Object
Emminkhuizen

Locatie
Adres: Emminkhuizerlaan 3
Renswoude
Gemeente Renswoude
Provincie Utrecht

Emminkhuizen was gelegen ten noorden van de Emminkhuizerberg in Renswoude, mogelijk op de plek waar tegenwoordig de boerderij aan Emminkhuizerlaan 3 staat.

Typologie

Het is niet bekend welk type kasteel Emminkhuizen is geweest. De opgravingen hebben daar geen uitsluitsel over gegeven. Op de tekening van Jan de Beyer uit 1750 zijn geen middeleeuwse resten van het huis te zien. De vorm van het middeleeuwse huis is daardoor niet meer te achterhalen.

Etymologie
Het huis is waarschijnlijk genoemd naar het gebied, dat de naam Emmi(n)khuizen droeg. Waarschijnlijk was Emminkhuizen oorspronkelijk de naam van een vroegmiddeleeuwse boerderij, die genoemd was naar een van zijn eigenaren: Emmi(n)ks huis. (Wolleswinkel 1998, 10). Vervolgens werd het de naam van heel het gebied, en tenslotte ook die van het huis.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 26-3-2009

Op het weiland op de vermoedelijke plaats van Emminkhuizen zijn sporen aangetroffen van enkele structuren. Het is niet duidelijk of het hier inderdaad het huis zelf betreft, of andere gebouwen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het huis Emminkhuizen is voor 1850 afgebroken. Op de vermoedelijke plaats van het huis zijn op het weiland zijn nog wel enkele mogelijke structuren aan het licht gebracht, maar het is niet zeker of het hier gaat om het huis, bijgebouwen of andere bebouwing.

Afmetingen
De afmetingen van Emminkhuizen zijn onbekend. Op de kadastrale minuut van de Gemeente Renswoude 1811-1832 is het kasteelterrein niet goed terug te vinden.

Fysisch-geografische situering
Zoals vermeld in Archis: geomorfologie – hoge stuwwal, geologie – hoge zwarte enkeerdgronden; grof zand.

Oudste vermelding
Datum: 1609
Bron: lijst van ridderhofsteden van 1609 (Olde Meierink 1995, 548 onder verwijzing naar Laansma 1966, 36-38)

De oudste vermelding van Emminkhuizen stamt uit 1609 en luidt: wel eertyts een steene camer gestaen nu aen de vrouwe Monceaux.

Bezitsgeschiedenis
Het goed Emminkhuizen werd al in 1309 vermeld. Zweder van Abcoude en Jan van Woudenberg hadden er toen een conflict over, dat vermoedelijk door Jan van Woudenberg gewonnen is, aangezien Jan van Culemborg, heer van Woudenberg, het goed in 1373 overdroeg aan Gijsbrecht van Abcoude. Jan van Gaesbeek van Abcoude droeg het goed vervolgens in 1433 over aan het Karthuizerklooster Nieuwlicht bij Utrecht. Er was toen ook sprake van een geslacht Van Imminckhuijsen, dat 1/5 deel van het goed in handen zouden hebben gehad (Wolleswinkel 1976, 187). In 1487 verwierf het Karthuizerklooster ook hun rechten. Er was toen geen sprake van een versterkt huis. Toch wordt er in 1609 melding gemaakt van de stenen kamer die er 'eertijds' heeft gestaan. Blijkbaar was deze toen inmiddels verdwenen of drastisch verbouwd. Dit doet vermoeden dat het om een verbouwd conventshuis ging. Het huis is niet verdwenen, zoals kan worden afgeleid uit de latere afbeeldingen: er was nog steeds een huis aanwezig op Emminkhuizen, en dat is waarschijnlijk rond ca. 1600 gebouwd. Emminkhuizen werd vervolgens (vanwege de secularisatie van kerkgoederen) in 1623 verkocht aan Johan van Reede. Via zijn nakomelingen kwam het achtereenvolgens in handen de families Van der Does en Van Limburg Stirum. In 1816 verkocht Leopold van Limburg Stirum het aan Joost Gerard Godard baron Taets van Amerongen. Het huis bevond zich toen al in een bouwvallige staat, en het werd vervolgens afgebroken.

Bouwgeschiedenis
Er zijn geen gegevens over de bouwgeschiedenis van het middeleeuwse huis Emminkhuizen. De oudste datering van een stenen huis dateert uit 1609, waarbij wordt vermeld dat het er 'eertijds' gestaan heeft. Op de tekening van Jan de Beyer uit ca. 1750 staat een eenbeukig huis met latere aanbouwen. Detaillering van de vensters en de gevels zijn aanwijzingen voor een datering rond ca. 1600. Het huis is voor 1850 gesloopt, waarbij het puin mogelijk dienst heeft gedaan als wegverharding voor de Rendswoudse weg, de huidige Emmikhuizerlaan.

Afbeeldingen
- Gewassen pentekening van huis Emminkhuizen, door Jan de Beyer, ca. 1750. KHA-MCS/684 (Wolleswinkel 1998, 71).- Kadastrale minuut, kadastrale gemeente Renswoude 1811-1832, sectie A, blad 01. (http://watwaswaar.nl/#Z6-US-6-ed-1v-1-3ZL6-22sq---2NH, geraadpleegd op 06-03-2010) - Google Earth foto, 2010, Locatie Emminkhuizen. (NKS digitale documentatie)

Literatuur
- Graaf, K. van der, R. Datema en K. Anderson, 1990, Landschapsplan en archeologie in de provincie Utrecht, Amsterdam, 312-315. RAAP-rapport 43.- Laansma, S., 1966, Boerderijen en boerengeslachten te Renswoude. Renswoude.- Olde Meierink, B., e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 548.- - Wolleswinkel, E., 1976, 'Het ontstaan van het gerecht Renswoude en Emmikhuizen' in: Jaarboek Oud-Utrecht 1976, 182-203.- Wolleswinkel, E., 1998, Renswoude. Geschiedenis en architectuur. Monumenten-inventarisatie Provincie Utrecht 20.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Voorontwerp Bestemmingsplan Buitengebied (Nog steeds zo 17-6-2009)).
Bestemming:  (Agrarisch gebied met natuur- en landschapswaarden.)

Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 26-6-2005

Overig onderzoek
Inventarisatie kasteelterreinen door RAAP (Van der Graaf e.a. 1990).

Geomorfologische codering
11B3, Hoge stuwwal.

Bodemkundige codering
gzEZ30-VIII, Hoge zwarte enkeerdgronden; grof zand.