Kernhem

IN BEWERKING [?]

Object
Kernhem

Locatie
Adres: Kernhemseweg 7, 6718 ZB
Ede
Gemeente Ede
Provincie Gelderland

Kasteel Kernhem is gelegen vlak ten noorden van Ede, ten noorden van de N224.

Typologie

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse kasteel Kernhem eruit zag.

Etymologie
De herkomst van 'Kern' is onbekend. 'Hem' kan 'huis of woonplaats' betekenen, maar is ook een aanduiding voor een stuk grond in de vorm van een hoek of punt, of een stuk grond in de bocht van een weg of beek. Aangezien de oude percellering rond huis Kernhem verdwenen is, is het niet bekend hoe het perceel van het huis eruit heeft gezien.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-4-2004

Het huis Kernhem is tegenwoordig een vierkant huis met twee verdiepingen en een schilddak. Het is vijf traveeën breed; de middelste drie springen vooruit in een ingangspartij met een driehoekig fronton erboven.

Oudste vermelding
Datum: 1426
Bron: J. J. S. Sloet, 1917, Register op de leenaktenboeken van het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen, kwartier van Arnhem, Arnhem, p. 75, Arnhem

"'Dat huys tot Kernhem met den twee kempken voor den selven huyse gelegen'"

In 1426 ontving Udo de Boze het slot in leen van hertog Arnoud van Gelre: 'Dat huys tot Kernhem met den twee kempken voor den selven huyse gelegen, met den goeden geheiten Doesborch ende Kreyel, met den thienden groot ende smal, daerto gehorende, alle pachte ende jaergulde, een hoeve holts, in Ederholt gelegen, voort allen sijnen tobehoren, nyet uutgescheiden, woe ofte waer dat op Veluwen, in den kerspel van Ede, gelegen is, in natten ofte in drogen, allet vrij van thins, thiend ende allen ongelde, als dat van den hertog te bewaren plagen Hubert Wolff voor ende Ot van Schonouwen na, ende daermede beleent is tot Zutphenschen rechte Udo die Boese, anno. 1426, beheltlick den proest van Baelheim 2 1/2 molder roggen 's jaers.'

Bezitsgeschiedenis
Kernhem komt voor het eerst voor in de rekeningen van 1410-1418 van Wynant Ridder die als rentmeester optrad voor de minderjarige natuurlijke zoon van de graaf, Edward. Toen de Van Egmonds aan de macht kwamen, werd Kernhemn echter tot een leen gemaakt: in 1426 ontving Udo de Boze het huis in leen van hertog Arnoud van Gelre. Hij droeg het echter al snel over aan Dirk Hesselsz, die het in 1437 overdroeg aan zijn zuster Lijsbet van Schonouwen. In 1446 verkocht Lijsbet het aan Johan van Hoekelum, die het in 1463 weer verkocht aan Hendrik Vreeze van Kuinre. In 1470 verkocht Hendrik het met zijn moeder aan dier zwager Albert van Bemmel. Zijn dochter Aleijt trouwde met Johan van Arnhem en liet Kernhem in 1543 na aan haar zoon Zeger van Arnhem. Het bleef in bezit van de Van Arnhems tot Margaretha van Arnhem het in 1651 naliet aan haar aangetrouwde neef Jacob van Wassenaer-Obdam. Het geslacht Van Wassenaer bleef lange tijd in bezit van het kasteel. In de 19e eeuw werd het kasteel meestal verhuurd. Zo was het van 1818-1832 in gebruik als kostschool van de pedagoge Anna Moens. In 1850 overleed Maria Cornelia van Wassenaer. Zij liet het kasteel na aan haar echtgenoot Jacob Derk Carel van Heeckeren. Hun dochter Maria Cornelia erfde Kernhem. Zij huwde in 1877 met Wilhelm Carl Philip Otto Graaf van Bentinck en Waldeck-Limpurg, waardoor het huis in deze familie terechtkwam. Hun oudste kleindochter Sophie Mechtild Marie gravin Aldenburg Bentinck schonk huis en landgoed Kernhem in 1970 aan de gemeente Ede, de huidige eigenaar.Vanaf 1979 was het huis in gebruik door uitgever Zomers & Keuning, maar tegenwoordig gebruikt de gemeente Ede het zelf weer voor huwelijksvoltrekkingen, ontvangsten e.d.

Historische betekenis
Kernhem speelde een belangrijke rol in de strijd tussen de Heeckerens en de Bronkhorsten in de vijftiende eeuw. Het was strategisch gelegen op de rand van de stuwwal van de Veluwe.

Bouwgeschiedenis
Wanneer kasteel Kernhem is gebouwd is niet bekend. In ieder geval voor 1410 gebouwd. In dat jaar worden er in de rekeningen van Wynant Ridder, rentmeester namens de graaf van Gelre voor de goederen van diens bastaardzoon Edward, verschillende posten genoemd voor werkzaamheden aan het huis. Hoe het er toen uit heeft gezien, is eveneens niet bekend. Op basis van een tekening van Cornelis Pronk uit 1731 en een schilderij van Isaac Ouwater uit 1784 kunnen we ons een beeld vormen van het kasteel in die tijd, maar een oorspronkelijke vorm is daaruit vrijwel niet herleidbaar. Het oorspronkelijke kasteel bestond vermoedelijk uit een rechthoekig complex met een zaalvleugel en twee ronde torens waarvan in ieder geval één op een hoek. Het kasteel was vermoedelijk daarnaast voorzien van een ommmuurde binnenplaats. In latere perioden is het aan drie zijden in verschillende fasen uitgebreid met (veel) aanbouwen. Hieruit is geen echte chronologie te halen. Rond 1735 zijn de tuinen rond het kasteel nog aangelegd in Franse landschapsstijl en vermoedelijk tegelijkertijd is het gebouw gewijzigd waarbij de top van een toren werd afgehaald en de kruisvensters werden vervangen door schuifventers. Volgens het schilderij verkeerde het kasteel in 1784 echter al sterk in verval. In 1803 is ter plaatse van het kasteel een nieuw klassicistisch landhuis opgetrokken. Uit de beschikbare documentatie is niet af te leiden of hierbij gebruik is gemaakt van oudere funderingen.