Object
Asinga

Locatie
Adres: Burchtstraat 17
Middelstum
Gemeente Loppersum
Provincie Groningen

De precieze ligging van het huis zelf is niet bekend. Het borgterrein lag in Middelstum, bovenop de wierde, ten oosten van de huidige hervormde kerk.

Typologie

De typologie is onbekend. Van de borg Asinga te Middelstum is alleen het poortgebouw over dat in 1611 is gebouwd. Er zijn geen afbeeldingen of plattegronden bewaard gebleven van het huis zelf.

Etymologie
Het is mogelijk dat de naam van het huis, Asinga, afkomstig is van een zekere Asego, die in 1323 te Middelstum voorkwam (Formsma 1973, 255).

Huidige situatie
Van de borg rest niets meer dan een later bijgebouwd poortgebouw. Dit wordt nu gebruikt als woonhuis. Op het borgterrein is later een school en een kerk gebouwd. De rest van het terrein is als park ingericht, waarin een gedeelte van de grachten nog aanwezig is.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het borgterrein van Asinga is thans vermoedelijk gedeeltelijk bebouwd, gedeeltelijk park. Van de grachten is alleen een noordelijke gedeelte, lopend van het poortgebouw tot de kerk, nog intact (Formsma 1973, 257). Het nog bestaande poortgebouw met rondboogdoorgang heeft een zadeldak tussen schoudergevels. Boven de inrijpoort bevindt zich een gebeeldhouwde en in kleuren geschilderde steen, waarop de wapens van d'Emda of van Embden en Velickers of Veelckers zijn afgebeeld. Daarboven bevindt zich een cartouche met de woorden 'soli deo honor et gloria 1611'. Daar weer boven is een gouden zon geplaatst met in Hebreeuwse letters: 'jehova'. Thans is dit poortgebouw als woonhuis in gebruik.

Oudste vermelding
Datum: 1500-1600
Bron: Formsma 1973, 255.

De oudste vermelding van Asinga stamt uit de zestiende eeuw. Toen liet Hercules van Ewsum een nieuw huis bouwen op de appelhof achter de kerk op de wierde. Dit was op het terrein van de Asingeheerd. De naam Asego komt in Middelstum al voor in het jaar 1323. Toen was er echter nog geen sprake van een huis.

Bezitsgeschiedenis
In de zestiende eeuw liet Hercules van Ewsum een huis bouwen op het borgterrein van de Asingeheerd, In 1568 droeg hij het huis Asinge over aan Johan van Ewsum, van wie hij rentmeester was. Het bleef binnen die familie tot 1596. Op 12 februari van dat jaar werd de borg door stadhouder en hoofdmannen publiekelijk verkocht aan Anna Veelcker. Enige jaren daarna kwam het huis in handen van Everardus Everardi ab Embda (d' Embda) en diens vrouw Albertien Veelcker. Zij lieten in 1611 het nu nog bestaande poortgebouw bouwen, welke dienst deed als katholieke schuilkerk, aangezien zij katholiek waren gebleven. In 1672 werd het huis verkocht aan Abel Coenders, heer op Ewsum. Zijn kleinzoon Johan Lewe ruilde het huis met familie Veelcken, die het in ieder geval tot 1664 in bezit had. In 1738 was het huis opnieuw in bezit van de familie Lewes te Middelstum. Zij verkochten het voor afbraak in 1744, waarbij alleen het poortgebouw en een oude schuur behouden bleven. Vanaf 1811 tot 1858 werd het poortgebouw bewoond door de familie Lewe. In 1835 werd dit verkocht aan dr. E. Wichers, wiens zoons er ook gewoond hebben. Zij lieten er een woonhuis met schuren aan vast bouwen. In 1870 verkocht dr. Wichers de poort aan S.J. Huizinga. In 1917 werd het huis publiekelijk verkocht aan mej. A. Vinhuizen. Zij liet de poort restaureren en de bijgebouwen slopen. In 1972 werd het gebouw gekocht door Cornelis Geert Reinders.

Bouwgeschiedenis
Wellicht was er al een huis op het terrein van de borg Asinga in de veertiende eeuw. We horen echter pas van een huis op het terrein in de zestiende eeuw, toen Hercules van Ewsum er één liet bouwen. Hij liet het nieuwe huis bouwen op de appelhof achter de kerk op de wierde, die waarschijnlijk de nederhof was van een oudere, mogelijk veertiende-eeuwse, voorganger. In 1611 liet Albertien Veelcker, de toenmalige eigenaresse, een poortgebouw bij het huis bouwen. In 1744 werd het huis op afbraak verkocht en afgebroken. Alleen het poortgebouw en een oude schuur bleven gespaard. In 1863 werd aan het poortgebouw een huis met schuur gebouwd. Deze bijgebouwen zijn in 1926 verwijderd toen mej. A. Vinhuizen de poort liet restaureren.

Afbeeldingen
-Foto's van het bestaande poortgebouw van het huis. Afgebeeld in: Formsma 1973, 258 en 259. -Kadastrale minuut 1832. Afgebeeld in: Formsma 1973, 256.

Literatuur
Feith, J.A. e.a., 1906, Ommelander borgne en hare bewoners in de 17e en 18e eeuw, Groningen. Formsma, W.J. e.a., 1973, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen. Hartgerink-Koomans, M., 1938, Het geslacht Ewsum. Geschiedenis van een jonkersfamilie uit de Ommmelanden in de 15e en 16e eeuw. Groningen. Oude luister van het Groninger land, 1961. Groningen. Catalogus bij de borgententoonstelling gehouden in het Groninger Museum, 1961. Stenvert, R., C. Kolman, B. Olde Meierink, S. Broekhoven e.a., 1998, Monumenten in Nederland: Groningen. Zwolle. Vinhuizen, J., 1927, 'Asinga te Middelstum', in: Maandblad Groningen 1927, 201-203 en 221-226.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: T.J. Keizer
Beschrijving gemaakt: 22-02-2002