Aelbertsberg

IN BEWERKING [?]

Object
Aelbertsberg

Locatie
Adres: Zomerzorglaan
Bloemendaal
Gemeente Bloemendaal
Provincie Noord-Holland

Alleen de vervallen boerderij bestaat nog. Deze is enige jaren geleden in particuliere handen gekomen (Hr.Witkop vlg.Map Schellart) en er is een begin gemaakt met de restauratie. (Post 29)

Typologie

in 1971 zijn o.a. 2 muurwerken opgegraven, waarvan één waarschijnlijk een poorttoren.
Meer zekerheid kan worden gegeven als het hoofdgebouw (de ridderzaal) wordt opgegraven.

Etymologie
Genoemd naar St.Adelbert. Het 2e deel van de naam betekent: hoogte, heuvel, duin enz.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 1992 (Post)

Enige jaren geleden is de vervallen boerderij in particuliere handen gekomen en is een begin gemaakt met de restauratie.

Oudste vermelding
Datum: 1121
Bron: Groesbeek 52

" "

Als stichter van het slot noemen de kronieken graaf Floris II, die in 1121 stierf.

Bezitsgeschiedenis
Gesticht door graaf Floris II, die in 1121 overleed. Zijn zoon Dirk VI volgde hem op; zijn jongere broer Floris de Zwarte, die de kant van de opstandige Westfriezen koos, zou het kasteel verwoest hebben.
Na de verhuizing van het grafelijk hof naar Den Haag, bleef Aelbertsberg toch als tijdelijk verblijf gehandhaafd.
Graaf Floris V had een bijzondere voorkeur voor Aelbertsberg.
Ook zijn opvolgers in het graafschap zien we hier wel verblijf houden. Graaf Willem III vertoefde er de hele maand oktober van het jaar 1321. Het slot wordt dan ook goed onderhouden.
Uit een acte van 1333 blijkt dat de gerechten van Aelbertsberg en Tetrode toen 'aan de hofstede van Brederode' behoorden. Op dat moment was heer Hendrik heer van Brederode dus ook bezitter van genoemde ambachtjes. Daar hij kinderloos zal sterven, staat graaf Willem III toe dat zijn lenen zullen vererven op zijn neef Dirk van
Brederode, met uitzondering echter van genoemde ambachten. Zijn opvolger Willem IV heeft hem onder dezelfde condities beleend. Nadat hij in 1345 bij Warns in Friesland was gesneuveld, traden de bepalingen omtrent de lijftocht van de gravin Johanna van Brabant in werking. Daarvoor was o.a. Aelbertsberg aangewezen.
Zij liet zich niet veel aan dit bezit gelegen liggen en het raakte in verval.
Hoe Aelbertsberg uit het grafelijk bezit aan anderen is over gegaan, weten we nog niet.
In de 16e eeuw werd het bewoond door Willem van Bloemendaal, die stierf in 1522. Of de ruïne toen (deels) gerestaureerd was of dat hij een nieuw huis had laten bouwen weten we niet.
(Groesbeek)
In 1555 werd Floris van Jutfaas eigenaar van het complex.
Daarna zou het verschillende malen onbewoond komen te staan, waardoor het in verval geraakte.
Gelukkig kreeg het in de 17e eeuw eigenaren, zoals Nicolaes Suicker en Lucas van Valkenburg, die er alles aan deden om het huis in goede staat te houden. Laatstgenoemde werd in 1625 eigenaar en liet het
huis grondig renoveren.
Het onderhouden van een tweede woning raakte in het begin van de 17e eeuw bij de gefortuneerde kooplieden en regenten in zwang en zo werd het oude Aelbertsberg, dat de naam Huis te Bloemendaal droeg, een der eerste buitens dat door een regentenfamilie bewoond werd.
In 1658 kocht de Amsterdamse Gerardus Nicolaes voor 10.000 gulden van Valkenburg het Huis te Bloemendaal.
Vervolgens geraakte het huis in handen van Cornelis Schouten en zijn schoonzus Aefje Heda uit Haarlem, waarna het door vererving in 1740 toeviel aan jhr.Adriaan van Adrichem van Dorp. In 1745 kwam het in bezit van de Arnhemse reder en kolonist Albertus Lippert. Omdat het huis sinds de 17e eeuwse renovatie weer in verval was geraakt, besloot hij zijn behuizing te vernieuwen. Het middeleeuwse herenhuis en bijgebouwen, met uitzondering van een gedeelte van de huidige boerderij, liet hij met de grond gelijk maken. Nadat het terrein
enige jaren braak had gelegen, bouwde hij na 1755 een nieuw Huis te Bloemendaal naast de huidige boerderij, waarna hij het met zijn nieuwe echgenote Elisabeth ter Smitten betrok.
Zijn erfgenamen lieten in 1813 het huis veilen, waarna het tenslotte gekocht werd door de sloper/aannemer G.Munk.
Een jaar later vond de afbraak plaats. Alleen de tegenwoordige boerderij en een stenen schuur bleef gespaard.
De gronden, 20 ha groot, kwamen met de overgebleven opstallen in het bezit van de weduwe van Willem Philip Kops, die zij bij het buiten Wildhoef voegde. Jhr.mr.Jan Pieter Teding van Berkhout, die getrouwd was met hun dochter werd in 1825 eigenaar van de b.g. gronden. Op 13 maart 1919 kocht de gemeente Bloemendaal van de erven
jhr.Hendrik Teding van Berkhout voor 128.000 gulden de voormalige hofstede met boerderij en landerijen, groot 6,68 ha. De boerderij met omliggende gronden was lange tijd door de familie Roemers bewoond, maar op dat moment verhuurd aan boer Uitendaal.
De landerijen ter weerszijden van de Aelbertsbergweg kregen daarna de bestemming van sportvelden.
Enige jaren geleden is de vervallen boerderij in particuliere handen gekomen en is een begin gemaakt met de restauratie.
(Post)

Historische betekenis
Vanuit Aelbertsberg is het dorp Bloemendaal ontstaan.

Bouwgeschiedenis
De vroegste geschiedenis van Bloemendaal en omringende plaatsen valt samen met de opkomst van het gezag van de graven van Holland. Zij probeerden hun gezag te vestigen ten koste van de Kennemers en de Westfriezen. Hiertoe lieten zij steunpunten bouwen, o.a. het door
graaf Floris II (1091-1122) opgerichte grafelijke Huis Aelbertsberg.
(Post 12)
Uit de Grafelijke Rekeningen half 14e eeuw is het enigszins mogelijk een beeld te vormen van Aelbertsberg. Het wordt beschreven als een met leien en glasruiten versierd 'ridderhuis' of 'zale' met een 'porte', door een brede sloot omgeven, waarvoor een klokhuis stond en in welks nabijheid een met riet gedekte stal zich bevond.
(Nierhoff 9)
Iets van het oude huis is tot 1931 overgebleven, een stenen schuur waaronder zich een kelder bevond met tongewelven en muren van ruim een halve meter dikte. De kelder was 9 m lang en 6 m breed.
(Nierhoff 11)
De archeologische opgravingen op het voormalige Aelberts bergterrein, in 1971 door de Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis (NJBG) en in 1983-1984 door het Albert Egges van Giffen Instituut voor Prae- en Protohistorie van de Universiteit van Amsterdam (IPP), brachten interessante gegevens aan het licht.
Zo bleek het Aelbertsbergcomplex in de 12e en 13e eeuw te bestaan uit verscheidene houten gebouwen die samen een boerderij vormden.
Ook laten de vondsten zien dat de bewoners een hoge status hadden.
In de 14e eeuw bestond het complex uit een aantal stenen gebouwen.
Een deel werd omringd door een stelsel van grachten en sloten, dat in verbinding stond met het meer van Caprera.
Aelbertsberg was echter geen verdedigbaar grafelijk kasteel, het was eerder een versterkte boerenhoeve, bestaande uit verschillende gebouwen en een kapel. Het gevonden bouwmateriaal komt overeen met de 14e eeuwse grafelijkheidsrekeningen.
(Post 24)