Herpen / Aldenstein

BASISREGISTRATIE [?]

Object
Herpen / Aldenstein

Locatie
Adres: Binnenstraat
Herpen
Gemeente Oss
Provincie Noord-Brabant

Volgens Archis 3 is er een waarneming van fundamenten ter hoogte van Binnenstraat 2 (waarneming 36464) en een waarneming van een gracht ter hoogte van de Molenstraat 7 (waarneming 44898). Dat zou inhouden dat het terrein op de kadastrale minuut (Herpen C 01) met het nummer 378 de kern van het kasteel terrein zou kunnen zijn.
In een verkoopakte uit 1694 worden belendingen genoemd, maar het is nog niet gelukt die te koppelen aan percelen.

Typologie

Het huis was waarschijnlijk een omgrachte adellijke woning [Van der Wielen].

Etymologie
Het huis werd genoemd naar de plaats waarbij het gebouwd was [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 01-03-2005

Van het huis is niets meer over [Van der Wielen].

Oudste vermelding
Datum: 1196
Bron: Herpen in woord en beeld, p. 12-13

In een acte bewaard in de abdij van Berne uit 1196 is er sprake van een schenking van goederen die plaatsvond 'apud castrum Herpen'. In 1363 verwijt hertog Wenceslaus van Brabant heer Walraven dat hij 'syn offen huys Herpen afgebrochen haet, ind enwech gevuurt allet dat dar uppe stond. Inde her Walraven in synre antwor den selve ghijt dar up ind bekent dat id uns heeren offen huys was inde dat he dair af sijn gevoech van steinen genomen hait, inde want egeyn man syns heirren huys noch syn Leen dat he van sine heeren helt mit reichte ergeren en mach noch en sal, mer besseren, so sage wir inde sprechen mit rechte inde vur reicht, dat her Walraven dat huys Herpen wider schuldig is doen ze machen ind ze buwen. Inde dat heit ouch sal doen machen, inde buwen alsulch inde also guet of besser as id was do heit begunde af ze brochen. Inde dat sal he gebuwet inde gemaicht hauen bynnen nu inde van sent Remeysmisse neestcommende over eyn jair. Item up dat punt da unse heere van Brabant heischt, dat huis Ravensteyn in den grunt af ze brechen umbdat id binnen syne Lande wider sinen willen gemaicht is spreche wir dat het Walraven niet schuldig en is dat huys Ravensteyn af te brechen of doen af brechen sint unse... heere van Brabant yme dat hait laissen buwen also verre.' [Van der Wielen].

Bezitsgeschiedenis
Rond 1160 werd de heerlijkheid Herpen verenigd met Cuijk, omdat Hendrik II van Cuijk in het huwelijk trad met de erfdochter van Herpen. In 1191 schonk Hendrik II van Cuijk het landgoed Herpen aan Hendrik, hertog van Lotharingen en Brabant, waarna hij het weer in leen terug ontving. In het midden van de dertiende eeuw maakte Herpen zich weer los van Cuijk en Hendriks kleinzoon Rudger werd de stamvader van het geslacht Van Herpen. Erfdochter Mari(n)a, gehuwd met Jan van Valkenburg, vermaakte Herpen aan haar oudste zoon Walraven van Valkenburg. Walraven verplaatste het kasteel eigenmachtig en zonder overleg met de hertog van Brabant naar Ravenstein [Van der Wielen].

In 1694 wordt datgene wat van het huis nog rest verkocht aan de Herpense advocaat Gerardus van Duren. De Herpense schout Petrus Johannes Claessens, getrouwd met Joanna van Duren, erft het huis met 13 hont in 1723. In 1759 wordt bij een boedelverdeling uit een erfenis het huis toebedeeld aan Willem van Wanroij. Het huis is dan in het bezit van hem en zijn vrouw Gerardina van der Linden die het hebben gekregen uit de erfenis van Joanna van Duren. Niet duidelijk is nog hoe de relatie is tussen dit echtpaar en Joanna.

Historische betekenis
Mogelijk is het huis een restant van het voormalige kasteel te Herpen, dat echter in 1360 verlaten werd, omdat de zetel van de heerlijkheid verplaatst werd naar Ravenstein [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
Huis Aldenstein was mogelijk het voorhuis van het voormalige kasteel Herpen. Dit kasteel bestond al in 1196, of het desbetreffende deel toen ook al bestond is niet bekend. In 1360 werd het kasteel grotendeels afgebroken om met de bouwmaterialen in Ravenstein een nieuw kasteel te bouwen. Mogelijk is een deel van de voorburcht blijven staan en verbouwd. Er is ook een andere theorie denkbaar: het kasteel te Herpen was een open huis en Walraven werd in 1365 verplicht het kasteel te verbouwen. Of hij dat heeft gedaan is niet zeker, maar het zou het uit afbeeldingen bekende gebouw kunnen zijn. In 1675 was het huis afgaande op de tekening van Josua de Grave een torenvormig gebouw met een kleine, lagere dwarsvleugel. Het huis ziet er dan al vervallen uit en ook bij de verkoop in 1694 is sprake van 'het vervallen huis'. Wanneer het huis is verdwenen is niet bekend. Het bestond in ieder geval nog in 1759 en is toen opgeknapt, waarbij er gewerkt is aan 'eenen nieuwen solder, en den floer booven, en in de groote kaamer'.
Tijdens de Gelderse oorlogen is er in Herpen een blokhuis opgericht dat rond 1542 weer is verlaten. Het is zeer twijfelachtig of dit het afgebeelde gebouw is.