaar veelvuldig af. De gemeente verhuurde het tot 1971 aan de Pius X stichting van monseigneur F. Frencken, die zich bezig hield met vormingswerk. Sinds 1972 is het kasteel eigendom van de Hoomheemraadschap van West-Brabant [Van der Wielen]. [Jurriaan zegt: Zie: http://www.brabantsedelta.nl/info_educatie/kasteel_bouvigne/historie/eigenaren]

Bouwgeschiedenis
(Duiding typologie.) Hoe oud het kasteel is valt niet met zekerheid te zeggen. De eerste mededelingen dateren van 1310, als er sprake is van een zekere Gielis van Boverieen, leenheer en schout van Breda. Of hij een huis bezat, en of dat zich op dezelfde locatie bevond als het latere Bouvigne is echter niet zeker. Het huis zal in die tijd mogelijk niet meer geweest zijn dan een versterkte hoeve. Resten van dit te vermoeden oude huis zijn niet meer aanwezig. Omdat het niet bewezen is dat er zich 14de-eeuwse fragmenten bevinden, lijkt het juister de bouwgeschiedenis te laten aanvangen aan het eind van de 15de eeuw. Rond 1494 heeft Jacob, zoon van Jan van Brecht, het kasteel laten bouwen; in vergelijking met de huidige toestand een verdieping lager en zonder torentje. Het gaat hierbij dan om het noordwestelijk gedeelte van de huidige toestand dat als omwaterd blokhuis gebouwd kunnen zijn. Hoewel het erop lijkt dat het vroegere gebouw, gezien de schriftelijke aanduidingen en bouwhistorische bevindingen, van eenvoudige aard is geweest, kan er niet met zekerheid een sluitende typologie van de middeleeuwse toestand worden toegekend. Kort na 1554 is er sprake van ’t Huys van Brecht of Bouveryen’; het was in die tijd al een ‘stenen huijs begraven met grachten’ en ‘vuyten water opgemetst’. Het kasteeltje is dan een rechthoekig gebouw door een stenen brug met het voorterrein verbonden [A-rubriek Van der Wielen, B-rubriek Jurriaan].

Afbeeldingen
- Bouvigne vanuit het westen, broomzilverdruk, anoniem, Tilburg, KUB G 40.2/820.11.- Bouvigne vanuit het noord-westen, steendruk, L.Stephan/A.J. Bogaerts, Tilburg, KUB G 40.2/820.11.- Kadastrale minuut, 1827, Gemeente Ginneken en Bavel, Noord Brabant. Sectie H, blad 1, nr. 46 (http://watwaswaar.nl/#Rs-Ia-6-ed-1v-1-2q24-1H2e---1Ek, geraadpleegd op 10-03-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Bouvigne (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant, ’s Hertogenbosch, 61.- Brekelmans, F.A., 1977, Kasteel Bouvigne Hoogheemraadschapshuis, Breda.- Goor, T.E. van, 1744, Beschrijving der stad en lande van Breda, ’s Gravenhage, 370.- Gulick, F.W. van, 1960, Nederlandse kastelen en landhuizen, ’s Gravenhage, 404-409.- Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red), 1980, Atlas van de Nederlandse Kastelen, Alphen aan de Rijn, 234.- Kalf, J., 1912, De monumenten van geschiedenis en kunst in de provincie Noord-Brabant. De monumenten in de voormalige Baronie van Breda, Utrecht, 253-255.- Kolman, C., Olde Meierink, B., Stenvert, R., 1997, Monumenten in Nederland. Noord-Brabant, Zeist/Zwolle, 122-123.- Leenders, K.A.H.W., 2006, Cultuurhistorische Landschapsinventarisatie Gemeente Breda, Breda, 176.- Oirschot, A. van, 1981, Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant, ’s Hertogenbosch, 235-242.- Stadsarchief Gemeente Breda, Digitale uitgave Bouvigne, het slotje in het Ginneken, uitgegeven op 26-07-2006. Raadpleegbaar op: http://stadsarchief.breda.nl/actueel/Docs/Bouvigne.pdf (07-08-2008).- Website Waterschap Brabantse Delta (www.brabantsedelta.nl, 07-05-2008).

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 10354
 ODB Beschrijving (www.kich.nl): Kasteeltje Bouvigne (Vakantie-en cursushuis der Pius X Stichting). Mooi gelegen omgracht huis, omstreeks 1615 gebouwd met gebruikmaking van gedeelten van een ouder huis; baksteen met speklagen, achthoekige toren en rechthoekige uitspringende portaaltravee. In een der benedenvertrekken stucplafond en schoorsteen in Lod. XVI stijl. Poortgebouw met natuurstenen ingangspoortje met smeedijzeren lamparm. Resten van oude tuinaanleg met hermen en door putti gedragen siervaas. Oprijlaan met kastanjebomen. Deze laan wordt aan de overzijde van de Bouvignelaan voortgezet door de Bouvignedreef die in het Mastbosch uitmondt.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / J.J.A. Pennartz
Beschrijving gemaakt: 20-03-2003 / 07-06-2008

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
- 2005, BAAC, proefputten/sleuven- 2008, ARC, proefputten/sleuven- 2009, ARC, proefputten/sleuven

Geomorfologische codering
4H11, Glooiing van beekdalzijde

Bodemkundige codering
EZg23, Lage enkeerdgronden; lemig fijn zand.