Object
Stalberg

Locatie
Adres: Twistedenerweg, 5856 ZA
Wellerlooi
Gemeente Bergen
Provincie Limburg

Het niet voor publiek geopende kasteelterrein met de daarin nog aanwezige funderingsresten van kasteel Stalberg is gelegen op een rivierduin ten zuidoosten van de plaats Wellerlooi nabij gebied De Hamert, tussen de Maas en de Provinciale weg N271.

Typologie
 (Aaname opgrond van strategische ligging)
Omtrent de aard en vormgeving van het voormalige Huis Stalberg is geen informatie beschikbaar, maar gezien de strategische ligging ervan was er waarschijnlijk sprake van een versterkte woning. Het is aannemenlijk, dat men middels dit Huis de scheepvaart op de Maas en het wegverkeer op de verbindingsweg op de oostelijke oever van de Maas heeft willen controleren.

Etymologie
Niet duidelijk is of het Huis is vernoemd naar het oorspronkelijke goed of mogelijk naar de familienaam van de bouwers van het Huis.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: januari 2012

Het thans met bos begroeid kasteelterrein met daarin waarschijnlijk nog funderingsresten van het voormalige kasteel ligt op een rivierduin aan de oostzijde van de Maas.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Binnen het door bossen omgeven kasteelterrein zijn in de ondergrond nog funderingsresten aanwezig.

Afmetingen
Op grond van een door amateur-archeologen uitgevoerde onderzoek zijn in de ondergrond de funderingsresten van een ommuurde rechthoekig of vierkant gebouw van 30x30m waargenomen. Of er sprake is geweest van alleen een woontoren of dat het gebouw onderdeel was van een veel grotere burcht is niet bekend. Verder zijn er ook geen gegevens bekend omtrent de eventuele aanweigheid van een omgrachting en een mogelijke voorburcht.

Oudste vermelding
Datum: n.v.t.
Bron:

Er zijn geen gegevens omtrent eventuele vermeldingen beschikbaar.

Bezitsgeschiedenis
Er zijn geen gegevens beschikbaar, waaruit kan worden afgeleid wie de eerste eigenaren waren van het goed Stalberg met het bijbehorende Huis en wanneer dat geweest zou moeten zijn. Men neemt aan, dat leden van het adellijke geslacht Van Stalberg, die op het kasteel Stalberg woonden, de voorouders waren van "Gherat van Staelberghen" die in 1389 burger van Venlo is geworden en omstreeks die tijd woonachtig was op het huis De Stalberg bij Venlo. Indien deze aanname juist is, zou kasteel Stalberg al in de 14e eeuw moeten hebben bestaan. Uit de beschikbare gegevens kan worden afgeleid, dat de familie Van Stalberg(en) in de 15e eeuw nog steeds eigenaar is van het goed Stalberg. Bij dit goed behoorde ook de nabij het dorp Wellerlooi gelegen boerderij, die in de 15e eeuw "In gen Romp" werd genoemd en later de naam Stalbergerhof kreeg. Begin zeventiende eeuw kwam het goed Stalberg in bezit van de welgestelde familie Beugel en vervolgens in handen van de familie Van Lom. Omstreeks 1676 werden Willem Otto von Bönninghausen en zijn vrouw eigenaar van het goed Stalberg. Door hun erfopvolgers werd de boerderij Stalbergerhof in 1803 verkocht aan de toenmalige pachters. Wie deze erfopvolgers waren en wanneer en waarom kasteel Stalberg werd verlaten is niet bekend.

Historische betekenis
Het huis was zeer strategisch gelegen op een rivierduin langs de Maas en de verbindingsweg op de oostelijke oever van de Maas. Hierdoor kon zowel het scheepvaartverkeer op de Maas als het wegverkeer worden gecontroleerd.

Bouwgeschiedenis
Omtrent de vormgeving en de afmetingen van kasteel Stalberg en het bouwjaar ervan zijn geen gegevens beschikbaar. Indien de veronderstelling juist is, dat de voorouders van de bewoners van Huis de Stalberg bij Venlo afkomstig zouden zijn van kasteel Stalberg, dan zou kasteel Stalberg stammen van vóór 1389. Gezien de strategische ligging van het Huis, waarbij zowel het scheepvaartverkeer op de Maas als het wegverkeer op de doorgaande weg op de oostelijke oever van de Maas kon worden gecontroleerd, mag worden aangenomen dat er sprake moet zijn geweest van ten minste een verdedigbare woning. Wanneer, waardoor en waarom het kasteel Stalberg is verdwenen is onbekend. In ieder geval staat kasteel Stalberg niet meer als zodanig aangegeven op de van toepassing zijnde kadastrale minuutkaart gemeente Bergen, 1811-1832, Limburg, sectie H, blad 04.

Afbeeldingen
- Google Earth datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd januari 2012, - kadastrale minuutkaart gemeente Bergen, 1811-1832, Limburg, sectie H, blad 04, geraadpleegd januari 2012;

Bronnen
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd januari 2012; - http://www.kich.nl/kich2010/rapport.jsp?id_qualifier=ODB:, geraadplegd januari 2012; - http://watwaswaar.nl/#fI-HY-6-1-1v-1-4BFo-1Ca0---2gI, geraadpleegd januari 2012; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd januari 2012; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd januari 2012. - http:/www.stalberg.nl/ , geraadpleegd januari 2012;

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 109-110; - Win, J.T.H. de, Kastelen in Limburg, 1978, p. 70

Bescherming gebouw
Status:  (Terrein met funderingsresten)

Monumentnummer: 45085
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Terrein waarin de overblijfselen van het kasteel "De Stalbergh". Datering: 15e eeuw

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (In verband met ingediende bezwaarschriften is de 1e herziening van het bestemmingsplan Buitengebied Bergen nog niet goedgekeurd en is het oorspronkelijke bestemmingsplan nog van toepassing )
Bestemming:  (groenvoorziening)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: januari 2012

Geomorfologische codering
4L8: Lage landduinen met bijbehorende vlakten en laagten

Bodemkundige codering
Y30: Holtpodzolgronden; grof zand