Object
Bennebroek, Jan Aerntswoning van

Locatie
Adres:
Haarlem
Gemeente Haarlem
Provincie Noord-Holland

In de allereerste akte (8/4/1348) ligt 'deze woninge' 'binnen de vrijheid' (d.w.z. het rechtsgebied) van Haarlem en wordt vrij nauwkeurig bepaald.
Dit is nu ongeveer Hoek Spaarne en huidige Kampervest.
Men zou kunnen veronderstellen, dat deze ongeveer op de plek lag, waar nu het nieuwe gebouw van Openbare Werken aan het Zuider Buiten Spaarne staat. (Groesbeek)

Typologie

Geen gegevens bekend.

Etymologie
Omdat we niet weten welke naam dit versterkte huis gedragen heeft, gebruiken we maar de aanduiding die de akte ervan geeft: Jan Aernts woninge van Bennebroek (8 april 1348)(Groesbeek)

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 2001

Verwenen onder bebouwing.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Verdwenen onder bebouwing.

Afmetingen
in b.g. akte wordt gesproken van 'twee morgen land'.

Oudste vermelding
Datum: 1348 8 april
Bron: Groesbeek 16

" "

'Jan Aernts woninge van Bennebroek', gelegen binnen de vrijheid van Haarlem.

Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende bewoner was een ridder, Jan Scheven, genoemd in de oorkonden uit de jaren 1316 en 1329. De bekende heraldicus Rietstap geeft hem als wapen een schild waarop een dwarsbalk voorkomt. Dit was het blazoen van de burggraven van Leiden. Het lijkt dus wel aannemelijk dat hij van een van deze
burggraven afstamde. Ridder Jan Scheven was een aanzienlijk man; hij was getrouwd met Justine, de dochter van een Zeeuws edelman Hugo de Gouwer genaamd, die zeer nauw verwant was met het aanzienlijke geslacht van Zeeland, de heren van Voorne. Na de dood van heer Jan Scheven, hertrouwde Justine met de toenmalige burggraaf van Leiden.
Toen ook heer Dirk, de burggraaf van Leiden, overleden was, trouwde Justine met heer Jan Aleman, een bastaardzoon van graaf Willem III.
Justine was door dat huwelijk een schoondochter van de regerende graaf.
Uit haar eerste huwelijk had zij twee zoons. De oudste, als zijn vader ook heer Jan Scheven genoemd, bezat land in Bennebroek en komt voor in de akten uit de jaren 1336, 1346 en 1347. Hem overkwam wat met zovele edelen gebeurd is. Hij viel bij de graaf in ongenade en zijn bezittingen werden verbeurd verklaard. Zijn vrouw 'vrouwe
Geertruid' dreigde daardoor brodeloos te worden, zodat de graaf in 1344 bepaalde dat zij haar lijftocht (pensioen) tot haar dood mocht behouden. Een verzoening tussen haar man en de graaf is er niet geweest, we horen verder niets van hem.
De tweede zoon Jan Aernt werd sedert 1348 Jan Aernt van Bennebroek genoemd en komt eveneens voor in akten tussen 1336 en 1347. Bij het beleg van Montfoort raakte Jan Aernt in gevangenschap. Voor zijn vrijlating moest hij een groot losgeld betalen. (Groesbeek)
Zijn heer de graaf, in wiens dienst Jan Aernt toch gevangen was geraakt, volstond ermee hem toestemming te geven leenland te verkopen. Wel benoemde hij hem tot zijn rentmeester. Hij vestigt zich op het huis ten Waerde bij Leiderdorp. (Haan)
Daardoor kwam het dat hij op 16 juni 1352 12 morgen land gelegen naast het Rozenprieel moest verkopen.
Gelukkig hield hij nog bezit over om zijn vrouw jvr.Lijsbeth van Bennebroek een lijftocht te kunnen verschaffen
(29 augustus en 5 september 1358).
Zij moet voluit jvr.Lijsbeth Dever geheten hebben (is ook zo, zie Hulkenberg 21), want haar zoon Gerrit van Bennebroek wordt ook wel Gerrit Dever genoemd. Zij heeft haar man lang overleefd: in 1389 is zij diens weduwe; zelfs heeft zij in 1396 recht op een ton paling uit de visserij van Spaarndam!
Toen Jan Aernt, zoals we zagen, 12 morgen land moest verkopen, die hij van de graaf in leen hield, lagen deze naast het Rozenprieel, maar aan de zuidzijde daarvan lag tevens zijn 'woninghe', waarvan we weten dat hij die in leen hield van de heer van Egmond van IJsselstein (1409)
Jan Aernt was in dit leen opgevolgd door zijn zoon Gerrit van Bennebroek alias Gerrit Dever. Helaas is dit leen zoals men mij berichtte, niet verder aangetroffen in de Ijsselsteinse leenregisters. Wat er van de woninge geworden is, weten we dus nog niet.
Het is ook niet helemaal duidelijk of dit leen afkomstig was uit het bezit van de heren van Egmond. Dit laatste is niet zo onwaarschijnlijk, daar deze heren grote bezittingen hadden aan de zuidzijde van Haarlem, die zij dankten aan hun nauwe relaties met de heren van Haarlem. (Groesbeek)

Afbeeldingen
geen bekend.

Literatuur
Groesbeek,J.W. 1981 MIDDELEEUWSE KASTELEN VAN NOORD-HOLLAND
..16/19
Haan,Tj.W.R.de 1965 BENNEBROEK - VOGELENZANG
..14/16
Hulkenberg,A.M. 1966 HET HUIS DEVER TE LISSE
..21,22,38,289

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.L.M.Voets
Beschrijving gemaakt: 20-4-2001