Bolenstein
VOLLEDIG [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Bolenstein
Bolenstein
Locatie
Adres: Bolensteinsestraat 1
Maarssen
Gemeente Stichtse Vecht
Provincie Utrecht
Bolenstein is gelegen in het westen van het dorp Maarssen, op de linkeroever van de Vecht, aan het begin van de Bolensteinsestraat.
Adres: Bolensteinsestraat 1
Maarssen
Gemeente Stichtse Vecht
Provincie Utrecht
Bolenstein is gelegen in het westen van het dorp Maarssen, op de linkeroever van de Vecht, aan het begin van de Bolensteinsestraat.
Typologie
Op basis van bouwhistorische gegevens, verzameld tijdens de restauratie van 1961 tot heden, is vast te stellen dat Bolenstein een omgracht adellijk huis was, dat bestond uit een rechthoekig gebouw op een omgracht terrein.
Op basis van bouwhistorische gegevens, verzameld tijdens de restauratie van 1961 tot heden, is vast te stellen dat Bolenstein een omgracht adellijk huis was, dat bestond uit een rechthoekig gebouw op een omgracht terrein.
Etymologie
Bolenstein is vermoedelijk genoemd naar de familie Bole, de oudste bekende eigenaren van het kasteel.
Bolenstein is vermoedelijk genoemd naar de familie Bole, de oudste bekende eigenaren van het kasteel.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 28-03-2011
Bolenstein is nu een omgracht landhuis met twee bouwhuizen dwars voor het hoofdhuis gelegen. Van belang is het historische hekwerk tussen de bouwhuizen en de tuinkoepel bij het huis, die afkomstig is van de Doornenburgh in Maarssen.
Laatst bijgewerkt: 28-03-2011
Bolenstein is nu een omgracht landhuis met twee bouwhuizen dwars voor het hoofdhuis gelegen. Van belang is het historische hekwerk tussen de bouwhuizen en de tuinkoepel bij het huis, die afkomstig is van de Doornenburgh in Maarssen.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Zichtbaar: (De kelder van het huidige huis dateert ook nog uit de Middeleeuwen)
Grondgebruik:
Het oudste gedeelte van Bolenstein is een rechthoekig bouwblok uit ca. 1500. Dit bouwblok is opgenomen in het huidige huis. Er zijn in de westgevel van dit huis funderingsresten aangetroffen die zouden kunnen wijzen op een 14de-eeuwse herkomst. Ook de kelder van het huidige huis dateert nog uit de Middeleeuwen.
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Zichtbaar: (De kelder van het huidige huis dateert ook nog uit de Middeleeuwen)
Grondgebruik:
Het oudste gedeelte van Bolenstein is een rechthoekig bouwblok uit ca. 1500. Dit bouwblok is opgenomen in het huidige huis. Er zijn in de westgevel van dit huis funderingsresten aangetroffen die zouden kunnen wijzen op een 14de-eeuwse herkomst. Ook de kelder van het huidige huis dateert nog uit de Middeleeuwen.
Afmetingen
Het oudste gedeelte van het huis Bolenstein stamt uit ca. 1500 en is een rechthoekig bouwblok met een oppervlakte van ca. 12,5 x 6,5 m.
Het oudste gedeelte van het huis Bolenstein stamt uit ca. 1500 en is een rechthoekig bouwblok met een oppervlakte van ca. 12,5 x 6,5 m.
Fysisch-geografische situering
Het kasteel is gelegen op de zuidelijke oever van de Utrechtse Vecht. Het kasteel staat stevig gegrondvest op en zand van oeverafzettingen. Deze oeverafzettingen vormen een voortzetting van afzettingen, die de Oude Vecht achterliet. Het kasteel is dus gebouwd op een ondergrond van silt en zand, die weer is gelegen op een laag zand en grind (Coppelmans 2005, nr. 13).
Het kasteel is gelegen op de zuidelijke oever van de Utrechtse Vecht. Het kasteel staat stevig gegrondvest op en zand van oeverafzettingen. Deze oeverafzettingen vormen een voortzetting van afzettingen, die de Oude Vecht achterliet. Het kasteel is dus gebouwd op een ondergrond van silt en zand, die weer is gelegen op een laag zand en grind (Coppelmans 2005, nr. 13).
Oudste vermelding
Datum:
Bron:
'dat huys geheten Bolesteyn met de hofstede, die daertoe behoort in den kerspel van Maarssen'.
Datum:
Bron:
'dat huys geheten Bolesteyn met de hofstede, die daertoe behoort in den kerspel van Maarssen'.
Bezitsgeschiedenis
Kasteel Bolenstein is waarschijnlijk eind dertiende eeuw gesticht, zoals kan worden afgeleid uit het formaat van de gebruikte baksteen. De eerste bekende familie was de familie Bole. Zijn nakomelingen bleven tot 1438 in bezit van Bolenstein. Otto Snaef werd toen door opdracht van Johan de Bole de bezitter van het huis. Hij droeg het in 1444 over aan Splinter van Nijenrode. Zijn familie was in bezit van Bolenstein tot 1569. Bij de dood van Adriana van Nijenrode ging het toen over op haar zoon Engelbert Botter van Snelleburg. Bolenstein ging over in handen van zijn zoon en toen van zijn kleindochter Anna Botter van Snellenburg. Bij haar dood in 1659 ging Bolenstein over op haar zwager Willem van Zuylen van Nijevelt, echtgenoot van Johanna Botter van Snellenburg, de zuster van Anna. Na de dood van Willem droeg Johanna het goed over aan David Godin, wiens familie Bolenstein bezat tot 1713.Jacob de Malapert erfde toen het kasteel van zijn moeder. Na zijn dood verkochten zijn erfgenamen het in 1783 aan Jan Carel Godin van Drakesteyn. Diens weduwe droeg Bolenstein over aan Walraven Robbert van Heeckeren. In 1822 werd Bolenstein verkocht aan Jan Walland. Zes jaar later verkocht hij het op zijn beurt aan Theodorus Hendricus Abels van Waveren. Zijn dochter Lena verkocht het in 1894 en een paar jaar later kwam het bezit van een consortium, dat het huis onderbracht in de Maatschappij tot exploitatie van de Onroerende Goederen 'De Vechtstreek'. In 1903 kocht Johan Vijsel het goed, en vervolgens in 1917 J.M. Muinck Keizer. Na zijn overlijden kocht in 1942 de gemeente Maarssen het huis. B.O. van den Berg kocht Bolenstein in 1961 en begon met een restauratie. M. van Heijningen, eigenaar sinds 1981, ging daarmee door. Sinds 1999 is Bolenstein in bezit van dhr. J.-D. Paarlberg.
Kasteel Bolenstein is waarschijnlijk eind dertiende eeuw gesticht, zoals kan worden afgeleid uit het formaat van de gebruikte baksteen. De eerste bekende familie was de familie Bole. Zijn nakomelingen bleven tot 1438 in bezit van Bolenstein. Otto Snaef werd toen door opdracht van Johan de Bole de bezitter van het huis. Hij droeg het in 1444 over aan Splinter van Nijenrode. Zijn familie was in bezit van Bolenstein tot 1569. Bij de dood van Adriana van Nijenrode ging het toen over op haar zoon Engelbert Botter van Snelleburg. Bolenstein ging over in handen van zijn zoon en toen van zijn kleindochter Anna Botter van Snellenburg. Bij haar dood in 1659 ging Bolenstein over op haar zwager Willem van Zuylen van Nijevelt, echtgenoot van Johanna Botter van Snellenburg, de zuster van Anna. Na de dood van Willem droeg Johanna het goed over aan David Godin, wiens familie Bolenstein bezat tot 1713.Jacob de Malapert erfde toen het kasteel van zijn moeder. Na zijn dood verkochten zijn erfgenamen het in 1783 aan Jan Carel Godin van Drakesteyn. Diens weduwe droeg Bolenstein over aan Walraven Robbert van Heeckeren. In 1822 werd Bolenstein verkocht aan Jan Walland. Zes jaar later verkocht hij het op zijn beurt aan Theodorus Hendricus Abels van Waveren. Zijn dochter Lena verkocht het in 1894 en een paar jaar later kwam het bezit van een consortium, dat het huis onderbracht in de Maatschappij tot exploitatie van de Onroerende Goederen 'De Vechtstreek'. In 1903 kocht Johan Vijsel het goed, en vervolgens in 1917 J.M. Muinck Keizer. Na zijn overlijden kocht in 1942 de gemeente Maarssen het huis. B.O. van den Berg kocht Bolenstein in 1961 en begon met een restauratie. M. van Heijningen, eigenaar sinds 1981, ging daarmee door. Sinds 1999 is Bolenstein in bezit van dhr. J.-D. Paarlberg.
Historische betekenis
Bolenstein was een ridderhofstad.
Bolenstein was een ridderhofstad.
Bouwgeschiedenis
De oudste vorm van kasteel Bolenstein kan vastgesteld worden aan de hand van bouwhistorische gegevens. Het was een omgracht rechthoekig bouwblok, gebouwd evenwijdig aan de Vecht. Er zijn in de westgevel funderingsresten aangetroffen, die zouden kunnen wijzen op een datering rond 1300. Dit komt overeen met de schriftelijke bronnen, die spreken van een ontstaan van het huis rond 1340. Dit bouwblok bestond uit een kelder, twee bouwlagen en een zolder, afgedekt met een zadeldak. Vermoedelijk in het eerste kwart van de zeventiende eeuw werd het huis over de gehele zuidzijde vergroot met een vleugel van 4,5 m. breed. De ingang met toegangsbrug werd verplaatst naar het nieuwe gedeelte en er werd een renaissance-toegangspoort met fronton geplaatst. In 1661 werd er dwars op het huis een tweede vleugel aangebouwd. Deze had een kelder en daarboven slechts een hoge bel-etage onder een schilddak. Vermoedelijk was dit in gebruik als zomerverblijf. Jacob de Malapert heeft in 1739-1740 zowel het huis als de tuin van Bolenstein een grote opknapbeurt gegeven na een tijd van verwaarlozing. In 1829 heeft de familie Abels van Waveren een grootscheepse verbouwing uit laten voeren. Het huis kreeg in plaats van zijn dubbele bekapping een afgeplat schilddak met rondom een balustrade. Ook kreeg het een open houten klokkentorentje op het dak. De muren van het huis werden wit gepleisterd met op de hoeken imitatievoegen en verspringende blokken om een natuursteen-effect te creëren. Lena Abels legde de eerste steen voor een nieuwe toegangsbrug, waardoor de ingang in het midden van de gevel kwam te liggen. Kort na 1917 liet J.M. de Muinck Keizer de zuidwesthoek dicht bouwen. Het huis kreeg hierdoor een rechthoekige plattegrond en een symmetrisch aanzien. Aan dit nieuwe gedeelte werd een erker met balkon gebouwd. Ook kwam er in deze tijd een smalle houten brug voor personeel en leveranciers aan de zuidzijde. In 1942 werd Bolenstein aangekocht door de gemeente Maarssen voor gebruik als politiebureau en distributiebureau. Er werd een begin gemaakt met de restauratie en de witte pleisterlaag werd verwijderd. Toen B.O. van den Berg in 1960 het huis kocht, liet hij het tussen 1961 en 1981 restaureren. M. van Heijningen heeft verdere restauraties aan het interieur en exterieur laten verrichten. Dit werd vanaf 1999 voortgezet door dhr. Paarlberg.
De oudste vorm van kasteel Bolenstein kan vastgesteld worden aan de hand van bouwhistorische gegevens. Het was een omgracht rechthoekig bouwblok, gebouwd evenwijdig aan de Vecht. Er zijn in de westgevel funderingsresten aangetroffen, die zouden kunnen wijzen op een datering rond 1300. Dit komt overeen met de schriftelijke bronnen, die spreken van een ontstaan van het huis rond 1340. Dit bouwblok bestond uit een kelder, twee bouwlagen en een zolder, afgedekt met een zadeldak. Vermoedelijk in het eerste kwart van de zeventiende eeuw werd het huis over de gehele zuidzijde vergroot met een vleugel van 4,5 m. breed. De ingang met toegangsbrug werd verplaatst naar het nieuwe gedeelte en er werd een renaissance-toegangspoort met fronton geplaatst. In 1661 werd er dwars op het huis een tweede vleugel aangebouwd. Deze had een kelder en daarboven slechts een hoge bel-etage onder een schilddak. Vermoedelijk was dit in gebruik als zomerverblijf. Jacob de Malapert heeft in 1739-1740 zowel het huis als de tuin van Bolenstein een grote opknapbeurt gegeven na een tijd van verwaarlozing. In 1829 heeft de familie Abels van Waveren een grootscheepse verbouwing uit laten voeren. Het huis kreeg in plaats van zijn dubbele bekapping een afgeplat schilddak met rondom een balustrade. Ook kreeg het een open houten klokkentorentje op het dak. De muren van het huis werden wit gepleisterd met op de hoeken imitatievoegen en verspringende blokken om een natuursteen-effect te creëren. Lena Abels legde de eerste steen voor een nieuwe toegangsbrug, waardoor de ingang in het midden van de gevel kwam te liggen. Kort na 1917 liet J.M. de Muinck Keizer de zuidwesthoek dicht bouwen. Het huis kreeg hierdoor een rechthoekige plattegrond en een symmetrisch aanzien. Aan dit nieuwe gedeelte werd een erker met balkon gebouwd. Ook kwam er in deze tijd een smalle houten brug voor personeel en leveranciers aan de zuidzijde. In 1942 werd Bolenstein aangekocht door de gemeente Maarssen voor gebruik als politiebureau en distributiebureau. Er werd een begin gemaakt met de restauratie en de witte pleisterlaag werd verwijderd. Toen B.O. van den Berg in 1960 het huis kocht, liet hij het tussen 1961 en 1981 restaureren. M. van Heijningen heeft verdere restauraties aan het interieur en exterieur laten verrichten. Dit werd vanaf 1999 voortgezet door dhr. Paarlberg.
Afbeeldingen
- Tekening van Bolenstein gezien vanuit het zuidoosten, door Cornelis Pronk, 1731. RPK, schetsboek C. Pronk II, 1 (Koen 1995, 144). - Tekening van Bolenstein gezien vanuit het noordwesten, door Jan de Beijer, 1745/47. KHA, MCK/658 (Koen 1995, 143). - Litho van Bolenstein, door Desguerrios en Co in P.J. Lutgers, Gezigten langs de rivier de Vecht, 1836. HUA, TA 125-74 (Koen 1995, 145). - Plattegrond van het souterrain en de bel-etage, huidige situatie (Koen 1995, 145). - Tekening door R.G. Bosch van Drakestein naar de Bouwkundig Adviesbureau ir. L. Vis, architect, 1987 (Koen 1995, 145). - Kaart van Bolenstein, de situatie van 1832, tekening van A. Viersen naar de kadastrale minuut, kadastrale gemeente Maarssen, sectie A2 + A1 en A3 (Koen 1995, 148)(op de watwaswaar-kadastrale minuut is dit gedeelte niet ingetekend). - Luchtfoto huis Bolenstein. Foto Provincie Utrecht (Henk Bol), 1994. (Koen 1995, 147). - Google Earth foto, locatie Bolenstein, september 2006 (Documentatiecentrum NKS, Digitale documentatie).
- Tekening van Bolenstein gezien vanuit het zuidoosten, door Cornelis Pronk, 1731. RPK, schetsboek C. Pronk II, 1 (Koen 1995, 144). - Tekening van Bolenstein gezien vanuit het noordwesten, door Jan de Beijer, 1745/47. KHA, MCK/658 (Koen 1995, 143). - Litho van Bolenstein, door Desguerrios en Co in P.J. Lutgers, Gezigten langs de rivier de Vecht, 1836. HUA, TA 125-74 (Koen 1995, 145). - Plattegrond van het souterrain en de bel-etage, huidige situatie (Koen 1995, 145). - Tekening door R.G. Bosch van Drakestein naar de Bouwkundig Adviesbureau ir. L. Vis, architect, 1987 (Koen 1995, 145). - Kaart van Bolenstein, de situatie van 1832, tekening van A. Viersen naar de kadastrale minuut, kadastrale gemeente Maarssen, sectie A2 + A1 en A3 (Koen 1995, 148)(op de watwaswaar-kadastrale minuut is dit gedeelte niet ingetekend). - Luchtfoto huis Bolenstein. Foto Provincie Utrecht (Henk Bol), 1994. (Koen 1995, 147). - Google Earth foto, locatie Bolenstein, september 2006 (Documentatiecentrum NKS, Digitale documentatie).
Bronnen
N.v.t.
N.v.t.
Literatuur
- Besselaar, H., 1974, 'Ridderhofstad Bolenstein', De Woonstede (1974) nr. 23, 52-66. - Janse, H., 1961, 'Bolestein', Nieuws-Bulletin KNOB, 14(1961) nr. 4, *75. - Olde Meierink, B. e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 143-148. - Pos, R., Van huizen en buitenplaatsen: Bolestein, Kijk op Maarssen, 7(1978) nr. 3, 20-21 - Pos, R., Van huizen en buitenplaatsen: Bolestein, Kijk op Maarssen, 8(1979) nr. 1, 11 (rectificatie) - Rientjes, A.E., 1942, 'De ridderhofstad Bolestein te Maarsen', in: Jaarboek Nifterlake 1-16. - Smits, W., 1985, 'Bolenstein (I)', Periodiek Historische Kring Maarssen 11-4, 75-79. - Wittert van Hoogland, E.B.F.F., 1909-1912, Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtse ridderhofsteden en heerlijkheden, 's-Gravenhage, II, 195-206.
- Besselaar, H., 1974, 'Ridderhofstad Bolenstein', De Woonstede (1974) nr. 23, 52-66. - Janse, H., 1961, 'Bolestein', Nieuws-Bulletin KNOB, 14(1961) nr. 4, *75. - Olde Meierink, B. e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 143-148. - Pos, R., Van huizen en buitenplaatsen: Bolestein, Kijk op Maarssen, 7(1978) nr. 3, 20-21 - Pos, R., Van huizen en buitenplaatsen: Bolestein, Kijk op Maarssen, 8(1979) nr. 1, 11 (rectificatie) - Rientjes, A.E., 1942, 'De ridderhofstad Bolestein te Maarsen', in: Jaarboek Nifterlake 1-16. - Smits, W., 1985, 'Bolenstein (I)', Periodiek Historische Kring Maarssen 11-4, 75-79. - Wittert van Hoogland, E.B.F.F., 1909-1912, Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtse ridderhofsteden en heerlijkheden, 's-Gravenhage, II, 195-206.
Documentatie
Coppelmans, J.W.M., 2005, Overzicht van de fysisch-geografische situering van de kastelen in de provincie Utrecht voor de SKLN, Amsterdam, no. 3. Documentatiecentrum Nederlandse Kastelenstichting.
Coppelmans, J.W.M., 2005, Overzicht van de fysisch-geografische situering van de kastelen in de provincie Utrecht voor de SKLN, Amsterdam, no. 3. Documentatiecentrum Nederlandse Kastelenstichting.
Coördinaten
Coordinaten: 52° 8'24.57''N, 5° 2'11.12''O
Kaartblad: 31H , x: 130.986, y: 461.387, precisie 3
Coordinaten: 52° 8'24.57''N, 5° 2'11.12''O
Kaartblad: 31H , x: 130.986, y: 461.387, precisie 3
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 26340
Beschrijving Monumentenregister: 'Bolestein. Landhuis in gracht gelegen, thans empire voorkomen doch sedert restauratie van bepleistering ontdaan. Op het dak klokketoren van een laat pendule type in de 18e eeuw veel toegepast doch thans zeldzaam. Van origine 16e-eeuws versterkt huis. Twee bouwhuizen met mansardedaken dwars voor het huis gelegen, waartussen hekpijlers door leeuwen bekroond, goed ijzersmeedwerk. Tuinkoepel afkomstig van de Doornenburgh te Maarssen. Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde'.
Status:
Monumentnummer: 26340
Beschrijving Monumentenregister: 'Bolestein. Landhuis in gracht gelegen, thans empire voorkomen doch sedert restauratie van bepleistering ontdaan. Op het dak klokketoren van een laat pendule type in de 18e eeuw veel toegepast doch thans zeldzaam. Van origine 16e-eeuws versterkt huis. Twee bouwhuizen met mansardedaken dwars voor het huis gelegen, waartussen hekpijlers door leeuwen bekroond, goed ijzersmeedwerk. Tuinkoepel afkomstig van de Doornenburgh te Maarssen. Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde'.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: N.v.t. (Er is geen bestemmingsplan voorhanden, wel andere plannen zoals 'Ontwerp structuurvisie nationale landschappen' en 'Mooi Nederland. Structuurvisie voor de snelwegomgeving' [WL 28-3-2011].)
Bestemming:
Bestemmingsplan: N.v.t. (Er is geen bestemmingsplan voorhanden, wel andere plannen zoals 'Ontwerp structuurvisie nationale landschappen' en 'Mooi Nederland. Structuurvisie voor de snelwegomgeving' [WL 28-3-2011].)
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: juni 1999
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: juni 1999
Bouwhistorisch onderzoek RCE
1961 H. Janse
1961 H. Janse
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Overig onderzoek
N.v.t.
N.v.t.
Geomorfologische codering
B, Bebouwing.
B, Bebouwing.
Bodemkundige codering
|h, Bebouwing.
|h, Bebouwing.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.