Object
Schöndel(e)n / Schoendelen / Schundelen

Locatie
Adres: Heinsbergerweg 176, 6045 CK
Roermond
Gemeente Roermond
Provincie Limburg

De locatie van het oorspronkelijke in 1944 verloren gegane landhuis Schöndel(e)n was gelegen ten zuiden van het centrum van Roermond, aan de rand van de stad, ten zuiden van de A73, ten oosten van de Roer en ten noorden van het dorp Melick.

Typologie
 (Landhuis met hoeve)
Het oorspronkelijke kasteelachtige landhuis met hoeve was gelegen in het zuid-westelijk gedeelte van het landgoed. Eind negentiende eeuw werd op het noordelijk deel van het landgoed het huidige landhuis gebouwd, dat thans onderdeel vormt van het klooster van de paters Camillianen.

Etymologie
Mogelijk dat de naam samenhing met de mooie ligging op een hellend terrein.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-05-2004

Het huidige in 1893 gebouwde landhuis is gelegen op een heuvel in het noordelijk gedeelte van het landgoed en heeft een nagenoeg rechthoekig bouwlichaam van twee verdiepingen onder leien daken. Het huis is opgetrokken uit donkere baksteen met een dubbele rij natuursteen die de verdiepingen aangeeft. Link een achthoekige toren van drie verdiepingen, aan de bovenzijde afgezet met decoratieve kragen en kantelen. Rechts aan de voorzijde een erker die uitmondt in een balkon, afgezet met kantelen. De ingang bevindt zich rechts van de toren en is een vierkante uitbouw met een terras erboven.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:  (terrein van het oorspronkelijke landhuis)

Van het oorspronkelijke landhuis zijn geen resten meer aanwezig.

Afmetingen
Er zijn geen gegevens beschikbaar, waaruit de afmetingen van de verschillende onderdelen van het oorspronkelijke huis zijn af te leiden.

Oudste vermelding
Datum: onbekend
Bron:

Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende vermelding van Schöndel(e)n betreft die van 1332 als ridder Everard van Melick zijn hoeve opdraagt aan de graaf van Gulik om deze vervolgens weer terug te krijgen als leengoed. Vanaf de tweede helft van de veertiende eeuw is Schöndel(e)n lange tijd in het bezit geweest van diverse families uit Roermond. Door verkoop komt de hoeve in 1655 in handen van jonker Albert Thomas de Graus, waarna hij via vererving overgaat naar zijn neef jonker Johan Albert van Heusden van Elshout, die de hoeve begin achttiende eeuw zodanig heeft laten verbouwen, dat het een kasteelachtig uiterlijk kreeg. Via huwelijk en vererving kwam Schöndel(e)n achtereenvolgens in handen van de familie Bernards en de familie De Schilling om ten slotte in 1777 in handen te komen van Ludwig Aegidius Adolf baron von Boinenburg genaamd Honstein. Zijn nazaten verkochten vervolgens Schöndel(e)n in 1890 aan Charles Albert Marie Ernest burggraaf van Aefferden, die in 1893 op het noordelijk gedeelte van het landgoed een kasteelachtig landhuis liet bouwen. Na het overlijden van Charles Albert Marie Ernest burggraaf van Aefferden werd het landgoed in delen verkocht. Hierbij ging het noordelijk deel met het nieuwe landhuis naar de paters Camillianen, die er tot op heden een klooster hebben. Het oude landhuis met bijbehorende grond werd aan een particuliere familie verkocht, waarna deze bezittingen meerdere malen werden doorverkocht.

Historische betekenis
Het niet-riddermatige huis nog zijn eigenaren hebben enige rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Schöndel(e)n werd voor het eerst als hoeve vermeld toen ridder Everard van Melick zijn bezit opdroeg aan de graaf van Gulik om het vervolgens weer als leengoed terug te krijgen. Hoe deze hoeve er toen heeft uitgezien is niet bekend. Voor zover kan worden nagegaan is er geen sprake geweest van een omgracht riddermatig huis, maar meer van een wat grote boerderij, bestaande uit diverse rondom een vierkante binnenplaats gegroepeerde gebouwen. Na de hoeve in bezit te hebben gekregen, heeft jonker Johan Albert van Heusden van Elshout begin achttiende eeuw de hoeve zodanig laten verbouwen, dat het een kasteelachtig uiterlijk kreeg. Het rechthoekige bakstenen huis had een verhoogd middendeel. De oorspronkelijke hoeve sloot hierop aan. Het vierkante binnenterrein had aan de voorzijde een centraal geplaatste, vier verdiepingen hoge poorttoren met schilddak. Als gevolg van oorlogshandelingen is het oude huis in 1944 vrijwel geheel verloren gegaan. Door de toenmalige eigenaar Charles Albert Marie Ernest burggraaf van Aefferden werd in 1893 ten noorden van het oude huis een buitenplaats aanleggen met het thans nog aanwezige kasteelachtig landhuis, gebouwd in traditionele stijl met neogotische details.

Afbeeldingen
- Google Earth datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd augustus 2012; - kadastrale minuutkaart gemeente Melick en Herkenbosch, 1811-1832, Limburg, sectie E, blad 02, geraadpleegd augustus 2012;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#e8-9g-7-1-1v-1-424e-f5c, geraadpleegd augustus 2012; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2012; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd augustus 2012;

Literatuur
- Belonje, J., 1958/1959, Het huis Lahr of Laer onder Broek-Sittard en Schoendelen, De Limburgse Leeuw, 7e jaargang, nr. 2 en 3, 13-23; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 232-233; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, Deel Viii, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 324; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist, 312; - Vemer, J.C.,1967, Kastelen in het land van Midden- en Noord-Limburg, Maastricht, 133;

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op het betreffende gebied is van toepassing het vigerende, binnenkort aan te passen, bestemmingsplan "Buitengebied roerdal". )
Bestemming:  (Landgoed)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2012

Geomorfologische codering
2R6/5E9: Beekdakbodem, zonder veen, hooggelegen/Dalvlakteterras

Bodemkundige codering
BKh25/Zb21: Daalbrikgronden; fijnzandige lichte zavel /Vorstvaaggronden; leemarm en zwak lemig fijn zand