Rutenberg

IN BEWERKING [?]

Object
Rutenberg

Locatie
Adres: Ruitenborghweg 18
Ankum
Gemeente Dalfsen
Provincie Overijssel

Gelegen op de noordelijke oever van de Vecht in het buurtschap Ankum.

Typologie

Naar aanleiding van de bestaande afbeeldingen van het gebouw en de inventaris van de boedel is het waarschijnlijk dat Rutenberg een compacte zaaltoren kasteel is geweest. Op de tekening uit 1730 is te zien dat het kasteel bestond uit een woontoren, meerdere zalen en een kleine, ommuurde binnenplaats, met een torentje.

Etymologie
Rutenberg is genoemd naar de uitgestrekte wildernis tussen Dalfsen en Rouveen met de naam Ruite of Rute.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 7-2-2005

In 1821 is de zeventiende-eeuwse havezate gesloopt en is er blijkens de gevelsteen in 1828 op de plaats van het verdwenen kasteel een eenvoudig neoclassicistisch landhuis gebouwd.

Oudste vermelding
Datum: 1328
Bron: Kuile, G. J. Ter, 1963-1969, Oorkondenboek van Overijssel.IV. no 866, blz. 51. Zwolle.

Het huis wordt voor het eerst vermeld als kasteel Rutenberghe in het jaar 1328. Bij de overdracht van het leenheerschap door de graaf van Bentheim aan de bisschop van Utrecht, Johan van Diest, in 1328 wordt Rutenborg een 'kasteel' genoemd: 'Johannes, graaf van Bentheim, (...) verklaren zij dat zij aan Johannes de Dyest, bisschop van Traiectum, al hun rechten op de navolgende goederen hebben verkocht en overgedragen (...) Het kasteel Rutenberghe (...)'. Oork. Ov. IV no. 866. blz. 51.

Bezitsgeschiedenis
Het huis wordt voor het eerst vermeld als kasteel Rutenberghe in het jaar 1328. In dit jaar verkocht Johannes, graaf van Bentheim, enige goederen aan Johan van Diest als bisschop van Utrecht. Hieronder was het complex goederen dat ressorteerde onder de Rutenberg en dat in leen werd gehouden door Hako van de Rutenberg. Het goed de Rutenberg werd in 1382 in leen gehouden door Hako van den Rutenberg, raadsman van de Utrechtse bisschop. Het huis had in de oorlog van 1380 te lijden gehad en Hako van de Rutenberg verkreeg in 1389 verlof van de bisschop van Utrecht om zijn huis weer op te bouwen, maar in 1389 beloofde de heer van Rutenberg aan de steden Kampen, Deventer en Zwolle en de bisschop van Utrecht het kasteel niet verder te versterken. In 1422 werd de zoon van Hako, Alof van den Rutenberg met het huis beleend en hij gaf de Rutenberg in achterleen aan zijn broer Frederik. Het huis kwam later in bezit van zijn zoon Alof van Rutenberg en in 1485 werd zijn zuster Adriaantje, vrouw van J. van Twickelo, door de bisschop als overleenheer met het huis de Rutenberg beleend. Door huwelijk kwam in 1680 de Rutenberg in het geslacht Sloet. De Rutenberg vererfde op Jan Arend Sloet en later erfde zijn broer Willem Borchard het goed. Hij had zijn 'neef en nicht' Coenraad Willem van Fridagh en zijn vrouw Johanna Adriana van Dedem aangewezen tot erfgenamen. In 1821 werd de voormalige havezate door de erfgenamen Van Fridagh publiekelijk ten verkoop aangeboden. Het huis werd voor afbraak verkocht. In 1828 werd op de plaats van het oude huis door Gerrit Ridderinkhof een nieuw huis gezet. Het huisperceel werd 1905 aangekocht door Jacob van Breen. Van Breen verkocht het huis in 1912 aan Wilhelmus Bartels. In 1921 werd het goed door Bartels verkocht aan Johannes en Gerrit Dijk. De Rutenberg werd in 1970 toebedeeld aan Berend Dijk.

Bouwgeschiedenis
Het neoclassicistische landhuis de Rutenberg verrees in 1828 in opdracht van G. Ridderinkhoff, ter plaatse van de in 1821 gesloopte middeleeuwse havezate. Dit middeleeuwse kasteel had in de oorlog van 1380 te lijden gehad en Hako van de Rutenberg verkreeg in 1389 verlof van de bisschop van Utrecht om zijn huis weer op te bouwen. In 1389 beloofde de heer van Rutenberg aan de steden Kampen, Deventer en Zwolle en de bisschop van Utrecht het kasteel niet verder te versterken. Als bijzondere gunst werd hem toegestaan 'dat hy d'oude stenen uit de gragt mogt halen'. In 1675 bezat het huis vijf kamers met haardplaatsen. In dat jaar was het echter onbewoond. In 1730. Toen Cornelis Pronk het huis vanuit het zuidwesten en het noordoosten tekende, zag het er goed onderhouden uit. Het kasteel bestaat dan uit een vierkant omgracht terrein met op de zuidoosthoek eenrechthoekige woontoren en ten noorden daarvan, langs de oostzijde van het terrein, een langwerpige vleugel. Het terrein wordt aan de noordzijde afgesloten met twee ongeveer even grote woonvleugels. De meest noordelijke vleugel staat direct tegen de lange oostvleugel. De andere vleugel wordt van de oostvleugel gescheiden door een vierkante traptoren. Op de zuidwesthoek bevindt zich een rond torentje met achtkantige opbouw. De ingang is vlak naast de woontoren gesitueerd. Tussen 1730 en 1790 is het complex gesloopt en vervangen door een landhuis met twee bijgebouwen ter weerszijden van het voorterrein. In 1818 werd er een inventaris van de boedel opgesteld. Daaruit blijkt dat het huis, zoals het voorkomt op diverse afbeeldingen, bestond uit een 'zaal, uytzigt hebbende op de tuin, een eetkamer, mede uytzigt hebbende op de tuin, een gang, een kinderkamer, een agterzaal, een voorkamer op de plaats uitziende, een bovenkamer, agter uytziende over de zaaylanden, een meidenkamer en een zaadkamer'. In 1821 werd de voormalige havezate door de erfgenamen Van Fridagh publiekelijk ten verkoop aangeboden. Het huis werd voor afbraak verkocht. In 1828 werd op de plaats van het oude huis door Gerrit Ridderinkhof een nieuw huis gezet. Wanneer de voormalige havezate in het bezit was van Wilhelmus Bartels, heeft hij in 1915 de grachten laten dempen en de percelen herkaveld.

Dakenplan: D.B.M. Hermans