Object
Bogaard, Hof ten

Locatie
Adres: Boterweg, ong.
Dinther (Heeswijk-Dinther)
Gemeente Bernheze
Provincie Noord-Brabant

Lang bestond de misvatting dat Hof ten Boogaard de voorloper van Avestein was en dus op exact dezelfde plek gelegen was. N.L. van Dinther geeft in zijn artikel (Van Dinther 2002, zie literatuur) 'De ligging van het ridderhof ten Bogaerde te Dinther' aan dat het nabij de (hoek in de) huidige Boterweg gezocht moet worden. De hier gegeven coördinaten zijn een benadering, aangezien er geen bewijs voor is dat deze locatie steek houdt. Er is een AMK terrein ten zuiden van de Boterweg met resten van middeleeuwse bewoning, maar het is niet duidelijk of Ten Bogaarde hiermee geïdentificeerd kan worden.

Typologie

De typologie van dit huis is onbekend.

Etymologie
Ten Bogaard wil zeggen in de boomgaard, waarschijnlijk werd het huis omgeven door een of meerdere boomgaarden [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-06-2003

Er is niets meer te vinden van het kasteel of de plaats waar het gestaan zou hebben [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (?)
Grondgebruik:

Er zijn geen resten meer zichtbaar in het landschap. Aangezien de exacte ligging niet bekend is, is het moeilijk aan te geven hoe de huidige toestand is, wellicht dat zich nog fundamentresten ergens in de grond bevinden. Het AMK terrein en waarneming (alhier gegeven) die (mogelijk) betrekking hebben op het object liggen nog zodanig uit elkaar dat het niet voor verheldering zorgt wat de locatie betreft.

Afmetingen
De afmetingen zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 21 September 1361
Bron: Taxandria 1933, 306 (oorkonde)

Het is een oorkonde van de officiaal van Luik waarin deze de uitspraak van de rechtsgeleerde Hendrik van Olmen bekrachtigt betreffende de erfelijke rente van zes ponden, welke Lodewijk van Berlaer en zijn vrouw Johanna van Dinther, als een der drie erfgenamen van Dirck van Dinther, ridder op 27 mei 1332 hadden aangewezen voor door deze her-stichtte kapel in het huis Ten Bogaerde gelegen in de parochie van Dinther (Van Dinther 2002): 'Universis presentes litteras inspecturis Officialis Leodiensis salutem in Christo sinceram. Noveritis quod (ex) parte capellani capelle site in domo dicta ten Bogarde in villa de Dynteren Leodiensis dyocesis ad opusque Capelle eiusdem ac illius rectoris pro tempore producta iudicialiter...'

Bezitsgeschiedenis
Jan van Berlaer, heer van Helmond, deed na 1378 geleidelijk aan afstand van de vijf goederen die hij waarschijnlijk van zijn grootvader Lodewijk van Berlaer heeft geërfd. Het Hof ten Bogaard was het laatste goed dat hij overhield. Na diens dood komt het toe aan zijn weduwe, Margriet Hubertsdochter van den Veehuyze, waar Jan kort voor zijn dood mee was getrouwd en verschillende buitenechtelijke kinderen had verwekt. Margriet verpacht het goed al snel aan Willem Jan Aelbrechts. In 1706 woont Willem Graham op het huis Avestein, welke door de schepenen van Den Bosch een zogenaamd vidimus laat afgeven, d.w.z. een akte waarbij de schepenen verklaren dat zij een vroegere oorkonde hebben gezien (en gelezen) waar dat en dat in te lezen staat, en dus van kracht is. De oorkonde die bij die gelegenheid gevidimeerd wordt, was een oorkonde die door hertog Philips van Bourgondië was afgeven op 18 december 1459, waarin hij laat weten dat hij gunstig heeft beschikt op het verzoek van Margriet Hubrechtsdochter haar ridderhof te mogen voorzien van een 'meyer' (beheerder) en zeven gezworen 'laten' (pachters of cijnsmannen), waardoor dat hof een zogenaamde 'laathof' wordt. Graham heeft waarschijnlijk willen aantonen dat de rechten op de cijnshof bij Avestein behoorden, daar dit op de plaats van Ten Bogaard was gebouwd. [vd Wielen]

Bouwgeschiedenis
Het Huys ten Bogaerde werd waarschijnlijk na 1100 gebouwd ter vervanging van het oudere en inmiddels als verdedigingswerk en woonstede ongeschikt geraakte Ter Borch (Aerdenburgh). Ten Bogaard verloor waarschijnlijk rond 1500 zijn verdedigbare functie, en was inmiddels door ouderdom vervallen. Tot ongeveer 1800 heeft het huis dienst gedaan als boerenhoeve, daarna is het geheel verdwenen. [vd Wielen]

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemeente Dinther, Noord Brabant. Sectie C, blad 3, (nabij) nr. 798 (http://watwaswaar.nl/#Yq-Ke-6-ed-1v-1-3WwC-1Ocq---koV, geraadpleegd op 22-08-2011).- Google Earth foto, 2011, benadering locatie Hof ten Bogaard (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Literatuur
- Dinther, N.L., 2002, 'De Ligging van het ridderhof Ten Bogaerde te Dinther' op Nicovandinther.nl (http://www.nicovandinther.nl/kwartierstaten/Ten-Bogaerde.pdf, geraadpleegd op 22-08-2011).- Gemert, J. van, 1995, 'Kastelen, Verdedigbare Huizen en hun Grachten. Ten Bogaerde, het oude kasteel te Dinther', in: De Wojstap, 1995-3, 16-23.- Juten, W.J.F., 1898, 'Heeswijk en Dinther VI. Ridderhofsteden onder Dinther"', Taxandria, jaargang 5, 283-293.- Spierings, M., 1981, 'Het Ridderhof 'Ten Bogaarde' in Dinther', in: De Wojstap, 1981-2.- NN, 1933, Taxandria, Jaargang 40, 306-308.

Documentatie
NKS documentatiemap

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:  (AMK terrein en waarnemingsnummer niet zelfde terrein)

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 20-06-2003 / 22-08-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3K14, Dekzandrug (+/- oud bouwlanddek)

Bodemkundige codering
zEZ21-VI, Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand